Duizeligheid en vallen bij opstaan door een lage bloeddruk

Duizeligheid en vallen bij opstaan kan wijzen op orthostatische hypotensie. Dit is een plotselinge en zeer sterke daling van de bloeddruk, van meer dan 20 mmHg systolisch of meer dan 10 mmHg diastolisch, welke optreedt wanneer je rechtop gaat staan. Orthostatisch betekent wat bij rechtstaan optreedt en hypotensie is de medische term voor lage bloeddruk. In sommige gevallen kun je zelfs flauwvallen door de lage bloeddruk. Vooral ouderen kunnen last hebben van duizeligheid en vallen bij opstaan door een lage bloeddruk. De diagnose kan vaak eenvoudig gesteld worden door de arts door goed te luisteren naar je klachten en het meten van de bloeddruk in rust en daarna in staande houding. Bij veel mensen mensen die last hebben van duizeligheid en vallen bij opstaan door een lage bloeddruk, volstaan bloeddrukverhogende manoeuvres en leefstijlaanpassingen.

• Wat is orthostatische hypotensie?
• Symptomen: duizeligheid en vallen bij opstaan
• Oorzaken van deze vorm van lage bloeddruk
• Diagnose en onderzoek
• Bloeddrukmeting en lichamelijk onderzoek
• Vervolgonderzoek
• Behandeling orthostatische hypotensie
• Behandeling onderliggende aandoening
• Aanpassing van medicatie
• Bloeddrukverlagende manoeuvres
• Leefstijlveranderingen
• Medicatie
• Wat is de prognose voor mensen met orthostatische hypotensie?

Wat is orthostatische hypotensie?

Je lichaam heeft een netwerk van bloedvaten dat bestaat uit slagaders, aders en haarvaten. Het hart pompt bloed in de slagaders, die het bloed door het gehele lichaam brengen. Bloeddruk is de druk die op de wanden van bloedvaten komt, elke keer als het hart samentrekt. Orthostatische hypotensie is een aandoening waarbij de bloeddruk aanzienlijk daalt wanneer je snel opstaat. Het gaat hierbij om meer dan 20 mmHg systolisch of meer dan 10 mmHg diastolisch, respectievelijk bovendruk en onderdruk. De bloeddruk wordt uitgedrukt in twee getallen; bijvoorbeeld 120/80 mmHg. Het eerste getal is de systolische druk ofwel bovendruk, de druk waarmee het bloed in de bloedvaten wordt gepompt. Het tweede getal is de diastolische druk ofwel onderdruk, de druk in de bloedvaten als het hart zich ontspant en zich weer weer vult met bloed.

Symptomen: duizeligheid en vallen bij opstaan

Het belangrijkste symptoom van orthostatische hypotensie is duizeligheid of een licht gevoel in het hoofd als je opstaat. In sommige gevallen kunnen mensen met orthostatische hypotensie zelfs flauwvallen. Andere symptomen die kunnen optreden, zijn onder meer:

• wazig zien;
  Wazig zien / Bron: CHOATphotographer/Shutterstock.com
• misselijkheid;
• desoriëntatie of verwardheid;
• gevoel van zwakte;
• vermoeidheid;
• zwart voor de ogen worden
• geluiden lijken van een afstand te komen;
• oorsuizen komt ook voor;
• neervallen;
• pijn op de borst;
• hartkloppingen; en
• bewustzijn verliezen en flauwvallen door een bloedtekort in de hersenen.

Deze symptomen klaren meestal binnen een paar seconden tot een paar minuten op als je rustig gaat zitten of liggen gedurende een paar minuten.

