Tramadol: bijwerkingen, dosering, alcohol en zwangerschap

Tramadol behoort tot de groep geneesmiddelen die morfineachtige pijnstillers of opioïden wordt genoemd en het heeft een sterke pijnstillende werking. Tramadol wordt voorgeschreven bij ernstige pijn en bij zenuwpijn en soms ook bij artrose. Na langdurig gebruik van tramadol moet de dosering langzaam afgebouwd worden om ontwenningsverschijnselen te voorkomen. Tramadol 50 mg is de kleinste verpakking tramadol dat beschikbaar is op de Nederlandse medicijnenmarkt.

• Wat is tramadol?
• Hoe werkt tramadol?
• Wanneer mag je tramadol niet gebruiken?
• Wanneer moet je extra voorzichtig zijn met tramadol?
• Kun je tramadol gebruiken tijdens de zwangerschap en bij het geven van borstvoeding?
• Heeft het gebruik van tramadol invloed op de rijvaardigheid en het gebruik van machines?
• Kun je alcohol drinken en tramadol gebruiken?
• Welke bijwerkingen kunnen optreden?
• Belangrijkste bijwerkingen
• Risico op hypoglykemie bij gebruik tramadol
• Wat is de dosering van tramadol?
• Treedt er tolerantie op?
• Kun je last krijgen van onthoudingsverschijnselen als je stopt met tramadol?

Wat is tramadol?

Tramadol bevat als werkzame stof tramadol en is een pijnstiller die tot de zogenaamde morfineachtige pijnstillers behoort of opioïd. Tramadol heeft een sterke pijnstillende werking. Pijnbestrijding gaat normaal gesproken via een stappenplan. Eerst worden pijnstillers uit de eerste stap voorgeschreven, zoals paracetamol en ibuprofen. Bij vele soorten pijn zijn deze geneesmiddelen effectief en ze hebben relatief weinig bijwerkingen. Wanneer deze niet (meer) voldoende werken, schrijft de arts sterkere pijnstillers voor, zogeheten tweede-stapmiddelen zoals codeïne en tramadol. Daarna volgen de derde-stapmiddelen: de morfineachtige pijnstillers, zoals morfine. Tramadol kan worden voorgeschreven in combinatie met paracetamol of een ontstekingsremmende pijnstiller. Tramadol is te verkrijgen in tabletten, bruistabletten, tabletten met vertraagde afgifte, capsules, capsules met vertraagde afgifte, druppels, zetpillen en injecties.

Hoe werkt tramadol?

Tramadol zorgt ervoor dat het pijnsignaal in de hersenen niet of minder sterk aankomt, waardoor je de pijn minder voelt en je er rustiger op reageert. Bij de gewone (bruis)tabletten en druppels zal de pijn binnen één uur verminderen. De zetpillen werken normaliter binnen twee tot drie uur. De werking van de gewone capsules en de zetpillen houdt zes tot acht uur aan. Er zijn ook tabletten en capsules met gereguleerde afgifte. Deze werken ongeveer 12 uur en de 'Once Daily' tabletten werken ongeveer 24 uur.

Wanneer mag je tramadol niet gebruiken?

Gerbuik tramadol niet in de volgende situaties:

• wanneer je overgevoelig bent voor tramadol of voor andere morfineachtige stoffen;
• bij plotselinge vergiftiging met alcohol, slaapmiddelen, pijnstillers of andere middelen met een versuffende werking;
• waneer je MAO-remmers gebruikt of wanneer je deze minder dan twee weken geleden nog hebt gebruikt.

Wanneer moet je extra voorzichtig zijn met tramadol?

Wees extra voorzichtig met tramadol wanneer je:

• een hoofdletsel hebt of een verhoogde druk binnen de schedel;
• lijdt aan een ernstig verminderde lever- of nierwerking;
• last hebt van overmatig slijm in de luchtwegen;
• een verhoogde kans heeft op stuipen of shock;
• een ernstig verminderde ademhaling hebt;
• bij gelijktijdig gebruik van middelen met een versuffende werking.

Kun je tramadol gebruiken tijdens de zwangerschap en bij het geven van borstvoeding?

Over gebruik van Tramadol in de zwangerschap bestaan onvoldoende gegevens om de mogelijke schadelijkheid te beoordelen. Het gebruik van Tramadol tijdens de periode van borstvoeding wordt afgeraden. Vraag je (huis)arts of apotheker om advies voordat je een geneesmiddel inneemt.

Heeft het gebruik van tramadol invloed op de rijvaardigheid en het gebruik van machines?

