Brandende voeten: Oorzaken van branderige, hete voeten

Regelmatig krijgen mensen te maken met brandende voeten. Vaak treedt dit mild tot ernstig variërend verschijnsel ’s nachts op. Soms gaan andere symptomen gepaard met het branderig gevoel aan de voeten, zoals tintelingen, gevoelloosheid, roodheid, zwelling en ook pijn. De tijdelijke of permanente hete voeten zijn het gevolg van diverse aandoeningen of omgevingsfactoren. Het is belangrijk om met de arts de onderliggende oorzaak van het brandend gevoel aan de voeten te identificeren en te behandelen. Als zenuwbeschadiging aan de basis ligt van de hete voeten, is namelijk onbehandeld mogelijk sprake van permanente schade. Diverse behandelingen zijn beschikbaar voor het voorkomen van verdere schade.

• Symptomen bij hete voeten
• Brandend gevoel in de onderste ledematen
• Doffe pijn op de voeten
• Doof gevoel
• Tintelend gevoel
• Aandoeningen en branderige voeten
• Besmettelijke ziekten
• Brandende voet-syndroom
• Chronische inflammatoire demyeliniserende polyneuropathie (CIDP)
• Chronische nierziekte
• Complex regionaal pijnsyndroom
• Diabetische neuropathie
• Erythromelalgie
• Gitelman-syndroom
• Guillain-Barré-syndroom (GBS)
• Hiv en aids
• Hypothyreoïdie (te traag werkende schildklier)
• Menopauze
• Multiple sclerose
• Perifere vasculaire ziekte
• Sarcoïdose
• Schimmelinfectie (voetschimmel)
• Schoenallergieën
• Tarsaal tunnel syndroom
• Tekorten aan voedingsstoffen
• Vasculitis
• Ziekte van Charcot-Marie-Tooth
• Zwangerschap
• Omgevingsfactoren en hete voeten
• Alcoholmisbruik
• Blootstelling aan zware metalen
• Chemotherapie
• Levensstijl
• Medicatie
• Contact met de arts
• Diagnose en onderzoeken bij brandend gevoel aan de voeten
• Preventie bij brandende voeten

Symptomen bij hete voeten

De klinische presentatie van brandende voeten variëren van patiënt tot patiënt. De bovenste ledematen zijn vaak gespaard.

Brandend gevoel in de onderste ledematen

Dit gevoel is bij sommige patiënten beperkt tot de voetzolen. Anderen ervaren een brandend gevoel dat opstijgt vanuit de voetzolen naar de enkels of onderbenen. Patiënten beschrijven het symptoom als ''voeten die in brand staan' of 'voeten die branden als rode peper'.

Doffe pijn op de voeten

Pijn in de voeten is dof / saai of voelt eerder zwaar aan. Bij de meeste patiënten verergert dit ongemak 's nachts.

Doof gevoel

Gevoelloosheid kenmerkt zich door weinig of geen gevoel op de voeten. Meestal wordt dit gevolgd door tintelingen.

Tintelend gevoel

Tintelende gevoelens beschrijven patiënten vaak als 'pinnen of naalden'.

Aandoeningen en branderige voeten

Besmettelijke ziekten

Enkele besmettelijke ziekten gaan mogelijk ook gepaard met een brandend gevoel aan de voeten zoals:

• gordelroos (infectie met huiduitslag en symptomen op het gezicht)
• hiv (virale infectie met aantasting van het immuunsysteem)
• syfilis (seksueel overdraagbare aandoening)
• ziekte van Lyme (bacteriële infectie veroorzaakt door een tekenbeet)

Brandende voet-syndroom

Het brandende voet-syndroom (Grierson-Gopalan-syndroom) is een aandoening waarbij een reeks symptomen ontstaat waarbij de voeten vaak oncomfortabel warm en pijnlijk aanvoelen. Het brandende gevoel is 's nachts vaak intenser en is minder ernstig gedurende de dag. De symptomen variëren van mild tot ernstig. De warmte en pijn zijn mogelijk beperkt tot de voetzolen, maar tasten soms ook de bovenkant van de voeten, de enkels en zelfs de onderbenen aan. De aandoening is het gevolg van zenuwschade, endocriene of metabolische aandoeningen, infecties en andere oorzaken.

