Zweten is een natuurlijke reactie van het menselijk lichaam

Transpiratie of zweten is een natuurlijke én waardevolle reactie van het mensenlichaam. De temperatuur van het menselijk lichaam ligt tussen de 35,5 en 37,8 graden Celsius met een kerntemperatuur van 37 graden Celsius. Het lichaam heeft het vermogen om de lichaamstemperatuur op peil te houden door thermoregulatie. De lichaamstemperatuur gaat omhoog bij o.a. tropische temperaturen, inspanning en infecties. Om af te koelen gaat een lichaam zweten. De zweetklieren kunnen bewust geactiveerd worden als zweten moeilijk gaat.

• Lichaamstemperatuur meten
• Ontstaan van lichaamswarmte
• Als de temperatuur stijgt
• Zweetklieren
• Niet iedereen zweet evenveel
• De zweetklieren bewust activeren
• Het voordeel van zweten
• Andere voordelen van het zweten

Lichaamstemperatuur meten

Het mensenlichaam regelt zelf de temperatuur van het lichaam. De gemiddelde temperatuur (constante lichaamstemperatuur) ligt tussen de 35,5 en 37,8 graden Celsius en is afhankelijk van o.a. lichaamsbeweging, warmte van de omgeving, gewicht, geslacht en leeftijd. De kerntemperatuur ligt rond de 37 graden Celsius. De temperatuur van een lichaam wordt gemeten door thermoreceptoren die de temperatuurprikkels detecteren. Thermoreceptoren zijn de zenuwuiteinden in de huid, het trommelvlies, hoornvlies, bewegingsapparaat en de hypothalamus in de hersenen.

Ontstaan van lichaamswarmte

De constante lichaamstemperatuur is het resultaat van chemische processen die tussen de lichaamscellen plaatsvinden tijdens de stofwisseling. De energie die hierbij vrijkomt wordt omgezet in warmte.

Als de temperatuur stijgt

Een lichaam heeft het vermogen om twee soorten prikkels (warmte- en koudeprikkels) waar te nemen met de thermoreceptoren. Bij een koudeprikkel gaat een lichaam bibberen en klappertanden. Bij een warmteprikkel gaan de bloedvaten zich verwijden en geeft de hypothalamus een seintje naar de zweetklieren in het lichaam om zweet af te scheiden. Zweet of transpiratie is lichaamsvocht bestaande uit water, zouten, eiwitten en afvalstoffen, dat de huid vochtig maakt en door verdamping de temperatuur in een lichaam naar beneden brengt.

Zweetklieren

Tussen de twee tot vijf miljoen zweetklieren zijn er te vinden over de gehele huid, behalve op de nagels, oren en lippen. Er zijn twee soorten zweetklieren:

• De eccriene zweetklieren;
• De aprocriene zweetklieren.

De eccriene zweetklieren
De eccriene zweetklieren liggen in de lederhuid, zijn buisvormig en monden uit in een huidporie. Ze komen voor over het hele lichaam. Eén vierkante centimeter van de huid heeft ongeveer 300 eccriene zweetklieren of kleine zweetklieren die werken vanaf het moment van de geboorte. De lichaamstemperatuur kan toenemen bij een infectieziekte, bij tropisch weer, inspanning of een stressvolle en emotionele gebeurtenis. Wanneer een lichaam hierdoor oververhit dreigt te raken, worden de eccriene zweetklieren aan het werk gezet door een seintje vanuit de hypothalamus in de hersenen. De eccriene zweetklieren kunnen meer zweet of transpiratie uitscheiden bij de handen en in het gezicht. De belangrijkste functie van de zweetklieren is om de lichaamstemperatuur te laten dalen door te zweten. Een tweede functie van de eccriene zweetklieren is om een betere grip te hebben bij het hanteren van apparaten doordat de handpalmen iets vochtig worden.

