Zenuwschade: symptomen en oorzaken van zenuwbeschadiging

Zenuwschade of zenuwbeschadiging is een verwonding van zenuwweefsel of textus nervosus dat objectief detecteerbare zenuwstoornissen vertoont. Het probleem met zenuwletsels is dat dit weefsel slechts een beperkt vermogen heeft om te regenereren, waardoor blijvende schade kan blijven bestaan. Zenuwschade kan zich manifesteren door verschillende symptomen. De klachten zijn afhankelijk van het type beschadigde zenuwen (somatische of motorische zenuwen) en van welke delen van het zenuwstelsel zijn getroffen (centraal of perifeer zenuwstelsel). Maar de symptomen zijn niet altijd onmiddellijk herkenbaar als die van zenuwbeschadiging. Naast algemene neuropathische pijn, die in intensiteit toeneemt naarmate de duur van de ziekte toeneemt, zijn er tal van andere symptomen. Een kenmerk van neuropathische pijn is dat het zowel brandend als aanhoudend kan zijn en plotseling en zonder waarschuwing in de vorm van stekende pijn kan voordoen. Het kan voelen als elektrische schokjes of schokken.

• Zenuwen en spieren: fijn afgestemd samenspel
• Drie soorten zenuwen
• Autonome zenuwen
• Motorische zenuwen
• Gevoelszenuwen
• Classificatie van zenuwbeschadiging
• Locatie
• Type
• Acute en chronische zenuwschade
• Acuut
• Chronisch
• Symptomen van zenuwschade
• Algemeen
• Autonome zenuwschade
• Schade aan de motorische zenuwen
• Schade aan de sensorische zenuwen
• Oorzaken van zenuwbeschadiging
• Mechanische oorzaken
• Bloedvatziekten
• Pathogenen (ziekteverwekkers)
• Stofwisselingsziekten
• Diabetes
• Kanker
• Bijwerkingen van geneesmiddelen en giftige stoffen
• Motorneuronziekten
• Vitaminetekorten
• De invloed van de psyche: pijngeheugen
• Behandeling van zenuwschade

Zenuwen en spieren: fijn afgestemd samenspel

Alle essentiële processen in het menselijke lichaam komen tot stand door de activiteiten van meer dan 100 miljard zenuwcellen (neuronen). Het zenuwstelsel is verdeeld in twee gebieden: de hersenen en het ruggenmerg vormen het centrale zenuwstelsel. Het perifere zenuwstelsel vertakt zich door de rest van het lichaam. Het is verbonden met het centrale zenuwstelsel en brengt de volledige wederzijdse informatiestroom van daar naar alle delen van het lichaam en vice versa. Dan is er nog het vegetatieve, onvrijwillige (autonome) zenuwstelsel dat de functies van interne organen regelt, zoals hartactiviteit of spijsvertering. Het autonome zenuwstelsel is het deel van het perifeer zenuwstelsel dat een groot aantal onbewust plaatsvindende functies reguleert.

Storingen kunnen op verschillende punten in het zenuwstelsel optreden en van invloed zijn op de spieractiviteiten. Ze ontstaan ​​door schade aan de zenuwtakken in ledematen en organen of aan de wervelkolomzenuwen in het wervelkanaal. Men spreekt van neuropathie in geval van het niet goed functioneren van een of meer zenuwen. Polyneuropathie betekent dat verschillende perifere zenuwen zijn aangetast. Aandoeningen van het centrale zenuwstelsel beïnvloeden de hersenen en/of delen van het ruggenmerg.

Een ziekte als amyotrofische laterale sclerose (ALS) is een progressieve zenuw/spierziekte. Hierbij beschadigen bepaalde bewegingszenuwen in de hersenen en het ruggenmerg. Schade aan deze zogenaamde motorneuronen leidt op de lange termijn tot spierzwakte en spierverlamming, waarbij in eerste instantie vaak spierkrampen optreden.

Drie soorten zenuwen

Er zijn drie soorten zenuwen in het lichaam:

Autonome zenuwen

Deze zenuwen regelen onwillekeurig en automatisch bijna alle onbewuste functies en processen in je lichaam, zoals je ademhaling, je hartslag, je bloeddruk, de energieproductie, de spijsvertering en de stofwisseling. Over dat soort functies hoef je niet na te denken, die gewoon geregeld.