Chronische inflammatoire demyeliniserende polyneuropathie (CIDP)

Chronische inflammatoire demyeliniserende polyneuropathie is een neurologische aandoening waarbij de patiënt een verminderde sensorische functie en progressieve zwakte in de benen en zwakte in de armen heeft. Deze chronische ziekte veroorzaakt mogelijk een tintelend of branderig gevoel in de voeten en ook handen.

Chronische nierziekte

Bij een chronische nierziekte ervaren patiënten uremie (verhoogd ureumgehalte van het bloed) als gevolg van onvoldoende uitscheiding van afbraakproducten van de eiwitstofwisseling. De nieren zijn beschadigd waardoor het niet meer mogelijk is om gifstoffen uit het lichaam te verwijderen via de urine. Na verloop van tijd bouwen de toxische stoffen zich op in het lichaam, hetgeen leidt tot neuropathie (zenuwaandoening). De branderige voeten resulteren bijgevolg uit de zenuwstoornis. Andere symptomen zijn een verminderde urineproductie, onverklaarbare kortademigheid, misselijkheid, verwardheid, toevallen, vermoeidheid en een coma.

Complex regionaal pijnsyndroom

Het complex regionaal pijnsyndroom treedt op na een verwonding of een operatie, al spelen genetische factoren ook een rol. Door de aandoening is de communicatie van de hersenen en de wervelkolom aangetast. In een ledemaat ontstaat zenuwbeschadiging waarbij brandende pijn, een zwelling en een gewijzigde huidskleur of huidtextuur optreden. Het immuunsysteem is mogelijk eveneens aangetast door de pijnaandoening.

Diabetische neuropathie

Diabetische neuropathie is één van de meest voorkomende oorzaken van brandende voeten. Bij deze complicatie van diabetes mellitus 1 en 2 ontstaat namelijk schade aan de zenuwen. Andere symptomen zijn zenuwpijn, tintelingen en gevoelloosheid in de armen, handen, benen en voeten. De patiënt moet zijn bloedsuikerspiegel onder controle brengen en houden, hetgeen een verlichting van de klachten oplevert. Verder zijn aanpassingen in de voeding of (andere) medicijnen nodig. Ernstige zenuwpijn (neuralgie) behandelt de arts met elektrische zenuwstimulatie, magnetische therapie, lasertherapie of lichttherapie. Sommige patiënten zijn tot slot gebaat met alternatieve behandelingen zoals acupunctuur.

Erythromelalgie

Bekende synoniemen van erythromelalgie zijn ‘ziekte van Mitchell’ en ‘acromelalgie’. Bij deze zeldzame aandoening ontstaan aanvallen van (intense) pijn, branderigheid, roodheid en zwelling van de ledematen en dan vooral aan de tenen. Deze ziekte is veroorzaakt door afwijkingen van de arteriolen als gevolg van trombocytemie (verhoogd aantal bloedplaatjes in het bloed).

Gitelman-syndroom

Gitelman-syndroom is een zeldzame erfelijke aandoening waarbij de normale nierfunctie verstoord is. Dit defect resulteert in veranderingen in de elektrolytbalans als gevolg van een verminderde reabsorptie van zout in de nieren. Hierdoor ontstaat een tekort aan magnesium, kalium, calcium, chloride en natrium. Symptomen zoals duizeligheid, spierzwakte, krampen, spasmen, gevoelloosheid of tintelingen, pijn en brandende gevoelens zijn slechts enkele van de tekenen van elektrolytenstoornissen.

