Platvoeten, oorzaak en verhelpen

Dat een baby met platvoeten geboren wordt, is een feit. Het voetgewelf of de voetboog is bij baby's nog niet ontwikkeld. Tijdens de jeugdige jaren zal zich dit steeds meer gaan ontwikkelen. Soms blijkt dan al dat het kind platvoeten heeft omdat de voetboog achter blijft. Bij de leeftijd vanaf 12 jaar zou de voetboog 1,3 centimeter moeten bedragen. Is dit lager, dan spreken we van platvoeten. Dit kan verschillende oorzaken hebben. Platvoeten geven vooral pijnklachten en een vermoeid gevoel in de voeten, maar ook in de enkels. Soms doen zelfs de rug of de knieën pijn. Gelukkig is het te verhelpen. De behandeling bestaat uit het aanpassen van schoeisel of een operatie.

Wat zijn platvoeten?

Een platvoet wordt ook wel talipes planus of pes planus genoemd. Het gaat hier om een afwijking van de voetskelet, dus niet van de huid. Sommige mensen denken dat de huid afwijkend is, maar de huid doet in feite niks anders dan de vorm van het skelet (inclusief de ingewanden) volgen en zorgt voor een beschermend en afsluitend effect.

Oorzaken

Ieder mens wordt met platvoeten geboren. De baby heeft een voetzool die nog niet op de juiste manier gevormd is. Het jonge kind heeft een voetboog die nog niet volledig ontwikkeld is. De voetboog is het middelste gedeelte van de voetzool. Deze loopt normaal gesproken iets omhoog en raakt hierbij dus niet de grond. De voetboog heeft, bij volledige ontwikkeling, aan de binnenzijde van de voet een hoogte van 1.3 centimeter. Aan de buitenzijde van de voet raakt de voet de grond.

Bij kinderen kan er niet altijd sprake zijn van een platvoet, omdat de voetboog zich nog niet ontwikkeld heeft. Soms verloopt de ontwikkeling van de voetboog trager dan normaal. Dit kan nog bijtrekken. Rond de leeftijd van 12 tot 13 jaar zou de voetboog 1.3 centimeter moeten bedragen. Wanneer dit niet gebeurt, kan er sprake zijn van een vergroeiing tussen twee botten. Ook spasticiteit kan een oorzaak zijn. Bij volwassenen kan een platvoet ontstaan zijn als gevolg van een trauma, verlamming of door een onderliggende ziekte. Artrose of reuma kan zo een oorzaak zijn. Wanneer de pees aan de binnenzijde van de voet niet goed meer functioneert kan er ook een platvoet ontstaan.

Symptomen

Zoals eerder al vermeld, is een platvoet te herkennen door het ontbreken van de voetboog. Bij het staan op de voet rust het middelste gedeelte van de voet geheel of gedeeltelijk op de grond. Bij kinderen onder de 12 jaar is de voetboog nog niet ontwikkeld, maar trekt de voet wel hol wanneer het kind op de tenen gaat staan. Bij personen boven de 12 jaar is een platvoet in te delen in de stijven en de soepele variant. Ook nu weer is dit te herkennen door op de tenen te gaan staan. Bij de soepele platvoet komt de voetboog terug bij het op de tenen staan. Bij een stijve platvoet blijft de voet geheel plat.

Welke klachten kunnen er optreden?

Toen de dienstplicht er nog was (Nederland), werden veel mannen afgekeurd vanwege platvoeten,. Maar waarom eigenlijk? Dit komt omdat platvoeten voor bepaalde klachten kunnen zorgen. De binnenzijde van de voet kan pijnklachten geven. Soms doet ook de binnenzijde van de enkel pijn. Dit wordt veroorzaakt doordat de voet eigenlijk te ver naar benden zakt aan de binnenzijde. Opmerkelijk is het scheef afslijten van schoenen. Deze zullen aan de binnenzijde sneller slijten. Bovendien is deze slijtage niet normaal ten opzichte van iemand zonder platvoeten.

Veel mensen met platvoeten klagen bovendien over vermoeidheid in de voet. Dit is vooral aan de binnenzijde van de voet en de enkel te merken. Bedenk dat de afwijkende stand van de voet continue gecorrigeerd moet worden door spieren en pezen. Soms treedt er ook een zwelling op aan de voet of de enkel.

In ernstige gevallen ontstaan er klachten aan de knieën, de heup of zelfs aan de ruig. Er is dan sprake van pijn tijdens het lopen en soms ook in rust. Ook kan er een zwaar of vermoeiend gevoel aanwezig zijn.

Moet er iets aan gedaan worden?

Niet altijd worden platvoeten behandeld. Sommige mensen willen er niet aan geholpen worden, bij anderen wordt de platvoet niet opgemerkt. Daarnaast zijn er mensen die er zeer weinig last van hebben. Over het algemeen probeert men platvoeten zo vroeg mogelijk te behandelen.

Behandeling

Bij kinderen tot 12 jaar wordt vaak een afwachtende houding aangenomen. In een aantal gevallen wordt een voetzooltje bij kinderen toegepast. Bij volwassen zal een speciale steunzool een vaak toegepaste methode zijn. De steunzool bestaat uit verend plastic materiaal. Er wordt gebruik gemaakt van een gipsafdruk van de voet, zodat de steunzool op maat aangepast kan worden. Verder kunnen er orthopedische schoenen gedragen worden. Deze speciale schoenen werden vroeger altijd in opvallend zwart gemaakt maar kunnen tegenwoordig in allerlei kleuren en vormen gemaakt worden, van moderne laars tot sportieve sneaker. Oefentherapie of fysiotherapie helpt om het voetgewelf sterker te maken.

Bij een stijve platvoet is er meer behandeling nodig. Vaak is het dan nodig een operatie toe te passen waarbij de gewrichten in een betere stand worden geplaatst. De chirurg zal de voet zo goed mogelijk herstellen, zodat de klachten daarna (grotendeels) verdwijnen. Onderliggende ziekten zoals reuma moeten behandeld worden. Na een operatie zal het onderbeen gedurende zes weken in gips moeten zitten. Daarna is vaak nog en periode van fysiotherapie nodig. Wanneer de behandeling goed is verricht, dan is het nadien niet meer nodig om orthopedische schoenen te dragen. De pijnklachten zullen geheel of grotendeels verdwijnen.