Motorische zenuwen

Motorische zenuwen brengen opdrachten of signalen vanuit het centrale zenuwstelsel over naar alle spieren. Deze zenuwen regelen je bewegingen en acties door informatie van je hersenen en ruggenmerg door te geven aan je spieren.

Gevoelszenuwen

Gevoelszenuwen of sensorische zenuwen sturen informatie van je huid en spieren terug naar je ruggenmerg en hersenen. Gevoelszenuwen vervoeren een impuls van een zintuigcel richting het centrale zenuwstelsel. De informatie wordt vervolgens verwerkt om je pijn en andere sensaties te laten voelen.

Classificatie van zenuwbeschadiging

Locatie

Zenuwbeschadiging of zenuwschade wordt geclassificeerd op basis van de locatie van het letsel:

• centrale zenuwschade treedt op in het gebied van het centrale zenuwstelsel en
• perifere zenuwschade die zich buiten de schedel en het wervelkanaal bevindt.

Type

Bovendien kan zenuwschade worden gedifferentieerd naar het type schade:

• Neurapraxie: hierbij zijn de axonen (zenuwvezels) en zijn omhullende structuren behouden. Het is de minst schadelijke vorm van een zenuwbeschadiging. Het ontstaat meestal door rek of druk van een zenuw in het perifere zenuwstelsel met als gevolg een onvoldoende doorbloeding.
• Axonotmese: de axonen zijn stuk, maar de omhullende structuren (isolatiemantels) zijn volledig behouden.
• Neurotmese: dit duidt op schade van een zenuw in het perifere zenuwstelsel, waarbij de axonen en de isolatiemantel stuk zijn.

Acute en chronische zenuwschade

Acuut

Acute zenuwschade is vaak het gevolg van een direct trauma, dat wil zeggen een directe impact op de zenuwen. Dit kan mechanisch zijn, bijvoorbeeld gewond raken door een scalpel tijdens een operatie, of door een injectie of messteken. Dit zijn scherpe verwondingen. Men spreekt van stompe verwondingen als het gaat om zenuwcompressie of zenuwbeknelling. Een blauwe plek of abces drukt bijvoorbeeld op een zenuw.

Chronisch

In het geval van chronische zenuwcompressie is er een extern mechanisch effect, bijvoorbeeld bij het carpaal tunnel syndroom. Dit voorkomt een goede bloedtoevoer naar het zenuwweefsel en beschadigt de myelineschede (die de zenuw bedekt). Myeline is een vettige stof die het axon omhult.

Symptomen van zenuwschade

Algemeen

Typische tekenen van een zenuwletsel zijn enerzijds verminderde gevoeligheid in het zenuwtoevoergebied en anderzijds het verlies van motorische prestaties in de spier, die alleen wordt geleverd door de beschadigde zenuw. Verder is er een verstoord gevoel van pijn en een gestoorde tweepuntsdiscriminatie. Dit betekent dat twee naast elkaar geplaatste stimuli niet langer als twee verschillende stimuli worden waargenomen, maar als één. Objecten kunnen ook niet langer worden onderscheiden als puntig of stomp. Een ander teken is het gebrek in dieptegevoeligheid en gevoel voor positie. Het vegetatieve zenuwweefsel kan ook zijn beschadigd en de huidtemperatuur kan veranderen en zweten kan worden verstoord. Pijn die aanwezig is en wordt veroorzaakt door een zenuwtoevoergebied wordt ook neuralgiforme pijn genoemd.

Naast algemene neuropathische pijn of zenuwpijn, die in intensiteit toeneemt naarmate de duur van de ziekte voortschrijdt, zijn er tal van andere symptomen. Typerend voor zenuwpijn is dat het zowel brandend als aanhoudend kan zijn en plotseling en zonder waarschuwing in de vorm van stekende pijn kan optreden.

Bij zenuwschade kan er een waaier aan symptomen optreden. Welke klachten je hebt, hangt af van de locatie en het type zenuwen die zijn getroffen. Schade kan optreden aan zenuwen in je hersenen en ruggenmerg. Het kan ook voorkomen in de perifere zenuwen, die zich in de rest van je lichaam bevinden.