Guillain-Barré-syndroom (GBS)

Het Guillain-Barré-syndroom is een auto-immuunaandoening waarbij het immuunsysteem het perifere zenuwstelsel aanvalt. De milde tot ernstige symptomen bestaan uit onder meer gevoelloosheid, tintelingen en zwakte in de benen en voeten. Soms zijn de romp en armen eveneens aangetast. Circa 1 op de 100.000 mensen lijdt aan de ziekte.

Hiv en aids

In één van de laatste fasen van aids of hiv ervaart de patiënt perifere neuropathie (schade aan zenuwen met pijn, zwakte, gevoelloosheid en tintelingen aan vooral de handen en voeten) en hete voeten. Circa één op de drie patiënten met hiv krijgt met zenuwschade te maken. Daarnaast veroorzaken sommige aidsmedicijnen (waaronder bepaalde nucleoside reverse transcriptase-remmers (NRTI's)) ook neuropathie. Soms verhelpt de arts de symptomen door andere medicatie in te zetten, maar de patiënt doet dit wel altijd in overleg met de arts.

Hypothyreoïdie (te traag werkende schildklier)

Bij een traag werkende schildklier (hypothyreoïdie) ontstaan tintelingen, gevoelloosheid of pijn in de voeten, benen, armen of handen. Deze gewaarwordingen treden op omdat constant lage lichaamsniveaus van schildklierhormonen resulteren in zenuwbeschadiging. De arts zet schildkliersupplementen in voor de behandeling van een te traag werkende schildklier.

Menopauze

De menopauze veroorzaakt hormonale veranderingen die leiden tot een verhoogde lichaamstemperatuur. Voor vrouwen in de menopauze lijkt het bijgevolg soms dat de voeten in brand staan. De meeste vrouwen zijn tussen de 45 en 55 jaar oud wanneer ze last krijgen van de menopauze.

Multiple sclerose

Eén van de meest voorkomende eerste symptomen van multiple sclerose zijn abnormale sensorische stoornissen (gevoelswaarnemingen) die mogelijk overal op het lichaam verschijnen. Deze uiten zich als gevoelloosheid en tintelingen. Pijn is een ander fenomeen dat voorkomt bij multiple sclerose. Dit beschrijven patiënten als strakheid, pijn, jeuk of een warm gevoel aan de voeten. Deze abnormale gevoelswaarnemen verschijnen spontaan of komen tot stand door een prikkel zoals bijvoorbeeld het aandoen van een schoen.

Perifere vasculaire ziekte

Bij een perifere vasculaire ziekte ontstaat pijn en krampen en aan het been door een vernauwing van de slagaders die bloed naar de benen en voeten voeren. Ook brandende voeten en benen komen tot stand. De symptomen zijn vergelijkbaar met deze van perifere neuropathie. Risicofactoren voor de aandoening zijn wandelen of sporten.

Sarcoïdose

Sarcoïdose is een ontstekingsaandoening waarbij granulomen (kleine groepjes van ontstekingscellen) op het lichaam groeien. Wanneer de huid of het zenuwstelsel getroffen zijn, veroorzaken ze warm aanvoelende voeten.

Schimmelinfectie (voetschimmel)

Voetschimmel (tinea pedis) is een veel voorkomende huidinfectie waarbij hete en jeukende voeten ontstaan. Een snelle behandeling van deze infectie met antimycotica (schimmeldodende medicijnen) is belangrijk omdat de voetschimmel zich mogelijk verspreid naar de lies (liesschimmel) of andere lichaamsdelen. Daarnaast verspreidt de infectie zich snel naar andere mensen.

Schoenallergieën

Schoenallergieën veroorzaken soms ook branderige gevoelens in de voeten. Als de symptomen alleen verschijnen bij het dragen van specifieke schoenen, is de patiënt mogelijk gevoelig voor de gebruikte materialen. Leerlooiermiddelen, kleefmiddelen en lijmen en kleurstoffen zijn allemaal veelvoorkomende boosdoeners voor een allergie voor schoenen.

