Zenuwtumor: symptomen en behandeling perifere zenuwtumoren

Een zwelling onder de huid die gevoelig is voor druk, of die tintelingen of zelfs verlamming veroorzaakt, betreft in de meeste gevallen een goedaardige tumor van de zenuwschede die de zenuw omringt en beschermt. Getroffen personen moeten dergelijke zwellingen niettemin zo snel mogelijk door een arts laten onderzoeken. Er zijn verschillende soorten perifere zenuwtumoren. Je perifere zenuwen verbinden je hersenen en ruggenmerg met andere delen van je lichaam. Deze zenuwen geleiden onder meer signalen van de hersenen via het ruggenmerg naar de spieren, waardoor de spieren samentrekken, zodat je kunt lopen, knipperen, slikken, dingen oppakken en andere activiteiten kunt ondernemen. De meeste tumoren zijn niet kwaadaardig, maar ze kunnen wel leiden tot zenuwbeschadiging en verlies van spiercontrole. Daarom is het altijd belangrijk om je huisarts te raadplegen als je een ongewone bult, pijn, tintelingen of gevoelloosheid hebt.

• Kwaadaardige en goedaardige zenuwtumoren
• Soorten zenuwtumoren
• Akoestisch neuroom
• Desmoidtumoren
• Neurofibroom
• Neurofibromatose
• Schwannoom
• Symptomen van perifere zenuwtumoren
• Verschijnselen
• Beschrijving van de klachten
• Zenuwtumor locaties
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling door chirurgische verwijdering
• Preventie van zenuwtumoren

Kwaadaardige en goedaardige zenuwtumoren

Er zijn zowel goedaardige als kwaadaardige tumoren van de perifere zenuwschede. Een kwaadaardige of maligne perifere zenuwschedetumor is een kwaadaardige tumor van de weke delen en wordt dikwijls afgekort tot MPNST, wat staat voor Malignant Peripheral Nerve Sheath Tumor. Zo'n zenuwtumor wordt gevormd door de omhulsels van de perifere zenuwen, dat wil zeggen de zenuwen die buiten de hersenen en het ruggenmerg liggen en door het hele lichaam lopen. Deze tumor kan zich overal op het lichaam ontwikkelen, aangezien je lichaam overal doordrongen zijn van zenuwen. In de meeste gevallen groeit het op de romp, maar het groeit soms ook op de ledematen en op het hoofd en de nek. De groeisnelheid van deze tumor kan heel anders zijn en hoeft niet uniform te zijn. MPNST is zeer kwaadaardig en vormt vaak uitzaaiingen of groeit na verwijdering op dezelfde plaats terug.

Soorten zenuwtumoren

Er zijn verschillende typen of soorten zenuwtumoren, zoals onder meer:

Akoestisch neuroom

Akoestisch neuroom, ook bekend als vestibulair schwannoom, is een goedaardige en meestal langzaam groeiende tumor die zich ontwikkelt vanuit de gehoorszenuw en vanuit de binnenste gehoorgang richting het brein groeit. Takken van deze zenuw beïnvloeden rechtstreeks je evenwicht en gehoor, en druk door een akoestisch neuroom kan gehoorverlies, oorsuizen en wankel ter been veroorzaken.

Desmoidtumoren

Desmoïdtumoren zijn goedaardige gezwellen die in het bindweefsel voorkomen. Desmoïdtumoren komen meestal voor in de buik, armen en benen. Desmoïdtumoren die groeien kunnen zich uitbreiden naar nabijgelegen weefsels en organen, wat symptomen en complicaties veroorzaakt.

Neurofibroom

Een neurofibroom is een soort zenuwtumor die zachte bultjes op of onder de huid vormt. Een neurofibroom kan zich overal in het lichaam binnen een grote of kleine zenuw ontwikkelen. Soms kan een neurofibroom ervoor zorgen dan een onderliggende zenuw in de verdrukking raakt, wat voor klachten zorgt. Symptomen zijn vaak mild of afwezig. Als de tumor tegen zenuwen drukt of erin groeit, kun je pijn of gevoelloosheid ervaren in het getroffen gebied. Een neurofibroom is meestal goedaardig. In zeldzame gevallen kan het kwaadaardig worden.

