Mannelijke onvruchtbaarheid (infertiliteit bij mannen)
Wanneer een vrouw jonger dan 35 jaar na één jaar regelmatig onbeschermde seks nog steeds niet zwanger is, is sprake van onvruchtbaarheid. In één op de drie gevallen is dit het gevolg van mannelijke factoren, bijvoorbeeld door de productie van te weinig zaadcellen. Diverse aandoeningen zoals een leverziekte en een abnormale hormoonspiegels liggen mogelijk aan de basis van de infertiliteit bij mannen. Maar ook omgevingsfactoren zoals het overmatig gebruik van alcohol of zwaarlijvigheid spelen een rol. Diverse behandelingen zijn beschikbaar om de mannelijke vruchtbaarheidsproblemen te verhelpen. Tot slot zijn enkele tips voorhanden om de spermakwaliteit hoog te houden of te verbeteren.
Oorzaken van mannelijke infertiliteit
Mannen zijn onvruchtbaar wanneer ze:
- chronische problemen met de ejaculatie (zaadlozing) hebben
- een afwezige zaadproductie hebben
- te weinig zaadcellen produceren
- zaadcellen hebben die niet op de juiste manier bewegen
- zaadcellen hebben die niet volledig groeien
- zaadcellen van slechte kwaliteit produceren
- zaadcellen vreemd gevormd zijn
De hypofyse en hypothalamus (bepaalde hersengebieden) en mannelijke voortplantingsorganen (zoals de testikels) beïnvloeden de vruchtbaarheid bij mannen. Problemen in één van deze gebieden verminderen eveneens de vruchtbaarheid.
De oorzaken van infertiliteit bij mannen zijn bij de geboorte aanwezig, of komen pas later in het leven tot uiting.
Risicofactoren van onvruchtbaarheid bij mannen
Aandoeningen
Sommige aandoeningen die bijdragen tot onvruchtbaarheid bij mannen zijn onder meer:
Antisperma-antilichamen (immuun onvruchtbaarheid)
Antisperma-antilichamen zijn bij ongeveer 10-30% van de onvruchtbare paren de oorzaak van onvruchtbaarheid. De productie van deze antilichamen is gericht tegen oppervlakte-antigenen op sperma, die interfereren met o.a. de beweeglijkheid van het sperma en het transport door het vrouwelijke voortplantingskanaal. Risicofactoren voor de vorming van antisperma-antilichamen bij mannen zijn onder meer de afbraak van de bloed-testikelbarrière, een trauma en chirurgie, orchitis, varicocèle, infecties, prostatitis,
teelbalkanker, onbeschermde receptieve anale of orale seks met mannen en een
verzwakt immuunsysteem.

Roken verhoogt de kans op mannelijke infertiliteit /
Bron: Geralt, PixabayOmgevingsfactoren
Ook enkele omgevingsfactoren leiden sneller tot mannelijke onvruchtbaarheid:
Diagnose en onderzoeken
Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
De arts bevraagt de man over de symptomen,
medische geschiedenis en werkgeschiedenis. Ook stelt hij vragen met betrekking tot de aanwezigheid van mogelijke risicofactoren zoals het drinken van alcohol en roken. De arts voert vervolgens een lichamelijk onderzoek uit om lichamelijke problemen op te sporen die mogelijk leiden tot onvruchtbaarheid. De diagnose van mannelijke infertiliteit is soms lastig te stellen en daarom zijn vaak verdere onderzoeken nodig.
Diagnostisch onderzoek
De arts voert voorts een
bloedonderzoek uit om de FSH- en testosteronniveaus te bepalen en mogelijke genetische oorzaken van mannelijke onvruchtbaarheid op te sporen. Hij laat tevens het sperma analyseren (sperma-analyse). Soms is ook een testikelbiopsie nodig. Soms zet de arts beeldvormende onderzoeken in zoals een
echografie, een
Doppler-echografie en
röntgenfoto om de lichaamsstructuren in beeld te krijgen. Andere testen omvatten een vruchtbaarheidstest (om te bepalen hoe goed het sperma een eicel kan binnendringen) en een postcoïtale test (om te controleren of het sperma compatibel is met het baarmoederhalsslijm van de partner).
Behandeling van man die onvruchtbaar is
De behandeling hangt af van de oorzaak van mannelijke infertiliteit.
Veranderingen in de levensstijl
Mannen vermijden best overmatig alcoholgebruik, tabak, drugs en overmatige hitte (zoals stoombaden en sauna’s). Een verdere tip is om de timing van de seksuele activiteit te veranderen. Loszittende shorts en broeken dragen, is aanbevolen. Mannen behouden voorts een gezond gewicht. Stress verminderen is tot slot nuttig.

Soms zijn geneesmiddelen nodig om de vruchtbaarheid te verhogen /
Bron: Stevepb, PixabayMedicatie
Mannen die onvruchtbaar zijn, overlopen met de arts het medicatiegebruik want soms zijn medicatiewijzigingen nodig. Als een man lijdt aan een hormonale onbalans, schrijft de arts medicijnen voor. Op deze manier verhoogt de spermatelling en verbeteren de spermabewegingen.
Chirurgie
Chirurgie is nodig soms bij aandoeningen die de vruchtbaarheid aantasten, zoals varicocèle. Wel is het niet altijd mogelijk om de vruchtbaarheid te herstellen door de operatie. Chirurgie is ook nodig om een vasectomie om te keren, al is dit ook niet altijd succesvol.
Kunstmatige bevruchting
Het is mogelijk om de bevruchting in een laboratorium te laten plaatsvinden door het gebruik van mannelijk sperma en eicellen of embryo's. De eicellen en het sperma zijn van de man en zijn partner of anders zijn ze gedoneerd.
Omgaan met onvruchtbaarheid
Mannen zijn vaak niet voorbereid wanneer ze te horen krijgen dat de vruchtbaarheidsproblemen te wijten zijn aan hem. Deze problemen tasten mogelijk het gevoel van mannelijkheid, seksualiteit en potentie van een man aan. Het is normaal om een emotionele reactie op onvruchtbaarheid te hebben. Praten met een arts, een seksueel therapeut of een psychotherapeut kan vaak helpen bij eventuele negatieve gevoelens. Ook het praten de partner, familie en vrienden kan nuttig zijn.
Preventie van vruchtbaarheidsproblemen bij mannen
Mannen vermijden best overmatig alcoholgebruik, roken, marihuana, opiaten en anabole steroïden. Ook de stellen ze zich niet bloot aan schadelijke chemicaliën en zware metalen. Het beschermen van de geslachtsdelen bij bepaalde sporten zoals o.a. honkbal, motorcross, worstelen en vechtsporten is essentieel. Een
gezonde en evenwichtige voeding verbetert verder de spermakwaliteit. Voorts beschermen mannen zich tegen seksueel overdraagbare aandoeningen door het gebruik van een condoom. Tot slot beperken mannen het aantal seksuele bedpartners om het risico op infertiliteit te verlagen.
Lees verder