Tarsaal tunnel syndroom

Het tarsaal tunnel syndroom is een aandoening waarbij druk ontstaat op de zenuw die van de enkel naar de voet loopt (scheenbeenzenuw) door een zwelling of een blessure. Dit veroorzaakt pijn en een brandend gevoel in de voet. De pijn verspreidt zich mogelijk naar het been. Een vroege behandeling is noodzakelijk omdat anders permanente zenuwschade tot stand komt.

Tekorten aan voedingsstoffen

Zenuwen hebben bepaalde voedingsstoffen nodig voor een goede werking. Wanneer het lichaam niet in staat is om deze voedingsstoffen op te nemen, verhoogt de kans op zenuwbeschadiging en bijgevolg branderige voeten. Een foliumzuurtekort, een vitamine B6-tekort en een vitamine B12-tekort zijn geassocieerd met neuropathie. Vitamine B-supplementen behandelen vitaminetekorten.

Ondervoeding en voedingstekorten komen sneller tot stand in volgende omstandigheden:

• alcoholmisbruik
• dakloosheid
• een lagere economische status
• een oudere leeftijd
• een zwangerschap
• eetstoornissen

De meeste patiënten met een tekort aan voedingsstoffen ervaren tekenen van brandende voeten binnen vijf maanden na een lage voedingsstatus. Naast ongemak en pijn aan de voeten, leidt deze aandoening mogelijk tot voetzweren, meer valpartijen en een verlies van de ledematen (amputatie) in ernstige onbehandelde gevallen.

Vasculitis

Bij vasculitis zijn de bloedvaten ontstoken, hetgeen vergezeld gaat met een brandend gevoel, pijn en tintelingen in de voeten. Het bloed kan hierbij niet vrij stromen naar de ledematen. Weefselschade is een mogelijk gevolg van vasculitis.

Ziekte van Charcot-Marie-Tooth

Warme of tintelende voeten ontstaan bij een aantal patiënten met de ziekte van Charcot-Marie-Tooth, een erfelijke vorm van neuropathie (zenuwaandoening). Deze ziekte tast circa 1 op de 2.500 mensen aan en is een vaak voorkomende erfelijke neurologische aandoening.

Zwangerschap

Zwangere vrouwen ervaren hormonale veranderingen tijdens hun zwangerschap. Dit leidt tot een hogere lichaamstemperatuur, met warme voeten als gevolg. De hete voeten ontstaan tevens sneller doordat de voeten meer gewicht en lichaamsvloeistof moeten dragen tijdens de zwangerschap.

Omgevingsfactoren en hete voeten

Alcoholmisbruik

Overmatig alcoholgebruik leidt tot zenuwschade in de voeten en andere lichaamsdelen. Alcoholische neuropathie veroorzaakt bijgevolg branderige voeten.

Blootstelling aan zware metalen

De blootstelling aan zware metalen zoals arseen (arsenicum), lood (loodvergiftiging) of kwik (kwikvergiftiging) leidt tot een heet gevoel in de voeten en handen veroorzaken. Wanneer de waarden hiervan erg hoog zijn, treedt mogelijk schade op aan de zenuwfunctie.

Chemotherapie

Chemotherapie is een kankerbehandeling die snelgroeiende cellen in het lichaam vernietigt. Zenuwschade waaronder brandende en tintelend voeten en handen is echter een complicatie van chemotherapie. Andere bijwerkingen zijn vermoeidheid, spierpijn, spierzwakte, vertraagde reflexen of motorische vaardigheden en evenwichts- en coördinatieproblemen.

Levensstijl

Het dragen van slecht schoeisel of sokken gemaakt van synthetische materialen leidt tot branderige voeten. Hete voeten komen daarnaast tot stand door langdurig te staan of te lopen, vooral bij hoge temperaturen.