Neurofibromatose

Neurofibromatose (NF) is een genetische aandoening waarbij goedaardige gezwellen op zenuwen kunnen ontstaan. Deze tumoren kunnen zich overal in je zenuwstelsel ontwikkelen, waaronder je hersenen, ruggenmerg en zenuwen. Neurofibromatose wordt meestal gediagnosticeerd in de kindertijd of vroege volwassenheid. De tumoren zijn meestal goedaardig, maar kunnen soms kwaadaardig worden. Symptomen zijn vaak mild. Complicaties van neurofibromatose kunnen echter zijn: gehoorverlies, leerstoornissen, problemen met hart en bloedvaten (cardiovasculaire problemen), verlies van het gezichtsvermogen en ernstige pijn.

Schwannoom

Een schwannoom is een type zenuwtumor die ontstaat in de cellen van Schwann (type van gliacel dat de schede of het beschermende omhulsel van de zenuwen vormt). Het is het meest voorkomende type goedaardige perifere zenuwtumor bij volwassenen. Het kan overal in je lichaam voorkomen en op elke leeftijd. Over het algemeen groeit een schwannoom langzaam. Als je een schwannoom zich in een arm of been ontwikkelt, kun je een pijnloze knobbel opmerken. Schwannomen kunnen soms leiden tot zenuwbeschadiging en verlies van spiercontrole.

Symptomen van perifere zenuwtumoren

Verschijnselen

Symptomen van goedaardige of kwaadaardige zenuwtumoren zijn onder meer:

• pijn in het getroffen gebied of juist een pijnloze meestal voelbare zwelling
• drukgevoeligheid
• tintelingen bij lokale druk op de zwelling
• gevoelsstoornissen en/of krachtsvermindering spierzwakte in het verzorgingstraject van de getroffen zenuw
• een groeiende bult onder de huid

Beschrijving van de klachten

Meestal merk je eerst een ernstige, gelokaliseerde onderhuidse zwelling op een relatief oppervlakkige zenuw op. Aanraken of tikken op deze punten kan vaak leiden tot elektrificerende gevoelens of tintelingen (het zogenaamde Hoffmann-Tinel-teken). In het leveringsgebied van de aangetaste zenuw kan dit leiden tot klachten, zoals tintelingen of gevoelloosheid of ongemak. Zenuwpijn komt ook gedeeltelijk voor. Met de groei van een tumor blijven de symptomen geleidelijk toenemen met toenemende verlamming.

Zenuwtumor locaties

Op de volgende locaties kan er een zeuwtumor ontstaan:

• Nek: Tumoren kunnen ontstaan in zenuwen bij de wervelkolom.
• Schouder: Vaak in de plexus brachialis, die de armzenuwen voedt.
• Arm: Tumoren kunnen zich ontwikkelen langs de zenuwen in de boven- of onderarm.
• Hand: Vaak in de zenuwen die de vingers en hand aansturen.
• Rug: Tumoren komen voor in de zenuwen langs de wervelkolom.
• Heup: Tumoren in zenuwen rondom het heupgewricht.
• Knie: Tumoren in de zenuwen aan de achterkant van de knie.
• Voet: Vaak in de zenuwen die de voet en tenen aansturen.
• Gezicht: Tumoren kunnen ontstaan in aangezichtszenuwen.
• Borst: Tumoren kunnen optreden in zenuwen rondom de ribben en borstkas.

