Tinea cruris (liesschimmel): Schimmelinfectie aan liesgebied

Liesschimmel (tinea cruris) is een vorm van ringworm, een schimmelinfectie die de oppervlakkige lagen van de huid aantast. Deze veelvoorkomende huidaandoening leidt tot een jeukende, pijnlijke huiduitslag in het liesgebied. Hoewel patiënten zichzelf kunnen besmetten met de schimmel, kan de infectie zich ook snel verspreiden door direct huidcontact met besmette personen en door het gebruik van geïnfecteerd materiaal. De behandeling van liesschimmel is vaak eenvoudig, omdat deze in veel gevallen vanzelf verdwijnt, of kan worden behandeld met een eenvoudige thuisbehandeling. Het voorkomen van een schimmelinfectie in het liesgebied is mogelijk door een optimale huidhygiëne te handhaven.

• Epidemiologie van liesschimmel
• Oorzaken van schimmelinfectie in het liesgebied
• Verspreiding van schimmels
• Infectie van persoon naar persoon
• Verspreiding door andere schimmelinfecties
• Risicofactoren voor liesschimmel
• Symptomen van liesschimmel
• Locatie van de huiduitslag
• Kenmerken van de huiduitslag
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van liesschimmel
• Prognose van tinea cruris
• Complicaties van liesschimmel
• Secundaire bacteriële infecties
• Verspreiding naar andere lichaamsdelen
• Chronische of recidiverende infecties
• Fungale dermatofytose van andere huidgebieden
• Huidbeschadiging en littekenvorming
• Impact op de levenskwaliteit
• Preventie van liesschimmel

Epidemiologie van liesschimmel

Liesschimmel komt vrijwel uitsluitend voor bij volwassen mannen en tienerjongens, hoewel ook vrouwen door deze aandoening kunnen worden getroffen. Atleten en zwaarlijvige mannen hebben een verhoogd risico op liesschimmel.

Oorzaken van schimmelinfectie in het liesgebied

De huid herbergt van nature verschillende huidschimmels die normaal gesproken geen problemen veroorzaken. Onder bepaalde omstandigheden kunnen deze schimmels echter overmatig gaan groeien, vooral wanneer de huidbarrière is beschadigd of wanneer het immuunsysteem verzwakt is. Liesschimmel wordt veroorzaakt door schimmels die gedijen in warme, vochtige omgevingen zoals de lies, de binnenkant van de dijen en de billen. De schimmels die verantwoordelijk zijn voor liesschimmel zijn vaak dezelfde als die verantwoordelijk zijn voor voetschimmel. De meest voorkomende veroorzakers zijn de dermatofyten Epidermophyton floccosum, Trichophyton mentagrophytes en T. rubrum.

Liesschimmel kan ontstaan door wrijving en irritatie van kleding, zoals strak en schurend ondergoed, evenals door overmatig en langdurig vocht in de liesstreek door zweten. Andere factoren die bijdragen aan liesschimmel zijn allergische reacties, een schimmelinfectie zoals Candida, en bacteriële overgroei. Het gebruik van openbare douches en kleedkamers kan het risico op liesschimmel verhogen, omdat schimmels gedijen in vochtige omgevingen zoals handdoeken, zweterige trainingskleding en natte vloeren.

Verspreiding van schimmels

Infectie van persoon naar persoon

Liesschimmel is besmettelijk en verspreidt zich gemakkelijk. De verspreiding van de schimmel gebeurt meestal via direct huid-op-huidcontact met een besmette persoon. Daarnaast kunnen mensen de infectie oplopen door besmette kleding of handdoeken van een getroffen persoon te gebruiken.

Verspreiding door andere schimmelinfecties

Het is ook mogelijk om een andere ringworminfectie, zoals tinea unguium (schimmelnagel) of tinea pedis (voetschimmel), naar de lies te verspreiden. Een schimmelinfectie van de voeten kan zich naar de liesstreek verspreiden door het omhoog trekken van besmette broeken, omdat de tailleband besmet kan zijn met de voetschimmel.