Tramadol kan bepaalde bijwerkingen geven, zoals duizeligheid en sufheid, welke kunnen worden versterkt door het gebruik van alcohol en bepaalde andere geneesmiddelen. In dat geval kun je beter geen voertuig besturen, want dit kan tot gevolg hebben dat je niet meer in staat bent veilig te rijden. Gebruik bij duizeligheid en/of sufheid ook geen gereedschap en/of bedien geen machines.

Kun je alcohol drinken en tramadol gebruiken?

Beperk het gebruik van alcohol en drink bij voorkeur helemaal geen alcohol. Door het gebruik van tramadol reageer je veel sterker op alcohol dan je gewend bent. Bovendien versterkt alcohol de bijwerkingen van dit medicijn, zoals sufheid en slaperigheid, wat van invloed kan zijn op je rijvaardigheid en je vermogen om machines te bedienen.

Welke bijwerkingen kunnen optreden?

Belangrijkste bijwerkingen

De belangrijkste bijwerkingen zijn de volgende:

• Sufheid, slaperigheid, een draaierig gevoel en een verminderd reactievermogen.
• Misselijkheid, soms met braken.
• Maag-darmklachten.
• Verstopping (obstipatie).
• Droge mond.
• Duizeligheid, vooral bij opstaan uit bed of uit een stoel.
• Jeuk en galbulten.
  Benauwdheid / Bron: Wavebreakmedia/Shutterstock.com
• Effecten op de bloedsomloop op (bijvoorbeeld hartkloppingen, verhoogde hartslag);
• Zweten en hoofdpijn.
• Moeilijk kunnen plassen.
• Bemoeilijkte ademhaling (alleen bij hoge doseringen tramadol, of als je lijdt aan een luchtwegaandoening, zoals astma of COPD);
• Psychische klachten, zoals verwardheid, moeite met slapen, nachtmerries en depressiviteit.
• Overgevoeligheid voor dit medicijn: opgezwollen lippen, tong of gezicht, benauwdheid of flauwvallen.
• Epileptische aanvallen (patiënten met epilepsie hebben kans op een toename van het aantal epileptische aanvallen.
• Slaap-apneu.

Wat is de dosering van tramadol?

De dosis tramadol wordt aangepast aan de ernst van de pijnklachten en aan je persoonlijke gevoeligheid voor pijn. Normaliter zal de laagste dosis die de pijn verlicht worden gebruikt. Volg te allen tijde de aanwijzingen van de arts nauwgezet op. Een richtlijn voor de algemene dosering bij volwassenen en kinderen vanaf 14 jaar is als volgt:

Treedt er tolerantie op?

Na langdurig gebruik van elk opioïd, dus ook tramadol, treedt tolerantie op, Dat wil zeggen dat je na verloop van tijd een hogere dosis nodig om het gewenste effect te bereiken dan in het begin. Bij het staken van het gebruik van elk opioïd, dus ook tramadol, treden ontwenningsverschijnselen op (zie onder). Nadat je bent 'afgekickt', is de tolerantie weer verdwenen. Bij eventueel hernieuwd gebruik, kun je weer aanvangen met de normale startdosis. Tramadol is trager en minder sterk werkzaam dan morfine, wat tot gevolg heeft dat tramadol voor drugsgebruikers minder aantrekkelijk is. Het blijkt dat psychische verslaving aan een opioïd bij pijnpatiënten slechts zeer zelden voor. Toch wordt ex-drugsverslaafden (vanwege hun verslavingsgevoeligheid), afgeraden tramadol te gebruiken.

Kun je last krijgen van onthoudingsverschijnselen als je stopt met tramadol?

Ervaringen van patiënten en onderzoek wijst uit dat onthoudingsverschijnselen ook bij lage of normale doseringen kunnen optreden en ook bij kortdurend gebruik.² Bij ontwenning kunnen de volgende verschijnselen optreden:

• prikkelbaarheid;
• angst;
• zenuwachtigheid;
• slapeloosheid;
• beven; en
• maag-darmklachten.

Om de onthoudingsverschijnselen te beperken, kan men ervoor kiezen tramadol langzaam afbouwen in een periode van 4-6 weken.

Lees voor gebruik altijd de bijsluiter!

Noten:

1. Fournier JP, et al. Tramadol use and the risk of hospitalization for hypoglycemia in patients with noncancer pain. JAMA Intern Med. 8 december 2014 (epub).
2. Persson M, et al. Tramadol withdrawal reactions: the size of the problem in Sweden. Reactions Weekly, 16 december 2006, pagina 2.

Lees verder

• Paracetamol: bijwerkingen, dosering, alcohol en coffeïne
• Diclofenac: bijwerkingen, dosering, alcohol & maagbeschermer
• Naproxen: bijwerkingen, dosering, alcohol en zwangerschap
• Ibuprofen: bijwerkingen, dosering, alcohol en borstvoeding
• Oxycodon: bijwerkingen, dosering, alcohol en autorijden