Morfine: pleister, pijnstiller, injectie, pomp, tabletten

Morfine: pleister, pijnstiller, injectie, pomp en tabletten. Morfine kent verschillende toedieningsvormen. Morfine wordt voornamelijk als pijnstiller gebruikt bij chronische pijnklachten. In welke situatie krijgt men morfine en wat zijn de bijwerkingen?

Wat is morfine?

De stof morfine komt uit opium. Opium is een kleverige vloeistof die uit de schil van de zaaddoos komt, van de papaverplant. In 1804 isoleerde een apotheker het bestanddeel morfine uit opium. Sinds 1820 werd morfine wereldwijd gebruikt als pijnstiller. Morfine is goedkoop te maken en daardoor een populaire pijnstiller, het werkt erg krachtig. Morfine is steeds meer in plaats van de ruwe opiumpreparaten op de markt gekomen. Gedeeltelijk wordt morfine vervangen door synthetisch materiaal waardoor het minder verslavend werkt.

Morfine wordt toegediend tijdens een operatie of vlak ervoor. Ook patiënten in een terminale fase van een ziekte krijgen morfine toegediend, om pijn te verlichten. Andere ziekten met ernstige pijn worden ook vaak met morfine behandeld om de pijn te verlichten. Morfine blokkeert de pijnsignalen naar de hersenen toe. De pijn is wel aanwezig maar wordt niet gevoeld.

Bijwerkingen van morfine

Morfine heeft ene grote invloed op de darmen. Om die reden zal er naast morfine ook veelal een laxeermiddel worden voorgeschreven. Pupilvernauwing komt ook voor bij het gebruik van morfine. De ademhaling kan in een depressie raken en bij een overdosering kan de dood volgen. Morfine moet daarom altijd volgens voorschrift van de arts gebruikt worden.

Morfinepleisters

Er zijn verschillende soorten morfinepleisters, waarvan de fentanylpleister een bekende is. In morfinepleisters zit een morfine-achtige stof. Door de pleister op de huid te plakken, verspreid de stof zich via de huid in het lichaam. Het voordeel van de pleisters is dat deze minder op de darmen inwerken waardoor een verstopping minder vaak voorkomt.

Injectie

Wanneer morfinepleisters niet voldoende werken, kan de arts besluiten om over te stappen op injecties. Bij terminaal zieken moet het middel meerdere malen per dag geïnjecteerd worden. Meestal moet de patiënt dan ook in het ziekenhuis worden opgenomen. Een injectie is veelal de laatste stap van pijnstilling en wordt daarom vaak bij terminale patiënten gebruikt. Ook mensen met hevige chronische pijnen worden behandeld door middel van injecties.

Morfinepomp

Als alternatief voor de injectie is er de pomp. Via een katheter, die in het ruggenmergvloeistof ligt, kan morfine worden toegediend. Aan de buitenkant van het lichaam bevindt zich een pomp die met de katheter is verbonden. Een voordeel is dat het minder bijwerkingen vertoont van toediening via de mond. Daarbij kan de patiënt zelf de hoogte van de dosering bepalen. De morfinepomp wordt vooral veel toegepast bij terminale patiënten die hun laatste levensfase thuis doorbrengen. Hierdoor kan de patiënt in alle rust thuis liggen zonder de vreemde en onpersoonlijke omgeving van een ziekenhuis of tussenkomst van artsen en verplegers. Wel zat met regelmaat een arts langskomen om de werking van de pomp te controleren en zo nodig advies over de dosering te geven.

Tabletten of zetpillen

Morfine kan ook in tabletvorm worden gegeven. Vergeleken met injectie is er een vrij hoge dosering nodig om dezelfde werking te verkrijgen. Morfinetabletten zijn de derde stap (op een schaal van 1 tot 4) van pijnstilling. Morfinezetpillen werken hetzelfde, maar hebben een langere inwerktijd nodig dan tabletten. Tabletten of zetpillen worden voorgeschreven bij patiënten met chronische pijn en kunnen thuis worden ingenomen. Wanneer er bijwerkingen ontstaan die lang aanhouden of ernstig zijn, moet de arts gewaarschuwd worden.