Risicofactoren voor liesschimmel

Hoewel liesschimmel iedereen kan treffen, zijn de risico’s verhoogd in de volgende situaties:

• Patiënten die immunosuppressiva (medicijnen die het immuunsysteem onderdrukken) gebruiken.
• Patiënten die systemische chemotherapie ondergaan.
• Personen met chronische ziekten.
• Patiënten met diabetes mellitus (suikerziekte).
• Personen met hepatitis (leverontsteking).
• Patiënten met HIV/AIDS.
• Patiënten met kanker.
• Patiënten met obesitas (overgewicht).

Symptomen van liesschimmel

Locatie van de huiduitslag

Liesschimmel komt voornamelijk voor in de lies, de huidplooien, de binnenkant van de dijen en de billen. In sommige gevallen kan de infectie zich ook naar de geslachtsorganen (inclusief penis, balzak, schaamlippen en vaginale opening) en de anus verspreiden.

Kenmerken van de huiduitslag

De huiduitslag door liesschimmel kenmerkt zich door roze, rode tot roodbruine of schilferige plekken aan de zijkanten van de liesplooien. De pijnlijke huiduitslag kan droog en schilferig zijn, goed afgebakend of bestaan uit een verzameling van kleine, rode of roze bultjes rondom de haarfollikels. De rand van de huiduitslag kan zeer variabel zijn en kan schilferig of blaarachtig van uiterlijk zijn. De aangetaste huid is vaak jeukend (jeukende benen, billenjeuk, jeukende huid in de schaamstreek), pijnlijk en kan een sterke geur hebben.

Diagnose en onderzoeken

Diagnostisch onderzoek
De arts zal de patiënt ondervragen over de aard van de huiduitslag en jeuk. Vervolgens inspecteert hij de huiduitslag en kan hij mogelijk een huidmonster afnemen door een stukje huidweefsel te schrapen. Dit weefsel wordt op een glasplaatje geplaatst en microscopisch onderzocht. In sommige gevallen is een biopsie van de huid nodig om de diagnose te bevestigen.

Differentiële diagnose
Er zijn andere aandoeningen die liesschimmel kunnen nabootsen, waaronder:

• Contactdermatitis (huiduitslag met roodheid en jeuk).
• Erythrasma (huidinfectie met roodbruine plekken in huidplooien).
• Familiaire pemphigus (blaren in de huid).
• Hitte-uitslag (rode huiduitslag door overmatige warmte).
• Impetigo (bacteriële huidinfectie op gezicht en ledematen).
• Intertrigo (rode smetplekken in huidplooien door wrijving).
• Inverse psoriasis (chronische huidziekte met droge huid en schilfers).
• Irriterende dermatitis of contactdermatitis.
• Luieruitslag (huidaandoening met rode vlekken in het luiergebied).

Behandeling van liesschimmel

Bij veel patiënten verdwijnt de jeuk en huiduitslag door liesschimmel uiteindelijk vanzelf, zonder behandeling. Het is echter belangrijk om te voorkomen dat de schimmel zich verspreidt door niet te krabben aan de aangetaste gebieden, omdat dit de infectie naar de nagels kan overbrengen. Indien behandeling noodzakelijk is, kan dit meestal thuis met vrij verkrijgbare antischimmelcrèmes en antischimmelpoeders worden behandeld. Het is raadzaam om een arts te raadplegen als de infectie niet verbetert, ernstig is of terugkomt. In zulke gevallen kan de arts orale antimycotica (schimmeldodende medicijnen) en/of andere geneesmiddelen voorschrijven.

Prognose van tinea cruris

De prognose voor liesschimmel is over het algemeen goed. De aandoening verdwijnt meestal spontaan of met een eenvoudige thuisbehandeling. Bij wijdverspreide, atypische gevallen kan liesschimmel gênant en chronisch ontsierend zijn, wat psychologisch belastend kan zijn voor patiënten.