De apocriene klieren
De spiraalvormige apocriene zweetklieren liggen dieper in de huid dan de eccriene zweetklieren en monden uit in een haarzak. De apocriene klieren ontwikkelen zich pas in de puberteit onder invloed van hormonen. Apocrien zweet wordt de hele dag door geproduceerd in kleine hoeveelheden. Waar eccriene zweetklieren over het hele lichaam te vinden zijn, komen de apocriene klieren alleen voor in de oksels, de liezen, rond de tepels, geslachtsorganen en rond de anus. Het olie-achtige zweet uit de apocriene klieren is geurloos maar aan de huidoppervlakte komt het vaak in aanraking met huidbacteriën en hierdoor ontstaat de typische zweetgeur. Apocriene klieren worden niet of nauwelijks beïnvloed door inspanning of emotionele gebeurtenissen.

Niet iedereen zweet evenveel

De hoeveelheid die iemand zweet is onder andere afhankelijk van genetische aanleg, het weer, lichamelijke inspanning, leeftijd en geslacht. Mensen uit een warm klimaat zweten meer dan mensen uit een koelere regio en goed getrainde sporters zweten weer meer dan mensen die niet sporten. Vrouwen zweten minder dan mannen en een kind zweet minder dan een volwassene.

Weinig tot niet zweten
Het komt voor dat mensen niet tot moeilijk kunnen zweten door anhidrotische ectodermale dysplasie (AED). Dit is een erfelijk ziekte waarbij er minder of helemaal geen zweetklieren, talgklieren en haarzakjes in de huid zitten. Mensen die niet of weinig zweten, kunnen vaak ook minder goed tegen warmte bij tropische temperaturen.

Overmatig zweten
Overmatig zweten of transpireren wordt ook wel hyperhidrose genoemd. Hyperhidrosis wordt veroorzaakt door overactiviteit van de eccriene zweetklieren. Hoe hyperhidrose ontstaat is niet precies duidelijk maar ook hier speelt een erfelijke aanleg een rol.

De zweetklieren bewust activeren

Zweetklieren gaan, normaal gesproken, werken wanneer de hersenen een seintje geven nadat de thermoreceptoren warmteprikkels waarnemen. Zweetklieren kunnen ook bewust geprikkeld en geactiveerd worden om te gaan zweten. Situaties die de zweetklieren prikkelen zijn o.a. met regelmaat een sauna bezoeken of met regelmaat een sport beoefenen. Door regelmatig te sporten of een sauna te bezoeken, zal het lichaam ook gemakkelijker gaan zweten bij tropische temperaturen. Dit kan gunstig zijn voor mensen die weinig tot niet kunnen zweten wanneer de buitentemperatuur boven de 30 graden Celsius is, omdat zij oververhit kunnen raken en hinderlijke tot levensbedreigende klachten kunnen krijgen.

Het voordeel van zweten

Het zweten geeft veel voordelen voor het lichaam. Bij het regelmatig sporten, zoals hardlopen, worden spieren, ademhaling en conditie getraind maar ook de zweetklieren. Actieve zweetklieren zorgen ervoor dat een lichaam niet tot oververhitting komt en er langer op een hoger tempo gesport kan worden. En is de buitentemperatuur van tropische waarde dan gaan actieve zweetklieren zorgen voor een natuurlijke verkoeling van het lichaam.

Andere voordelen van het zweten

Meer voordelen van zweten zijn dat zweet:

• ziektes en insecten weert. In het menselijk zweet zit namelijk een eiwit dat antibacteriële en antischimmelactiviteiten bezit, Demicidine. Demicidine beschermt tegen ziektebacteriën (tuberculose) en tegen insecten;
• afvalstoffen bezit. Zweet bevat verschillende toxische stoffen die door te zweten het lichaam verlaten;
• meewerkt mee aan het genezen van wondjes. De eccriene zweetklieren zijn ook van belang voor de genezing van wonden zoals brandwonden, schaafwonden en zweren;
• de huid reinigt. Bij mensen die licht tot gemiddeld zweten reinigt het zweet de huidporiën en houden deze open;
• betekent dat de bloedsomloop prima is. Wanneer bij een lichaam de temperatuur hoger wordt, wordt de bloedsomloop hoger. Dit kan ervoor zorgt dat de aderen minder snel dichtslibben;
• zorgt voor een dorstgevoel. Een dorstgevoel wordt opgelost door veel te drinken, wat bij zweten erg belangrijk is.