Stressfractuur: Herhaalde belasting op botten met botpijn

Een stressfractuur is wereldwijd één van de meest voorkomende botaandoeningen, die vooral sporters treft. Deze aandoening ontstaat door langdurige en herhaaldelijke belasting van de botten, wat leidt tot kleine scheurtjes in de botstructuur en resulteert in botpijn. De pijn ontwikkelt zich geleidelijk en kan verergeren indien de patiënt geen behandeling zoekt. Behandelopties omvatten rust, het dragen van een brace of speciale looplaars, en in sommige gevallen een operatie. De meeste patiënten herstellen van een stressfractuur, maar het is belangrijk om preventieve maatregelen te nemen om herhaling te voorkomen.

• Synoniemen
• Oorzaken van stressfractuur
• Risicofactoren van stressfracturen
• Gewijzigde trainingstechnieken
• Lage botdichtheid: Zwakke botten
• Terreinwijzigingen
• Andere risicofactoren
• Symptomen: Botpijn
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose van stressfractuur
• Complicaties van stressfracturen
• Preventie van stressfractuur

Synoniemen

Stressfracturen worden ook wel aangeduid met verschillende synoniemen:

• haarscheur
• haarscheurfractuur
• marsvoet
• soldatenvoet
• vermoeidheidsfractuur

Oorzaken van stressfractuur

Stressfracturen ontstaan meestal door overmatig gebruik van een bot of door inadequate zorg voor de botgezondheid. Ze zijn het gevolg van herhaalde trauma’s op een specifiek gebied. Deze aandoening komt vooral voor bij sporters, zoals tennissers en atleten, maar ook bij militairen die zware belasting ervaren. Bij een stressfractuur ontstaan kleine scheurtjes in het botweefsel.

Risicofactoren van stressfracturen

Gewijzigde trainingstechnieken

Stressfracturen bij atleten ontstaan vaak door veranderingen in de trainingstechnieken. Wijzigingen in de intensiteit, duur of type training kunnen leiden tot een verhoogde belasting van de botten, wat kan resulteren in haarscheuren, vooral in de onderbenen. Het is belangrijk om trainingsaanpassingen geleidelijk door te voeren om dergelijke blessures te voorkomen.

Lage botdichtheid: Zwakke botten

Osteoporose kan bijdragen aan de snelle vorming van stressfracturen door verminderde botdichtheid en botsterkte. Vrouwelijke atleten zijn bijzonder kwetsbaar door een combinatie van factoren zoals eetstoornissen, menstruatieproblemen en vroege osteoporose. Dit gebeurt vaak bij sporters die extreem restrictieve diëten volgen of overmatige fysieke inspanning verrichten.

Terreinwijzigingen

Wisselingen van sportterreinen, zoals overgaan van een loopband naar een hardloopbaan, kunnen leiden tot onevenwichtige druk op de botten, wat de kans op stressfracturen vergroot. Regelmatige medische evaluaties kunnen helpen om dergelijke problemen vroegtijdig op te sporen en te behandelen.

Andere risicofactoren

Enkele andere risicofactoren voor stressfracturen zijn:

• verhoogde fysieke activiteit
• eetstoornissen
• geslacht: vrouwen hebben een verhoogd risico
• lage vitamine D-spiegels
• meer dan 40 km per week lopen of wandelen
• meer dan tien alcoholische dranken per week
• osteoporose of andere aandoeningen die de botsterkte verminderen
• roken
• sporten zoals atletiek, basketbal, dans, gymnastiek, en tennis
• versleten loopschoenen
• voetproblemen zoals platvoeten of holvoeten
• eerdere stressfracturen

Symptomen: Botpijn

Stressfracturen komen vooral voor in de gewichtdragende botten van de (onder)benen en voeten. Hoewel stressfracturen ook in de armen kunnen voorkomen, zijn ze daar veel zeldzamer.

De symptomen van een stressfractuur ontwikkelen zich geleidelijk. De aandoening begint vaak met een vermoeide spier die niet meer in staat is om extra belasting te absorberen. Dit leidt tot een verhoogde druk op het bot, wat kleine scheurtjes in het botweefsel veroorzaakt. Botpijn is een veelvoorkomend symptoom, dat begint als milde pijn tijdens inspanning en na verloop van tijd ook in rust aanwezig kan zijn.