Oorzaken van deze vorm van lage bloeddruk

De oorzaken van orthostatische hypotensie zijn onder meer de volgende:

• Leeftijd: orthostatische hypotensie komt vaker voor bij ouderen;
• Hypovolemie: een laag circulerend bloedvolume, wat wil zeggen vermindering van het vocht dat zich in de bloedvaten bevindt. Hypovolemie kan worden veroorzaakt door bloeding, te hoge glucosewaarden, of medicijnen zoals diuretica (plaspillen);
• Uitdroging: te lage hoeveelheid vloeistof in het lichaam;
• Immobiliteit: (tijdelijk) je mobiliteit kwijt zijn door een ongeval of ziekte en daardoor veel in bed liggen;
• Zwangerschap;
• Hartaandoeningen, waaronder een hartaanval, bradycardie (een vertraagde hartslag), en hartfalen;
• Anemie of bloedarmoede;
• Ziekte van Parkinson
• Ziekten van het endocriene systeem (hormoonstelsel), waaronder diabetes, bijnierinsufficiëntie en schildklieraandoeningen;
• Medicijnen voor de behandeling van hoge bloeddruk, zoals bètablokkers, calciumantagonisten, ACE-remmers, nitraten, en angiotensine II-remmers.
• Geneesmiddelen tegen angst, depressie, erectiestoornissen, of ziekte van Parkinson;
• Stoffen die tegelijkertijd worden ingenomen met bloeddrukmedicijnen, zoals alcohol en barbituraten (een groep geneesmiddelen met een kalmerende en slaapverwekkende werking), etc.;
• Warm weer.

Diagnose en onderzoek

Bloeddrukmeting en lichamelijk onderzoek

De arts zal allereerst vragen stellen over je klachten van duizeligheid, licht gevoel in het hoofd en vallen bij opstaan. Als je huisarts vermoedt dat er sprake is van orthostatische hypotensie, zal hij je bloeddruk meten in verschillende posities: als je ligt, zit, en rechtop staat. Als je een daling van 20 mmHg hebt in je systolische bloeddruk of een daling van 10 mmHg in je diastolische bloeddruk binnen twee tot vijf minuten wanneer je bent opgestaan, dan bevestigt dit de diagnose van orthostatische hypotensie. De arts zal ook een lichamelijk onderzoek uitvoeren met het oog op een medische aandoening die de hypotensie zou kunnen veroorzaken.

Vervolgonderzoek

De arts kan ook andere onderzoeken (laten) uitvoeren:

• bloedonderzoek (om te controleren op bloedarmoede of diabetes);
• electrocardiogram of hartfilmpje, teneinde je hartritme te controleren);
  Holter-ecg of Holter-monitor / Bron: Jason7825, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
• Holter monitor, een draagbaar apparaat dat gebruikt wordt om continu de elektrische activiteit van het hart te meten gedurende een bepaalde periode;
• echocardiogram (echografie van het hart);
• inspanningstest, waarbij er een een ECG (hartfilmpje) wordt gemaakt tijdens inspanning en wordt beoordeeld of je hart de inspanning aankan;
• Valsalva manoeuvre uitvoeren, waarbij je je mond en neus sluit, terwijl je lucht uitblaast, terwijl je arts je bloeddruk en hartslag controleert.
• Kiepproef of kantelproef (Hallpike-Dix test), waarbij je eerst op een onderzoekstafel zit, waarna de arts je zo snel mogelijk laat liggen, terwijl de bloeddruk en hartslag gemeten wordt.

Behandeling orthostatische hypotensie

Behandeling van orthostatische hypotensie kan bestaan uit het volgende.

Behandeling onderliggende aandoening

Als je last hebt van orthostatische hypotensie, zal de arts eerst proberen om te achterhalen of er sprake is van een onderliggende aandoening. In veel gevallen zal de orthostatische hypotensie opklaren na adequate behandeling van een eventuele onderliggende aandoening.

Aanpassing van medicatie

Als een bepaald medicijn de oorzaak is van de orthostatische hypotensie, kan aanpassing van medicatie nodig zijn, bijvoorbeeld door verandering van de dosering of een ander medicijn kiezen. Het veranderen van medicijnen of het aanpassen van de dosering moet je nooit op eigen houtje doen, maar altijd in overleg met je behandelend arts.