Autonome zenuwschade

Autonome zenuwschade verstoort de zweetproductie in je huid en de werking van je inwendige organen. Autonome zenuwschade kan de volgende symptomen veroorzaken:

• onvermogen om pijn op de borst te voelen, zoals angina pectoris of een hartaanval
• te veel zweten (hyperhidrosis) of te weinig zweten (anhidrose)
• duizeligheid
• droge ogen, droge tong en droge mond
• obstipatie
• disfunctie van de blaas
• seksuele disfunctie

Schade aan de motorische zenuwen

Schade aan motorische zenuwen kan de volgende symptomen veroorzaken:

• spierzwakte
• spieratrofie
• kleine, spiertrillingen onder de huid, ook bekend als fasciculatie
• verlamming

Schade aan de sensorische zenuwen

Schade aan de sensorische zenuwen kan de volgende symptomen veroorzaken:

• pijn
• gevoeligheid
• doof gevoel
• tintelingen of prikkelingen
• brandende pijn

In sommige gevallen hebben mensen met zenuwschade symptomen die wijzen op schade aan twee of zelfs drie verschillende soorten zenuwen. Je kunt bijvoorbeeld tegelijkertijd spierzwakte als branderige pijn in je benen ervaren.

Oorzaken van zenuwbeschadiging

Naast diabetes, zenuwletsels, alcoholmisbruik, auto-immuunziekten en een tekort aan B-vitamines, zijn er tal van andere factoren die zenuwbeschadiging kunnen veroorzaken.

Mechanische oorzaken

Zenuwletsel kan bestaan uit doorsnijding, druk of overrekking. Zenuwschade kan bijvoorbeeld worden veroorzaakt door een gebrek aan ruimte, waardoor er druk op de zenuw wordt uitgeoefend. Dit gebeurt voornamelijk in de natuurlijke vernauwingen van het lichaam, zoals gewrichten. Maar een hernia kan ook op de zenuwen drukken en ze beschadigen. Zenuwen worden ook blootgesteld aan hoge druk wanneer andere weefsels veel ruimte innemen, bijvoorbeeld tijdens de zwangerschap of door een groeiende tumor.In alle gevallen worden de zenuwen samengedrukt of mogelijk zelfs bekneld, wat kan leiden tot pijn en andere typische symptomen (verlamming, gevoelsstoornissen, beperkte beweging).

Bloedvatziekten

Met name polyneuropathieën kunnen het gevolg zijn van stoornissen in de bloedsomloop als de zenuwen niet voldoende worden voorzien van bloed en dus van zuurstof en voedingsstoffen. Een bekend voorbeeld is perifeer arterieel vaatlijden, waarbij de bloedvaten vernauwd zijn door afzettingen. Perifeer arterieel vaatlijden kan bij patiënten voor verschillende klachten zorgen, zoals etalagebenen (claudicatio intermittens).

Bloedvaten kunnen ook ontstoken raken. Dit kan leiden tot een beperkte toevoer van zuurstof en voedingsstoffen naar de zenuwen, zodat hun functionaliteit beperkt is.

Pathogenen (ziekteverwekkers)

Virussen en bacteriën kunnen je zenuwen aanvallen. Vooral herpesvirussen kunnen zenuwbeschadiging veroorzaken. Herpes simplex type 1 (orale herpes, koortslip) en type 2 (genitale herpes), herpes zoster (gordelroos, het recidief van varicella of waterpokken), cytomegalovirus (CMV) en Epstein-Barr-virus (veroorzaakt de ziekte van Pfeiffer of klierkoorts). Maar zelfs bij hiv-positieve patiënten is zenuwschade niet ongewoon: tot 50% van de getroffenen lijden aan symptomen zoals verlamming of gevoelsstoornissen.

Andere virussen die mogelijk schade aan de zenuwen kunnen veroorzaken, zijn:

• het griepvirus
• hepatitis A- en C-virus
• paramyxovirussen die mazelen of bof veroorzaken

Op het gebied van bacteriën kunnen ook oorzaken van zenuwbeschadiging worden geïdentificeerd:

• Borrelia-bacterie (bijvoorbeeld de ziekte van Lyme na een tekenbeet)
• de ziekteverwekkers die difterie (Corynebacterium diphteriae) en lepra (Mycobacterium leprae) veroorzaken
• bepaalde soorten Salmonella

Bovendien kunnen parasieten schade aan het zenuwstelsel veroorzaken. Plasmodium, de oorzaak van malaria, is wat dat betreft vermeldenswaardig.