Onderzoek en diagnose

Perifere zenuwtumoren kunnen worden gedetecteerd door magnetische resonantiebeeldvorming (MRI-scan) of, in het geval van betrokkenheid van botten, door computertomografie (CT-scan). In speciale gevallen, zoals de erfelijke ziekte neurofibromatosis) een erfelijke aandoening met meerdere café-au-lait vlekken waarbij goedaardige tumoren van perifere zenuwen (neurofibromen) het zenuwstelsel aantasten), wordt positronemissietomografie (PET-scan) gebruikt. Met behulp van kleine radioactief gemarkeerde deeltjes en een speciale PET-camera worden metabolische processen in het lichaam zichtbaar gemaakt. Een duidelijk onderscheid tussen goedaardige en kwaadaardige tumoren is echter niet mogelijk. Informatie over de werkelijke aard van de tumor verschaft het histologische onderzoek van het materiaal of weefsel dat tijdens een operatie is genomen, een biopsie genoemd. Dit maakt de operatie tot de beslissende stap om een ​​betrouwbare diagnose te stellen.

Behandeling door chirurgische verwijdering

De voorkeursbehandeling van een zenuwtumor is meestal het verwijderen van de tumor onder de chirurgische microscoop. Met een zorgvuldige verwijdering van een goedaardige zenuwtumor, kan gezond zenuwweefsel gespaard blijven en kan vaak de functie van de zenuw behouden worden. De chirurg verwijdert alleen zenuwweefsel, wat het gevolg is van proliferatie. Een recidief, een terugkeer van een tumor die eenmaal is verwijderd, is zeer zeldzaam. Voor kwaadaardige tumoren moet de chirurg een ruimer stuk weefsel verwijderd worden om er zeker van te zijn dat het kwaadaardige weefsel veilig en volledig is verwijderd, teneinde recidief te voorkomen.

Bij kwaadaardige tumoren bestaat de grootste kans op herstel bij de meest complete operatieve verwijdering van de tumor, gevolgd door bestraling. Chemotherapie blijkt zelden succesvol. Een operatie brengt echter altijd een risico met zich mee. Om de door de tumor ingesloten zenuwen te behouden, moet de vlecht voorzichtig worden verwijderd. De procedure wordt daarom microchirurgisch uitgevoerd onder neuromonitoring, dat wil zeggen onder elektrische stimulatie en monitoring van de geleidingssnelheid van de zenuwbanen. Alleen dan kunnen de omliggende zenuwen worden beschermd.

Sommige afdelingen neurochirurgie van Nederlandse ziekenhuizen zijn gespecialiseerd in de behandeling van tumoren van perifere zenuwen en met name de zeer zeldzame kwaadaardige perifere zenuwschede tumoren (MPNST).

Preventie van zenuwtumoren

neme de volgende maatregelen in acht:

• Regelmatige controles: Vroegtijdige detectie door medische check-ups kan risicofactoren vroegtijdig opsporen.
• Familiegeschiedenis kennen: Wees alert als zenuwtumoren in de familie voorkomen; genetisch advies kan nuttig zijn.
• Veilige werkomgeving: Vermijd blootstelling aan schadelijke stoffen die zenuwbeschadiging kunnen veroorzaken.
• Beschermende uitrusting: Gebruik beschermende uitrusting bij werkzaamheden die fysieke impact kunnen veroorzaken, zoals zwaar tillen of repetitieve bewegingen.
• Gezonde leefstijl: Behoud een gezond gewicht en vermijd roken; beide factoren verminderen het risico op tumoren.
• Stressbeheersing: Verminder stress door ademhalinghalings- en ontspanningstechnieken.
• Beweging: Regelmatige lichaamsbeweging kan helpen bij het behoud van een goede algehele gezondheid, wat indirect tumorrisico's verlaagt.
• Educatie en bewustzijn: Blijf geïnformeerd over symptomen van zenuwtumoren voor vroege detectie en behandeling.

Lees verder

• Zenuwpijn (neuralgie): symptomen, oorzaken en behandeling
• Zenuwpijn in de arm: oorzaken, behandeling en preventie
• Zenuwpijn in de hand: oorzaken, behandeling en preventie
• Zenuwpijn in het gezicht: oorzaken, behandeling en preventie
• Zenuwpijn in het hoofd: oorzaken, behandeling en preventie