Bloeddrukverlagende manoeuvres

Er zijn een aantal handelingen die je kunt uitvoeren en zich richten op het voorkomen van bloeddrukdalingen, of de ernst ervan beperken. Je kunt bij een licht gevoel in het hoofd (wat wijst op een lage bloeddruk), gaan zitten of hurken. Zorg er bijvoorbeeld ook voor dat je een krukje hebt staan in de douche en andere cruciale plekken, zodat je tijdig kunt gaan zitten en niet valt. Er zijn voorts een aantal manoeuvres die je bloeddruk kunnen verhogen, waarbij de ene manoeuvre beter helpt dan de andere manoeuvre. Dat verschilt vaak per persoon. De manoeuvres bestaan uit:

• Het kruisen van je benen en deze tegen elkaar duwen, zowel staand als zittend. Je moet deze manoeuvre evenwel niet staand uitvoeren als je problemen hebt met je evenwicht.
• Je vuisten ballen.
• Je billen aanspannen.

Leefstijlveranderingen

De behandeling van orthostatische hypotensie kan zich ook richten op het aanbrengen van een ​​aantal veranderingen in je dagelijkse leven. Dit kan voldoende zijn om duizeligheid en vallen bij opstaan door een lage bloeddruk te voorkomen. Deze leefstijlveranderingen kunnen onder meer de volgende zijn:

• Voldoende drinken (uitdroging voorkomen) en zout eten. Aan de hand van je urine kun je zien of je voldoende drinkt: donkere urine is geconcentreerder en wijst op (milde) uitdroging.
• Beperk je alcoholgebruik of drink bij voorkeur helemaal geen alcohol (alcohol heeft een vochtafdrijvende werking).
• Langzaam opstaan ​​uit een stoel.
  Eerst een tijdje op de rand van je bed zitten voordat je opstaat / Bron: VGstockstudio/Shutterstock.com
• Voor mannen geldt dat zittend plassen beter is, vooral 's nachts;
• Wanneer je uit bed komt, ga dan eerst enkele minuten op de rand van je bed zitten voordat je opstaat.
• Je kunt isometrische oefeningen uitvoeren (zoals knijpen in een rubberen bal of een handdoek gedurende een paar minuten) voordat je opstaat. Deze oefeningen verhogen je bloeddruk en kunnen een significante daling van de bloeddruk voorkomen wanneer je opstaat.
• Je kunt steunkousen dragen, die druk uitoefenen op je benen en helpen met de bloedsomloop.
• Zet het hoofdeinde van je bed zo'n 20 cm hoger. Dit is erg goed voor de bloeddrukregulatie.
• Vermijd langdurig staan.
• Stop niet abrupt met inspanning, maar bouw eerst de beweging af.

Medicatie

Als het aanpassen van de dosering of overgaan op een ander medicijn niet wenselijk is en alle hierboven staande maatregelen onvoldoende soelaas bieden, kan er een geneesmiddel voorgeschreven worden voor de behandeling van de orthostatische hypotensie. Het gaat om een bloeddrukverhogend medicijn, zoals fludrocortison of erytropoëtine. Deze medicijnen werken door het verhogen van het bloedvolume of vernauwen van de bloedvaten.

Wat is de prognose voor mensen met orthostatische hypotensie?

Orthostatische hypotensie kan met succes worden behandeld. Bij het merendeels van de mensen met orthostatische hypotensie zijn de bloeddrukverhogende en de leefstijlaanpassingen en tips voldoende om duizeligheid en vallen bij opstaan door een lage bloeddruk te voorkomen.

Lees verder

• Zwart voor de ogen (bij opstaan): oorzaken en behandeling
• Lage bloeddruk: symptomen, oorzaken & behandeling hypotensie
• Hoofdpijn, misselijk, duizelig, moe en hartkloppingen
• Hypoglykemie: duizelig, moe, trillen, zweten en hoofdpijn
• Zware benen, duizelig, vermoeid, hoofdpijn: ijzertekort