Complicaties van liesschimmel

Hoewel liesschimmel in de meeste gevallen een relatief onschuldige aandoening is, kunnen er in sommige gevallen complicaties optreden. Deze complicaties kunnen de ernst van de aandoening verhogen en de behandeling bemoeilijken. De belangrijkste complicaties zijn:

Secundaire bacteriële infecties

Een veel voorkomende complicatie van liesschimmel is de ontwikkeling van secundaire bacteriële infecties. Door het krabben en wrijven aan de jeukende huid kunnen bacteriën gemakkelijk in de beschadigde huid binnendringen, wat kan leiden tot infecties zoals impetigo of cellulitis. Deze bacteriële infecties vereisen vaak aanvullende antibiotische behandeling.

Verspreiding naar andere lichaamsdelen

In sommige gevallen kan de schimmelinfectie zich uitbreiden naar andere delen van het lichaam, zoals de buik, rug of armen. Deze uitbreiding kan optreden als de schimmel zich verspreidt door contact met besmette kleding of beddengoed, of door direct huid-op-huidcontact. Het kan ook leiden tot een wijdverspreide huidinfectie, die moeilijker te behandelen is.

Chronische of recidiverende infecties

Bij sommige mensen kan liesschimmel chronisch worden of regelmatig terugkeren, ondanks behandeling. Dit kan vooral voorkomen bij mensen met een verzwakt immuunsysteem, zoals bij patiënten met diabetes, hiv/aids, of andere immunosuppressieve aandoeningen. Herhaalde of langdurige infecties kunnen leiden tot huidbeschadiging en langdurige symptomen.

Fungale dermatofytose van andere huidgebieden

De schimmel die liesschimmel veroorzaakt, kan ook andere delen van de huid aantasten, zoals de voeten (tinea pedis) of de nagels (tinea unguium). Wanneer deze secundaire infecties optreden, kunnen ze de behandeling van de primaire liesschimmel bemoeilijken en extra medische aandacht vereisen.

Huidbeschadiging en littekenvorming

Bij langdurige of ernstige gevallen van liesschimmel kan de huid ernstig beschadigd raken, wat kan leiden tot littekenvorming. Deze littekens kunnen cosmetisch storend zijn en soms blijvende veranderingen in de huidtextuur veroorzaken. Dit kan vooral problematisch zijn voor mensen die de huid veelvuldig hebben gekrabd.

Impact op de levenskwaliteit

Naast fysieke complicaties kan liesschimmel ook psychologische en sociale impact hebben. De jeuk, pijn en cosmetische gevolgen van de aandoening kunnen het dagelijks leven en de sociale interacties beïnvloeden, wat kan leiden tot een verminderde levenskwaliteit en zelfvertrouwen.

Preventie van liesschimmel

Om liesschimmel te voorkomen, is het belangrijk om het lichaam, vooral de snel bezweette gebieden, goed schoon en droog te houden. Dit betekent dat mensen zich grondig moeten afdrogen na het sporten of douchen. Het dragen van slippers of andere doucheschoenen in openbare douches en kleedkamers is ook aanbevolen. Het is essentieel om trainingskleding, ondergoed, sokken en handdoeken na elk gebruik goed te wassen. Personen met voetschimmel dienen deze infectie te laten behandelen en moeten sokken eerst aantrekken voordat ze hun ondergoed aandoen om te voorkomen dat de schimmel zich van de voeten naar de lies verspreidt. Bij het afdrogen van het lichaam is het raadzaam om de voeten als laatste af te drogen om de verspreiding van de infectie naar de liesstreek te voorkomen.

Lees verder

• Voetschimmel: Huidziekte door schimmels (tinea pedis)
• Tinea (ringworm): Huidinfecties door schimmels
• Schimmel huidinfecties: Huidinfectie door schimmels
• Jeukend schaamhaar: Oorzaken jeukende huid in schaamstreek
• Vaginale jeuk: Oorzaken van jeukende vagina en vulva