Gebroken scheenbeen: symptomen, oorzaken en behandeling

Een gebroken scheenbeen of scheenbeenfractuur (tibiafractuur) ontstaat meestal door direct geweld bij vallen, springen, of een zijdelingse kracht bij een voet die 'vaststaat'. De symptomen van een scheenbeenfractuur zijn pijn, zwelling, vervorming, bewegingsbeperking of juist abnormale beweeglijkheid. Het onderbeen bestaat uit het kuitbeen (fibula) en het scheenbeen (tibia) dat ongeveer parallel daaraan loopt. Het scheenbeen is dikker dan het kuitbeen en draagt het grootste deel van het gewicht. Opvallend is de voorkant van het scheenbeen, die extreem gevoelig is en gemakkelijk onder de huid te voelen is. Vanwege de verschillende graden van ernst van scheenbeenfracturen, kunnen verschillende therapieën worden gebruikt, zowel operatief als niet-operatief. Na een röntgenfoto zal de arts bepalen welke behandeling op zijn plaats is. Nabehandeling bij een fysiotherapeut is ook zinvol. De genezingsduur is afhankelijk van je leeftijd en de algehele gezondheid.

• Wat is een gebroken scheenbeen?
• Wie krijgt het?
• Oorzaken van een gebroken scheenbeen
• Risicofactoren
• Symptomen van een scheenbeenfractuur
• Verschijnselen
• Omschrijving
• Soorten botbreuken
• Onderzoek en diagnose
• Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
• Beeldvormend onderzoek
• Differentiële diagnose
• Behandeling van een scheenbeenfractuur
• Gipsverband
• Operatie
• Fysiotherapie
• Complicaties
• Herstel
• Vooruitzichten en prognose
• Preventie

Wat is een gebroken scheenbeen?

Een gebroken scheenbeen of tibiafractuur verwijst naar een gebroken bot in het onderbeen. Het onderbeen bestaat uit twee botten, het kuitbeen (fibula) en het scheenbeen (tibia). Een gebroken kuitbeen komt zelden voor. Het scheenbeen is in de meeste gebieden dikker dan het kuitbeen en draagt ook een groot deel van het lichaamsgewicht. Als gevolg hiervan is een gebroken scheenbeen invaliderender dan een gebroken kuitbeen.

Wie krijgt het?

Jongemannen tussen 15 en 19 jaar hebben de grootste kans om een gebroken scheenbeen op te lopen. Een scheenbeenfractuur wordt ook gezien bij volwassenen van middelbare leeftijd en ouderen die last hebben van osteoporose (botontkalking).

Oorzaken van een gebroken scheenbeen

Enkele oorzaken van een gebroken scheenbeen zijn:

• direct trauma aan het been als gevolg van een auto-ongeluk
• deelnemen aan een ruige sport en/of high-impact sport
• een val van grote hoogte (vooral als je ook nog eens te zwaar bent)
• een gevecht of slachtoffer van mishandeling

Risicofactoren

Factoren die de kans op een gebroken scheenbeen kunnen vergroten, zijn onder meer:

• deelnemen aan ruige, impactvolle contactsporten, zoals voetbal en basketbal
• gevorderde leeftijd (ouderen hebben meer kans op een breuk)
• verminderde botmassa (osteoporose)
• verminderde spiermassa
• overgewicht en obesitas, wat een verhoogde druk op de gewrichten kan veroorzaken

Symptomen van een scheenbeenfractuur

Verschijnselen

Symptomen van een gebroken scheenbeen kunnen zijn:

• intense pijn in je onderbeen
• moeite met lopen, rennen, springen of schoppen
• gevoelloosheid in de voet of tintelingen in de voet
• geen gewicht kunnen dragen op het aangedane been
• vervorming in de onderbeen, knie, scheenbeen of enkelgebied
• bot steekt uit door een huidbreuk
• beperkte buigbeweging in en rond je knie
• zwelling rond de plek van je verwonding
• blauwe plekken of verkleuring rond het scheenbeen

Omschrijving

Een gebroken scheenbeen of scheenbeenfractuur leidt in het algemeen tot ernstige pijn en zwelling in het fractuurgebied, vaak ook tot blauwe plekken. De bewegingen zijn meestal beperkt, een belasting op het been is nauwelijks mogelijk. Een breuk, waarvan de uiteinden zijn verplaatst (ontwrichte breuk), vertoont een vervorming van het onderbeen. Het kan dan worden gebogen, ingekort of gedraaid.

Het scheenbeen bevindt zich direct onder de huid van het onderbeen. Dit is de reden waarom een ​​open breuk vaak plaatsvindt bij een gebroken scheenbeen, wat betekent dat de uiteinden van de botten door de huid steken.

Botletsel kan ook schade aan het omliggende weefsel veroorzaken. Als zenuwen zijn beschadigd, kunnen gevoelsstoornissen en verlamming optreden. Verschillende ligamenten, spieren en pezen kunnen scheuren. Het is niet ongewoon dat een gewricht beschadigd raakt. Als het scheenbeen aan de bovenkant is gebroken, is ook het kniegewricht betrokken bij het letsel. Als het scheenbeen aan de onderkant is gebroken, kan de enkel ook betrokken zijn.

Soorten botbreuken

Er zijn verschillende soorten scheenbeenfracturen. Een breuk kan bijvoorbeeld stabiel of instabiel zijn en gesloten of open.

