Voetboogpijn: Oorzaken en behandeling van pijn in voetboog

De voetboog is een gebied langs de onderkant van de voet tussen de bal en de hiel. De voetboog absorbeert schokken, bewaart het evenwicht, draagt gewicht, laat de voet zich aanpassen aan terreinveranderingen tijdens het lopen of rennen en stabiliseert bewegingen. Pijn in de voetboog is een veelvoorkomend probleem, vooral bij sporters. De boog bestaat uit drie afzonderlijke bogen die een driehoek vormen. Elke boog bestaat uit botten, ligamenten en pezen. Diverse mogelijke oorzaken zijn bekend voor voetboogpijn, zoals bijvoorbeeld platvoeten en een peesplaatontsteking. Mogelijk is ook pijn aanwezig in andere lichaamsdelen, zoals de benen en de rug. Een snelle behandeling voorkomt rug- of knieblessures. Strekoefeningen, rusten en ijs toepassen zijn enkele behandelingsopties voor pijn aan de voetboog. Helpen deze maatregelen niet, dan is medisch advies nodig.

• Oorzaken van pijn in voetboog
• Holvoet
• Overpronatie
• Plantaire fasciitis (peesplaatontsteking)
• Platvoeten
• Posterior tibiale peesdisfunctie (PTTD)
• Stressfracturen
• Tarsaal tunnel syndroom
• Tendinitis (peesontsteking)
• Over de pijnklachten
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van voetboogpijn
• Zelfzorg
• Professionele behandeling
• Prognose van voetboogpijn
• Complicaties van voetboogpijn
• Preventie van voetboogpijn

Oorzaken van pijn in voetboog

Meestal is een pijnlijke voetboog te wijten aan een verwonding of een structurele afwijking (hoge of lage boog of een voetafwijking). Verschillende factoren veroorzaken of verergeren deze problemen waaronder:

• een gewichtstoename
• lichamelijke stress
• neurologische aandoeningen
• overmatig gebruik
• veroudering

Holvoet

Bij een holvoet ontstaat een hoge boog. Deze structurele afwijking is te wijten aan onder meer de ziekte van Charcot-Marie-Tooth, een beroerte, genetische factoren en een hersenverlamming (symptomen aan spieren en bewegingen). De boogpijn is voelbaar tijdens het lopen of staan, en daarnaast hebben patiënten een verminderde stabiliteit. Hierdoor kampen veel patiënten met enkelverstuikingen en verwondingen. Mogelijk heeft een patiënt andere voetproblemen zoals eelt, een hamerteen en/of een klauwteen. Het dragen van ondersteunende schoenen of steunzolen stabiliseert de voeten en voorkomt pijn en letsels.

Overpronatie

Overpronatie duidt op de voetbewegingen tijdens het wandelen, rennen of joggen. Bij overpronatie slaat het buitenste gedeelte van de hiel eerst op de grond. Bij het voltooien van deze stap rolt de voet te ver op de boog. Hierdoor ontstaat extra druk op de zool, waardoor deze platter wordt. Na een tijdje ontstaat dan schade aan de pezen, spieren en ligamenten. Een patiënt kampt dan met pijn in de voetboog, knie, heup of rug. Verder ervaart een patiënt dan mogelijk ook een hamerteen (abnormale bocht in middelste gewricht van teen) en eelt. Extra ondersteuning is nodig, zoals steunzolen of speciale orthopedische schoenen.

Plantaire fasciitis (peesplaatontsteking)

Plantaire fasciitis verwijst naar een degeneratieve aandoening van de plantaire fascia (peesplaat). De plantaire fascia is een ligament dat de achterkant van de voet verbindt met de voorkant. Veelvoorkomende oorzaken van plantaire fasciitis zijn onder meer een letsel, een ontsteking en overmatig gebruik. Hardlopers krijgen vaker te maken met een peesplaatontsteking. Veel voorkomende klachten zijn hielpijn, pijn bij het ontwaken die geleidelijk verergert bij het lopen en staan en stijfheid in de hiel of bal van de voet. Een patiënt stopt met de uitlokkende activiteiten zodat de voet kan genezen. Verder zijn ondersteunende schoenen of steunzolen nuttig om de druk op de boog te verminderen.

