Werking, bijwerkingen en fabels rond morfine als opioïd

Morfine is een sterke pijnstiller die valt onder de groep opioïden of morfine-achtigen. Het wordt gebruikt om hevige pijn te voorkomen. Morfine heeft een aantal bijwerkingen. Zo ervaren 30 op de 100 mensen sufheid, obstipatie en een verminderd reactievermorgen. Daarnaast kunnen er ook maagdarmklachten ontstaan. Desondanks de bijwerkingen blijft morfine een effectief medicijn om pijn te bestrijden. Echter veel mensen staan sceptisch tegenover het medicijn. Dit komt omdat een aantal volksfabels morfine in een negatief daglicht zetten.

Wat zijn opioïden?

Opioïden zijn sterke pijnstillers die worden gebruikt bij hevige pijn. Een andere naam voor opioïden is morfine-achtigen. Voorbeelden van deze groep pijnstillers zijn morfine, oxycodon, fentanyl, methadon, buprenorfine, durogesic, oxycontin, …

Hoe wordt een sterke pijnstiller gekozen?

De keuze voor een bepaalde pijnstiller verschilt van persoon tot persoon. Het kan bijvoorbeeld zijn dat oxycodon goed werkt bij de ene persoon, maar niet bij iemand anders. Daarnaast kan het ook zijn dat de ene persoon meer bijwerkingen ondervindt van een bepaalde pijnstiller dan een andere persoon. Een andere reden die de keuze voor een bepaalde pijnstiller beïnvloedt is de fase van de behandeling. Opioïden kunnen namelijk opgesplitst worden in twee soorten. Enerzijds hebben we de langwerkende opioïden en anderzijds de kortwerkende opioïden. Typisch voor de kortwerkende opioïden is dat ze snel werken, maar minder lang. Bij de langwerkende opioïden is het omgekeerd. Ze werken minder snel, maar langer.

Hoe werkt morfine?
Morfine is een pijnstiller die behoort tot de opioïden of de morfine-achtigen. De pijnstillers die behoren tot deze groep zorgen ervoor dat het pijnsignaal minder hard in de hersenen aankomt. Er zijn verschillende manieren hoe dit medicijn toegediend kan worden. Men kan morfine toedienen door middel van een morfinepleister, drankje, spray, injectie of een infuus.

Belangrijk bij morfine is dat de arts de juiste hoeveelheid voorschrijft. Wanneer men namelijk een te grote hoeveelheid morfine voorschrijft, is de kans op bijwerkingen groter.

Bijwerkingen morfine

De volgende bijwerkingen komen bij meer dan de 30 op de 100 mensen voor

• Sufheid, slaperigheid en een verminderd reactievermogen. Vooral in het begin als je morfine neemt, kan je hiervan last hebben. Dit komt omdat het lichaam nog moet wennen aan het medicijn. Na enkele dagen of weken is het lichaam gewend aan het medicijn en zal de sufheid verminderen.
• Verstopping (obstipatie): het is aan te raden om veel te drinken en vezelrijke voeding te eten.
• Maagdarmklachten: deze klachten gaan over als het lichaam gewend is aan het medicijn.

De volgende bijwerkingen komen bij 10 tot de 100 mensen voor

• Droge mond: een belangrijke opmerking is dat een droge mond ervoor kan zorgen dat er gaatjes ontstaan in het gebit. Goed poetsen en flossen kan dit voorkomen.
• Duizeligheid: dit gaat meestal over als het lichaam gewend is aan de morfine.
• Niet opmerken van pijn bij andere wonden.
• Huiduitslag
• Hoofdpijn
• Psychische klachten (nervositeit, verwardheid, …)
• Slaapproblemen

Fabels en feiten omtrent morfine

Door de jaren heen zijn er een aantal hardnekkige fabels rond morfine ontstaan. Enkele fabels:

Fabel: morfine is verslavend

De reden waarom de meeste mensen denken dat morfine verslavend is, is omdat een patiënt morfine absoluut nodig heeft om geen pijn te ervaren. Echter doordat het lichaam gewoon wordt aan de morfine, is het nodig dat de dosis met kleine beetjes wordt opgedreven. We spreken hier echter van gewenning en niet van verslaving. Bij een gewenning heeft de persoon meer van éénzelfde product nodig om hetzelfde effect te bekomen. Een verslaving gaat een stapje verder. We spreken van een verslaving als de persoon medicatie gebruikt om een 'kick' te ervaren.

Fabel: morfine zorgt voor problemen met ademhalen

Het is een fabel dat morfine voor problemen zorgt met het ademhalen als de dosis stapsgewijs wordt opgebouwd. Patiënten die niet gewoon zijn aan morfine en plots een hoge hoeveelheid krijgen, kunnen wel ademhalingsproblemen krijgen.

Fabel: van morfine word je suf

Tijdens het nemen van morfine ervaart de patiënt minder pijn. Doordat het lichaam moet wennen aan de morfine kan men in het begin sufheid ervaren. De meeste sterke pijnstillers proberen deze sufheid te vermijden door hoge piekconcentraties te voorkomen. Dit doen ze door de werkzame stoffen geleidelijk aan af te geven en niet alles in één keer. Een andere opmerking is dat morfine ervoor zorgt dat een patiënt meer rust ervaart en bijgevolg ook beter slaapt. Deze rust kan door de patiënt als sufheid worden ervaren.

Fabel: je mag enkel morfine gebruiken als de pijn te heftig is

Morfine wordt vooral gebruikt om langdurige pijn te voorkomen. Dit lukt het best als men op bepaalde vaste tijdstippen morfine inneemt. Op die manier blijft er steeds een bepaalde hoeveelheid in het bloed zitten en kan het hevige pijn voorkomen.

Het kan echter voorkomen dat morfine de pijn niet tegen kan houden. Dit is een teken dat de hoeveelheid morfine in het bloed te weinig is naargelang de pijn. De hoeveelheid morfine moet dan worden opgedreven. Een andere reden kan zijn dat het gaat om korte periodes van hevige pijn. Deze korte periodes van hevige pijn worden ook wel eens doorbraakpijn genoemd. Wanneer een patiënt hiervan last heeft, kan de arts extra medicatie voorschrijven voorbeelden hiervan zijn abstral, actiq, effentora, oramorph, temgesic, palladon, …

Fabel: morfine is het laatste redmiddel

Zoals eerder gezegd behoort morfine tot de groep opioïden. Het kan zijn dat morfine bij een bepaalde patiënt de pijn niet stilt. De arts kan dan overschakelen naar een andere sterke pijnstiller zoals oxycodon of fentanyl. Verder is het zo dat de meeste opioïden geen bovengrens hebben dit wil zeggen dat men de dosis van de pijnstiller kan verhogen naarmate de pijn toeneemt. Bij het verhogen van de dosis dient er wel goed opgelet te worden dat de patiënt geen bijwerkingen krijgt. Tot slot kan men ook nog de manier van toediening aanpassen bijvoorbeeld, infuus, tabletten, …

Fabel: Morfine kan gewoon worden gestopt als de pijn weg is

Zoals eerder gezegd went het lichaam aan morfine. Om die reden is het belangrijk dat morfine stapsgewijs wordt afgebouwd. Door een stapsgewijze afbouw is er minder kans op ontwenningsverschijnselen of een terugval. Het is van belang dat een arts regelmatig controleert hoe het afbouwen verloopt.