Diagnose en onderzoeken

Een typische pijngeschiedenis tijdens het trainen kan al aanwijzingen geven voor een stressfractuur. Tijdens een lichamelijk onderzoek kan pijn worden ervaren wanneer het gebied van de fractuur wordt betast. Haarlijnfracturen zijn doorgaans goed te detecteren met beeldvormende onderzoeken, zoals röntgenfoto’s, botscans en/of MRI-scans. Veelvoorkomende locaties voor stressfracturen zijn het scheenbeen, de middenvoetsbeenderen en het hielbeen.

Behandeling

De eerste stap in de behandeling van een stressfractuur is het stoppen met de activiteit die waarschijnlijk de breuk heeft veroorzaakt. Patiënten kunnen profiteren van het dragen van een looplaars of brace en het gebruik van krukken om het aangedane gebied te ontlasten. In sommige gevallen kan een operatie nodig zijn om de fractuur volledig te herstellen, vooral wanneer deze zich bevindt in gebieden met een beperkte bloedtoevoer. Voor topsporters of mensen die snel weer aan het werk willen, kan een chirurgische ingreep een optie zijn. Na de genezing van de breuk is het belangrijk om activiteiten langzaam weer op te bouwen om herhaling te voorkomen.

Prognose van stressfractuur

De hersteltijd voor een stressfractuur varieert, maar bedraagt gemiddeld zes tot acht weken. Hoewel de meeste patiënten volledig herstellen, hebben stressfracturen de neiging om terug te keren, vooral als preventieve maatregelen niet worden genomen. Ongeveer 60% van de patiënten met een stressfractuur heeft in de loop van de tijd meer dan één stressfractuur gehad.

Complicaties van stressfracturen

Stressfracturen kunnen leiden tot verschillende complicaties, vooral als ze niet adequaat worden behandeld of als er geen passende preventieve maatregelen worden genomen:

• Chronische pijn: Onvoldoende behandeling kan leiden tot aanhoudende pijn en ongemak, wat het dagelijks leven kan aantasten en de sportprestaties kan belemmeren.
• Vertraagd herstel: Bij onvoldoende rust of voortzetting van belasting kan de genezingstijd worden verlengd, wat kan resulteren in een langduriger herstelperiode.
• Secundaire letsels: Het compenseren van een stressfractuur door andere delen van het lichaam kan leiden tot nieuwe blessures of overbelasting van andere spieren en gewrichten.
• Onjuiste genezing: In sommige gevallen kan de stressfractuur niet goed genezen, wat kan leiden tot blijvende structurele problemen en een verhoogd risico op herhaling.
• Verhoogd risico op nieuwe stressfracturen: Patiënten die eerder een stressfractuur hebben gehad, lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van nieuwe fracturen, vooral als de onderliggende oorzaken niet worden aangepakt.

Preventie van stressfractuur

Het nemen van preventieve maatregelen kan helpen om het risico op stressfracturen te verminderen. Enkele effectieve strategieën zijn:

• Geleidelijke verhoging van training: Verhoog de intensiteit en duur van trainingen geleidelijk om de botten en spieren de tijd te geven zich aan te passen.
• Gezonde voeding: Een evenwichtige voeding met voldoende calcium en vitamine D is cruciaal voor sterke botten.
• Geschikt schoeisel: Draag geschikt schoeisel dat goed past en geschikt is voor de betreffende sport. Overweeg het gebruik van steunzolen indien nodig.
• Vermijd overbelasting: Zorg ervoor dat je voldoende rust neemt en vermijd overbelasting van de botten door intensieve trainingen zonder adequate herstelperiodes.
• Medische evaluaties: Regelmatige medische evaluaties en monitoring kunnen helpen om vroegtijdig eventuele problemen te identificeren en te behandelen.

Lees verder

• Botpijn: Pijn in botten door aandoeningen
• Botbreuk: Typen & symptomen van fracturen (gebroken botten)
• Gebroken scheenbeen (tibiafractuur): Symptomen & behandeling