Platvoeten

Platvoeten veroorzaken bij de meeste patiënten geen problemen, maar soms ontstaat wel boogpijn in de boog, andere delen van de voet, de benen, de enkels en de rug. Steunzolen of ondersteunende schoenen ondersteunen de voetboog.

Posterior tibiale peesdisfunctie (PTTD)

De achterste tibiale pees verbindt één van de kuitspieren met het binnenste deel van de voet. Posterior tibiale peesdisfunctie is een voetafwijking die resulteert uit een gewonde of ontstoken pees. Wanneer geen steun geboden kan worden aan de voetboog door de peesproblemen, ervaart een patiënt daar pijn. Deze pijn is meestal voelbaar tijdens het hardlopen, in het binnenste deel van de enkel en de achterkant van de kuit. De pijn verdwijnt zodra een patiënt stopt met hardlopen. Een enkelbrace of speciaal ontworpen steunzolen corrigeren PTTD.

Stressfracturen

Stressfracturen treden op als gevolg van herhaald overmatig gebruik dat uiteindelijk leidt tot een scheurvorming in het bot. Stressfracturen gaan meestal gepaard met pijn die verergert bij toenemende activiteit. Het bot heeft rust nodig bij een stressfractuur. Voorts krijgen patiënten mogelijk het advies om tijdelijk met krukken of een orthopedische looplaars te lopen.

Tarsaal tunnel syndroom

Wanneer druk ontstaat op een zenuw die langs de binnenkant van de enkel loopt (scheenbeenzenuw), veroorzaakt dit tintelingen, brandende pijn die vaak uitstraalt in de voetboog, hiel of tenen, gevoelloosheid en/of een gevoel van spelden en naalden. De pijn van het tarsaal tunnel syndroom is erger wanneer een patiënt lange tijd hardloopt of rechtstaat en is vaak voetpijn 's nachts ook erger.

Tendinitis (peesontsteking)

Een ontsteking van de pezen die langs de voet lopen, resulteert eveneens in pijn in de boog. De twee meest getroffen pezen die leiden tot boogpijn, zijn de tibialis posterior en de peroneale pezen. Deze pezen beginnen in het been, lopen achter de enkel en lopen vervolgens naar de onderkant van de voet. Beide pezen zijn belangrijk voor voet- en enkelbewegingen.

Over de pijnklachten

Een patiënt voelt milde tot ernstige pijn in de voetboog zelf, maar sommige patiënten voelen ook pijn in andere gebieden, zoals de bal van de voet, de benen, de bovenkant van de voet, de enkels, de heupen, de hiel, de knieën en/of de rug. Sommige patiënten voelen ’s morgens de ergste pijn. De meeste patiënten ervaren echter ergere pijnklachten tijdens activiteiten, waaronder staan. Verder voelen patiënten soms ook brandende gevoelens in de voetboog.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

Eerst volgt een medische geschiedenis en vraaggesprek met de patiënt. De arts onderzoekt vervolgens de voet, de manier van lopen en andere factoren om het onderliggende probleem vast te stellen. Tijdens het lichamelijk onderzoek kijkt de arts naar tekenen van zwelling, gevoeligheid en pijn, een ontsteking en misvormingen. Verder test hij de balans, de coördinatie, het gevoel en spierspanning en de reflexen.

Diagnostisch onderzoek

Mogelijk zet de arts beeldvormende onderzoeken in, zoals een röntgenfoto, een CT-scan, een MRI-scan en/of een echografie.

Dankzij de resultaten van de beeldvormende onderzoeken en het lichamelijk onderzoek, is de arts meestal in staat de oorzaak van de pijn te achterhalen en een behandeling op te stellen om de pijn te verlichten.

