Gebroken scheenbeen (tibiafractuur): Symptomen & behandeling

Het onderbeen bestaat uit twee botten met name het scheenbeen (tibia) en het kuitbeen (fibula). Het scheenbeen is het grootste van de twee botten. Het ondersteunt het grootste deel van het gewicht en is een belangrijk onderdeel van zowel het kniegewricht als het enkelgewricht. Bij een scheenbeenfractuur (tibiafractuur) ontstaat een breuk in het scheenbeen. Meestal is erg veel kracht nodig voor het veroorzaken van een gebroken scheenbeen. De patiënt ervaart vooral veel pijn, zwelling en moeilijkheden bij het lopen, al zijn vaak ook andere symptomen aanwezig. Nadat de diagnose gesteld is, volgt een periode van rust, pijnverlichting, ondersteuning van het scheenbeen en zo nodig een operatie en fysiotherapie/revalidatie.

• Oorzaken van breuk in scheenbeen
• Risicofactoren van tibiafractuur
• Soorten tibiafracturen
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van gebroken scheenbeen
• Rust nemen
• Ondersteuning van scheenbeen
• Losse botstukjes terugzetten
• Medicatie
• Fysiotherapie
• Prognose
• Preventie

Oorzaken van breuk in scheenbeen

Er is meestal een grote kracht voor nodig om dit type gebroken been te veroorzaken. Een scheenbeenfractuur resulteert uit een trauma aan het scheenbeen zoals een valpartij, een verdraaiing, een botsing met een motorvoertuig of persoon, een sportblessure, een schotwonde, … Bij veel tibiafracturen is ook het kleinere bot in het onderbeen (fibula) gebroken.

Risicofactoren van tibiafractuur

Factoren die de kans op een scheenbeenfractuur kunnen vergroten, zijn onder meer:

• bepaalde aandoeningen die botten verzwakken, zoals tumoren of cysten (abnormaal gevormde zakvormige holten in het lichaam)
• bepaalde aandoeningen die leiden tot een verlies van botten of mineralen, zoals een abnormale menstruatie of afwezige menstruatiecycli
• bepaalde sporten beoefenen die leiden tot:
• spiraalbreuken: geassocieerd met botsingen of vallen bij sporten zoals voetbal of skiën
• stressfracturen: geassocieerd met het overmatig gebruik of herhaalde bewegingen bij sporten zoals gymnastiek of dansen
• de menopauze hebben doorgemaakt
• een oudere leeftijd
• een verminderde spiermassa
• geweld, zoals auto- of voetgangersongevallen
• osteoporose (verlies van botmassa met risico op botbreuken)

Soorten tibiafracturen

De stukjes bot kunnen correct zijn gepositioneerd na een scheenbeenbreuk (stabiele fractuur) of niet in de juiste positie zijn (verplaatste fractuur). De huid rond de fractuur is mogelijk intact (gesloten fractuur) of het bot doorboort de huid (open fractuur).

Symptomen

Een patiënt met een scheenbeenbreuk ervaart onmiddellijke milde tot ernstige pijn, maar de scheenbeenpijn neemt wel toe bij het bewegen. Verder merkt de patiënt een zwelling, een ontsteking, blauwe plekken en gevoeligheid aan het scheenbeen. Hij heeft verder een verminderd bewegingsbereik van de knie of enkel. De patiënt gaat manken bij een gebroken scheenbeen. Verder is een patiënt met een tibiafractuur niet in staat om gewicht te dragen op het aangetaste been. Ook is het been mogelijk misvormd of instabiel. Tot slot treedt soms een verlies van gevoel in de voet op.

Diagnose en onderzoeken

De arts bevraagt de patiënt over zijn symptomen en het ontstaan van het letsel. Daarna onderzoekt hij het getroffen gebied. De arts moet mogelijk beeldvormende onderzoeken uitvoeren om de botten van het onderbeen nauwkeurig te bekijken. Hiervoor bestelt hij een röntgenfoto. Soms is een CT-scan of MRI-scan noodzakelijk.

Behandeling van gebroken scheenbeen

Een juiste behandeling voorkomt langdurige complicaties of problemen met het scheenbeen. De behandeling hangt af van de ernst van de fractuur.

Rust nemen

De patiënt moet zijn activiteiten aanpassen terwijl het scheenbeen geneest, maar volledige rust is zelden vereist. IJs en het been opheffen in rust vermindert het ongemak en de zwelling.

Ondersteuning van scheenbeen

Extra ondersteuning is nodig om het gebroken scheenbeen te beschermen, ondersteunen en in een goede positie te houden tijdens het herstelproces. De patiënt gebruikt bijgevolg een spalk, brace, looplaars of gips. Een rollator of krukken bevorderen de mobiliteit en houden het gewicht weg van het been.

Losse botstukjes terugzetten

Bij sommige breuken komen botstukjes los die de arts weer op zijn plaats moet terugzetten. Dit kan af en toe zonder chirurgie gebeuren, al moet de arts dan wel anesthesie gebruiken om de pijn te verminderen. In het andere gevallen is een operatie nodig waarbij de arts pennen, schroeven, platen of een staaf nodig heeft om de stukken opnieuw te verbinden en op hun plaats te houden. Tijdens het herstelproces moet de patiënt mogelijk af en toe terug op controle komen zodat de arts kan inspecteren of de breuk op een goede manier geneest.

Medicatie

Vrij verkrijgbare of op doktersvoorschrift verkrijgbare medicijnen (zoals ibuprofen) verminderen ontstekingen en pijn.

Fysiotherapie

Terwijl een patiënt herstelt, krijgt hij revalidatietraining en oefeningen aangeboden door een fysiotherapeut. Hierbij vergroot hij het bewegingsbereik, kracht en flexibiliteit, en versterkt hij de beenspieren.

Prognose

De genezingstijd is afhankelijk van de leeftijd en de algehele gezondheid. Kinderen en patiënten met een betere algemene gezondheid genezen sneller. Over het algemeen duurt het vier tot zes maanden voordat een gebroken scheenbeen is genezen is.

Preventie

Om de kans op een scheenbeenfractuur te verminderen, moeten mensen zorgen voor een goede botgezondheid: regelmatige lichaamsbeweging (met aandacht voor botversterkende oefeningen), een goede veiligheidsuitrusting dragen bij sporten of activiteiten en valongelukken proberen te voorkomen.