Medicatie

Sommige medicijnen die de arts inzet voor het behandelen van hiv of epileptische aanvallen veroorzaken eveneens zenuwbeschadiging met brandende voeten als gevolg.

Contact met de arts

Mensen die doorlopende of ernstige branderige voeten, of mensen die nog bijkomende symptomen ervaren, raadplegen best een arts om de onderliggende oorzaak op te sporen en te behandelen. Is zenuwschade de oorzaak van de brandende voeten, dan is een dringende behandeling vereist.

Wanneer de patiënt volgende alarmtekens vertoont, is onmiddellijk medische hulp noodzakelijk:

• brandende voeten of andere symptomen die het gevolg zijn van blootstelling aan gifstoffen
• een plots opkomend warm of brandend gevoel in de voeten
• een verlies van gevoel in de tenen of voeten
• verspreiding van het brandende gevoel over de benen

Diagnose en onderzoeken bij brandend gevoel aan de voeten

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
De arts wenst informatie inzake de medische geschiedenis nodig zoals het medicatiegebruik, een geschiedenis van alcoholmisbruik en eventuele onderliggende problemen of aandoeningen. De arts wil ook weten wanneer de klachten zijn opgetreden alsook hoe lang deze al duren. De arts voert daarna een lichamelijk onderzoek uit. Hij bemerkt hierbij een gebrek aan gevoel of sensatie, vertraagde reflexen, een schimmelinfectie of een rode of bleke huidskleur. Voorts bekijkt de arts de schoenen van de patiënt want ook te strakke of slecht passende schoenen veroorzaken soms brandende voeten.

Diagnostisch onderzoek
Een bloedonderzoek is nodig om te kijken naar de schildklierhormoonwaarden, de nierfunctie en vitaminewaarden in het bloed. Tevens spoort de arts hiermee hiv en andere infecties en suikerziekte op. Beeldvormende onderzoeken zijn nodig wanneer er een vermoeden bestaat dat de patiënt lijdt aan het tarsaal tunnel syndroom. De zenuwfunctie test de arts met een monofilament of een stemvork, waarbij hij verdoofde gebieden opzoekt. Als de arts perifere neuropathie vermoedt, zijn verdere onderzoeken geïndiceerd, zoals zenuwgeleidingsonderzoeken en een elektromyografie (EMG: meting van de elektrische spieractiviteit).

Preventie bij brandende voeten

Niet altijd zijn warm aanvoelende voeten te voorkomen. Brandende voeten komen echter minder snel tot stand wanneer mensen volgende tips nalezen.

• bij warm weer ademende sandalen aan de voeten dragen
• flip-flops bij het gebruik van openbare zwembaden en douches dragen om het risico op een besmetting met voetschimmel of een andere voetinfectie te verminderen
• goed passende, ademende schoenen kiezen
• indien nodig goede steunzolen gebruiken
• langere perioden van staan of lopen vermijden (indien mogelijk)
• nooit vochtige sokken of schoenen dragen
• om de dag verschillende schoenen dragen en elk paar schoenen uitspoelen en laten drogen tussen het dragen.
• slechte bloedsomloop verbeteren
• sokken regelmatig veranderen, vooral na het sporten; vocht absorberende sokken of natuurlijke koenen sokken zijn de beste keuze
• voeten laten afkoelen na een lange dag of voor het slapengaan door ze in een bak met koud water te plaatsen
• voetpoeder gebruiken om overtollig vocht van de voeten te absorberen
• voldoende voedingsstoffen consumeren

Lees verder

• Jeukende voeten: Oorzaak van jeuk aan de voet
• Erythromelalgie: Brandende pijn en roodheid van voeten
• Voetkrampen: Oorzaken van pijnlijke spierkrampen in voet(en)
• Brandende gevoelens: Oorzaken en locaties branderig gevoel
• Voetpijn: Oorzaken van pijnlijke voet of pijn aan voeten