Behandeling van voetboogpijn

Zelfzorg

Enkele zelfzorgmaatregelen verlichten de pijn. Een patiënt stopt of vermindert met de activiteit die de boogpijn verergert. Verder mag hij ijs op de voetboog en andere gevoelige gebieden aanbrengen om de zwelling te minderen. Het ijspak moet wel eerst gewikkeld zijn in een doek. Sokken dragen is een ander verstandig advies; patiënten lopen best niet op blote voeten rond. Het dragen van geschikte schoenen is eveneens belangrijk. Verder mag de patiënt vrij verkrijgbare pijnstillers nemen zoals ibuprofen. Tot slot zijn er een paar verschillende oefeningen en technieken om pijn te verlichten en de boog minder kwetsbaar te maken, zoals de voet strekken, de kuiten strekken, voetmassage met een roller of bal, … Tot slot is een goede voetgezondheid belangrijk.

Professionele behandeling

Bij ernstige of terugkerende pijn of pijn die uitstraalt naar andere gebieden, is het verstandig om een arts te raadplegen voor een juiste diagnose en een geschikt behandelplan. Volgende (combinatie van) behandelingen zijn dan mogelijk:

• chirurgie
• cortisoninjecties
• een brace
• een gips
• fysiotherapie
• nachtspalken
• voorgeschreven orthesen, ondersteunende schoenen of steunzolen
• voorgeschreven pijnstillers (niet-steroïde ontstekingsremmende medicijnen)

Prognose van voetboogpijn

De prognose van voetboogpijn hangt af van de oorzaak en de behandeling. Bij veel gevallen van voetboogpijn is de prognose goed met de juiste behandeling en aanpassingen in levensstijl. De meeste patiënten herstellen volledig door rust, het dragen van geschikte schoenen, het gebruik van steunzolen en door regelmatige rek- en versterkingsoefeningen.

Bij aandoeningen zoals plantaire fasciitis kan de prognose variëren. Ongeveer 80% van de patiënten ervaart verbetering binnen 6 tot 12 maanden met conservatieve behandelingen. In gevallen van ernstige of chronische pijn kan verdere medische interventie nodig zijn, zoals fysiotherapie of chirurgie.

Complicaties zoals langdurige pijn of beperkingen in mobiliteit kunnen optreden als de aandoening niet goed wordt beheerd. Bij tijdige en passende behandeling is de kans op langdurige problemen echter minimaal.

Complicaties van voetboogpijn

Pijn in de voetboog kan leiden tot verschillende complicaties als het niet op tijd wordt behandeld:

• Chronische pijn: Langdurige voetboogpijn kan chronisch worden, waardoor dagelijkse activiteiten en de kwaliteit van leven aanzienlijk worden beïnvloed.
• Compensatieblessures: Door het vermijden van de pijnlijke voet kan een patiënt overmatige druk uitoefenen op andere delen van het lichaam, zoals de knieën, heupen en rug, wat kan leiden tot bijkomende blessures.
• Beperkingen in mobiliteit: Aanhoudende pijn kan de mobiliteit beperken, wat de deelname aan sport en andere fysieke activiteiten bemoeilijkt.
• Verhoogd risico op verdere blessures: Door het aanhouden van abnormale loop- en houdingspatronen kunnen andere blessures ontstaan door overbelasting van andere voetstructuren of ledematen.
• Psychologische impact: Chronische pijn kan leiden tot stress, angst en depressie, wat op zijn beurt het herstel kan bemoeilijken.

Preventie van voetboogpijn

Preventie van voetboogpijn kan worden bereikt door enkele eenvoudige maatregelen:

• regelmatige voetoefeningen en rekking het dragen van goed passende en ondersteunende schoenen het gebruik van op maat gemaakte steunzolen indien nodig het vermijden van overmatig lopen of rennen zonder voldoende rust handhaven van een gezond gewicht om extra druk op de voeten te voorkomen

Het is belangrijk om bij de eerste tekenen van pijn in de voetboog onmiddellijk maatregelen te nemen en indien nodig medisch advies in te winnen om verdere complicaties te voorkomen.

Lees verder

• Voetpijn: Oorzaken van pijnlijke voet of pijn aan voeten
• Voeten: Tips voor goede voethygiëne en voetgezondheid
• Tarsaal tunnel syndroom: Druk op scheenbeenzenuw met pijn
• Plantaire fasciitis: Peesplaatontsteking met hielpijn
• Stressfractuur: Herhaalde belasting op botten met botpijn