Stofwisselingsziekten

De schildklier is een belangrijk regulerend hulpmiddel bij het metabolisme of stofwisseling. Als er sprake is van hypothyreoïdie, dat wil zeggen een te langzaam werkende schildklier, vertraagt ​​het metabolisme en kunnen suikermoleculen en suikerafbraakproducten zich ophopen in de bloedvaten of direct in het zenuwweefsel en de zenuwen beschadigen.

Niet alleen diabetes, maar ook andere stofwisselingsziekten kunnen een negatieve invloed hebben op de gezondheid en functionaliteit van je zenuwen. Mensen die lijden aan een nierfunctieverlies, kan de verminderde filterfunctie van de nieren leiden tot een toename van de creatininespiegels in het bloed. Als dit permanent boven een waarde van 5 mg/dl ligt, kan zenuwschade optreden omdat creatinine wordt afgezet.

Diabetes

Tot 70% van de mensen met diabetes lijdt aan zenuwschade. De kans daarop is groter naarmate de ziekte vordert. Diabetische neuropathie is een ernstige complicatie en kan alle drie soorten neuronen beïnvloeden. Zintuiglijke zenuwen worden meestal aangetast en veroorzaken klachten als branderigheid of gevoelloosheid.

Kanker

Kanker kan op verschillende manieren zenuwpijn en zenuwbeschadiging veroorzaken. In sommige gevallen kan een tumor op zenuwen duwen of ze verdrukken. In andere gevallen kunnen bepaalde soorten kanker leiden tot voedingstekorten die van invloed zijn op de zenuwfunctie. Bovendien kunnen sommige vormen van chemotherapie en radiotherapie (bestraling) zenuwpijn en zenuwschade veroorzaken bij bepaalde personen.

Bijwerkingen van geneesmiddelen en giftige stoffen

Verschillende stoffen die bedoeld of onbedoeld in het lichaam worden opgenomen, kunnen zenuwpijn en zenuwschade veroorzaken. Medicijnen, straling (zoals radiotherapie) en toxische stoffen (zoals alcohol) kunnen zenuwschade veroorzaken. Voorbeelden hiervan zijn bepaalde medicijnen, zoals sommige vormen van chemotherapie voor kanker en bepaalde medicijnen die worden gebruikt om hiv te behandelen. Giftige stoffen die per ongeluk kunnen worden ingenomen, waaronder lood, arseen en kwik, kunnen ook schade aan je zenuwen veroorzaken.

Motorneuronziekten

De motorische zenuwcellen of bewegingszenuwcellen zijn zenuwcellen die impulsen van het centraal zenuwstelsel naar de dwarsgestreepte spieren geleiden. Ziekten die deze zenuwen aantasten, waaronder amyotrofische laterale sclerose (ALS), kunnen leiden tot progressief verergerende zenuwschade.

Vitaminetekorten

Een tekort aan bepaalde voedingsstoffen, waaronder vitamine B6 en B12, kunnen symptomen van zenuwpijn en zenuwschade veroorzaken, waaronder spierzwakte of branderige sensaties. Voedingstekorten die zenuwbeschadiging veroorzaken, kunnen ook het gevolg zijn van overmatige inname van alcohol of zich ontwikkelen na een maag- of darmoperatie.

Behandeling van zenuwschade

Behandeling van zenuwschade hangt af van de oorzaak en kan bijvoorbeeld bestaan uit:

• Geneesmiddelen om pijn te verminderen.
• Chirurgische ingrepen zijn vereist voor bepaalde verwondingen, ziekten en misvormingen van de zenuwen. Neurochirurgisch herstel kan bijvoorbeeld plaatsvinden door het hechten van de zenuw, het wegnemen van een beknellende band of door transpositie van zenuwstrengen.
• Elektrotherapie is bedoeld om zenuwen te stimuleren en pijn te verlichten. Elektrotherapie is een beproefde methode om pijn te bestrijden en spieren te verstevigen.
• Een behandeling met gentherapie leidt tot een sneller herstel van zenuwschade.

Lees verder

• Zenuwpijn (neuralgie): symptomen, oorzaken en behandeling
• Zenuwpijn in de arm: oorzaken, behandeling en preventie
• Zenuwpijn in de voet: oorzaken van zenuwpijn in de voeten
• Zenuwtumor: symptomen en behandeling perifere zenuwtumoren
• Beknelde zenuw: symptomen, oorzaken, behandeling & preventie