• stabiele fractuur: hierbij kunnen de stukjes bot correct worden gepositioneerd na een scheenbeenbreuk
• instabiele breuk: hierbij moeten de botdelen op hun plaats worden gehouden om te voorkomen dat de breuk verergert
• gesloten botbreuk: botbreuk waarbij er geen botfragmenten door de huid heen steken
• open fractuur: waarbij botfragmenten door de huid heen steken of een wond tot op het gebroken bot loopt

Onderzoek en diagnose

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek

Zoals bij alle beenletsels, wordt de diagnose van een gebroken scheenbeen gesteld door het stellen van vragen over wat er is gebeurd en door een grondig lichamelijk onderzoek, waarbij de arts het onderbeen nauwgezet onderzoekt.

Beeldvormend onderzoek

Bovendien zal altijd een röntgenonderzoek worden uitgevoerd, waaruit blijkt of het onderbeen is gebroken of gescheurd, of het verbrijzeld is en of er losse botsplinters aanwezig zijn, maar ook om te onderzoeken of het kuitbeen is getroffen. Bloedvatschade kan vaak door een echografie of een röntgenonderzoek met contrastmiddel worden opgespoord. Andere diagnostische hulpmiddelen zijn computertomografie (CT-scan) of magnetic resonance of magnetic resonance imaging (MRI-scan).

Differentiële diagnose

Een verwonding aan het onderbeen kan ook alleen bestaan in de vorm van beschadiging van het zachte weefsel of ligamenten zonder dat daarbij een bot gebroken is. Het kuitbeen kan ook gebroken zijn naast of in plaats van het scheenbeen. Bovendien moeten andere vormen van knie- of enkelblessure worden onderscheiden van een gebroken scheenbeen.

Naast verwondingen zoals een scheenbeenbreuk, kan pijn in het onderbeen worden veroorzaakt door een aantal andere ziekten, zoals trombose of perifeer arterieel vaatlijden (PAV), wat staat voor een vernauwing of afsluiting van een slagader.

Behandeling van een scheenbeenfractuur

De behandeling van een scheenbeenfractuur hangt af van de ernst en complexiteit van de fractuur. Over het algemeen wordt een onderscheid gemaakt tussen operatieve en niet-operatieve behandelingen. De behandeling waarvoor gekozen wordt hangt voornamelijk af van de ernst van de breuk. Vaak moet het scheenbeen worden rechtgetrokken en ook worden gestabiliseerd met schroeven en platen. Dit gebeurt via een operatie, waarbij ook splinters kunnen worden verwijderd. Een eenvoudige fractuur kan worden behandeld met een gipsverband.

Gipsverband

Een gipsverband wordt gebruikt voor eenvoudige, ongecompliceerde breuken waarbij het onderbeen niet ernstig instabiel is en de botten ondanks de breuk(en) nog netjes in lijn staan.

Operatie

In het geval van open breuken wordt een behandeling met pennen, schroeven en platen gebruikt. Hetzelfde geldt voor bijzonder gecompliceerde fracturen (meerdere breuken, verplaatste fracturen). De behandeling van gebroken botten met metalen delen wordt osteosynthese genoemd. Onderbeenfracturen genezen over het algemeen goed na chirurgische stabilisatie en fixatie van de fractuur.

Fysiotherapie

Gerichte en vroege fysiotherapeutische oefeningen ondersteunen het genezingsproces.

Complicaties

Mogelijke complicaties van een gebroken scheenbeen zijn:

• complicaties van een operatie of de noodzaak van verdere operaties
• schade aan zenuwen, spieren of bloedvaten
• compartimentsyndroom, een ernstige aandoening waarbij de bloedtoevoer naar het been afneemt als gevolg van zwelling
• osteomyelitis, een infectie van het bot, beenmerg en beenvlies die door bacteriën wordt veroorzaakt
• de botdelen groeien niet aan elkaar waardoor het bot niet geneest en pseudoartrose kan optreden

Herstel

Het herstel hangt af van de ernst en het type breuk. Sommige fracturen van het scheenbeen hebben slechts vier maanden nodig om te genezen, maar bij meer extreme gevallen duurt het minimaal zes maanden om te genezen. Je algehele gezondheid en de omvang van de fractuur zijn van invloed op de genezing en herstelduur.

Vooruitzichten en prognose

Een gebroken scheenbeen komt relatief vaak voor en kan door veel soorten situaties worden veroorzaakt. De lange termijn vooruitzichten voor een gebroken scheenbeen is meestal goed, maar hangt wel af ​​van de ernst van het letsel en andere factoren, zoals je algehele gezondheid. Door de bank genomen duurt het vier tot zes maanden voordat een gebroken scheenbeen genezen is.

Preventie

Neem de volgende maatregelen in acht om de kans op een gebroken scheenbeen te verkleinen:

• draag geschikte veiligheidsuitrusting bij sporten en sportieve activiteiten
• draag geschikt schoeisel, zoals de juiste schoenmaat
• eet regelmatig voedingsmiddelen die rijk zijn aan calcium om de botsterkte op te bouwen
• regelmatige lichaamsbeweging met daarbij bijzondere aandacht voor botversterkende oefeningen

Lees verder

• Gebroken enkel: symptomen, oorzaken en behandeling
• Gebroken kuitbeen: symptomen, oorzaken en behandeling
• Pijn in onderbeen: zeurende of stekende pijn aan onderbeen
• Pijn aan de benen: oorzaken van pijnlijke benen of beenpijn
• Pijn in de benen: oorzaken van pijnlijke benen of beenpijn