Tinea cruris (liesschimmel): Schimmelinfectie aan liesgebied

Liesschimmel (tinea cruris) is een vorm van ringworm, een schimmelinfectie die de buitenste lagen van de huid treft. Bij de veel voorkomende huidaandoening verschijnt een jeukende, pijnlijke huiduitslag aan het liesgebied. Het is mogelijk dat patiënten zichzelf besmetten met de schimmel, maar de verspreiding van de schimmelinfectie is ook heel snel mogelijk door huidcontact met besmette patiënten en door het gebruik van geïnfecteerd materiaal. De behandeling van liesschimmel is in de meeste gevallen eenvoudig omdat deze vanzelf verdwijnt, of anders met een thuisbehandeling geneest. Een schimmelinfectie aan het liesgebied voorkomen is tot slot mogelijk door het hanteren van een optimale huidhygiëne.

• Epidemiologie van liesschimmel
• Oorzaken van schimmelinfectie in liesgebied
• Verspreiding van schimmels
• Infectie van patiënt naar andere persoon
• Verspreiding door andere schimmelinfectie
• Risicofactoren van schimmel in lies
• Symptomen: Huiduitslag
• Locatie
• Tekenen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Preventie
• Prognose van tinea cruris

Epidemiologie van liesschimmel

Liesschimmel komt vrijwel uitsluitend voor bij volwassen mannen en tienerjongens, maar ook vrouwen krijgen mogelijk te maken met de schimmel. Atleten en zwaarlijvige mannen zijn ook vaker getroffen.

Oorzaken van schimmelinfectie in liesgebied

Op de huid leven verschillende normale huidschimmels die geen problemen veroorzaken. In bepaalde omstandigheden gaan de schimmels zich zeer sterk vermenigvuldigen. Dit gebeurt over het algemeen sneller wanneer de huidbarrière doorbroken is en dan vooral bij patiënten met een zwak immuunsysteem. Bij liesschimmel groeit een soort schimmel op of in de bovenste laag van de huid, die zich verspreidt in het liesgebied. De schimmel die liesschimmel veroorzaakt, gedijt in warme, vochtige gebieden zoals de lies, de binnenkant van de dijen en de billen. Diverse schimmels veroorzaken mogelijk liesschimmel; dit zijn dezelfde schimmels die ook resulteren in voetschimmel. De meest voorkomende schimmels omvatten de dermatofyten Epidermophyton floccosum, Trichophyton mentagrophytes en T. rubrum. Liesschimmel komt vaak tot stand door wrijving en irritatie van kleding en strak en schurend ondergoed, overtollig en langdurig vocht in de liesstreek, zoals door zweten, wrijving van de huid, allergische problemen, een schimmelinfectie, Candida (schimmelinfectie) en bacteriële overgroei. Het gebruik van openbare douches en kleedkamers vergroot de kansen voor het krijgen van liesschimmel. Schimmels groeien namelijk het best in de stomende kamers tussen vochtige handdoeken, zweterige trainingskleding en natte vloeren.

Verspreiding van schimmels

Infectie van patiënt naar andere persoon

Liesschimmel is besmettelijk en verspreidt zich gemakkelijk. De verspreiding van de schimmel verloopt via direct huid-op-huidcontact met een patiënt die de schimmelinfectie heeft. Daarnaast lopen mensen de besmetting op door de ongewassen kleding te dragen, of de ongewassen besmette handdoek te gebruiken, van een patiënt met liesschimmel.

Verspreiding door andere schimmelinfectie

Het is eveneens mogelijk om een andere ringworminfectie te verspreiden naar de lies. Dit geldt vooral voor tinea unguium (schimmelnagel van de teennagel of vingernagel) of tinea pedis (voetschimmel). Een schimmelinfectie van de voeten verspreidt zich dan naar de liesstreek door bijvoorbeeld de broek omhoog te trekken, omdat de tailleband besmet is met de voetschimmel.

Risicofactoren van schimmel in lies

De vorm van ringworm komt vaak voor bij gezonde mensen, maar de kans op het ontwikkelen van liesschimmel is in de volgende gevallen verhoogd:

• patiënten die immunosuppressiva (medicijnen die het immuunsysteem onderdrukken) nemen
• patiënten die systemische chemotherapie nemen
• patiënten met chronische ziekten
• patiënten met diabetes mellitus (suikerziekte)
• patiënten met hepatitis (leverontsteking)
• patiënten met hiv / aids
• patiënten met kanker
• patiënten met obesitas

Symptomen: Huiduitslag

Locatie

Liesschimmel komt voornamelijk voor in de lies, de huidplooien, de binnenkant van de dijen of de billen, hoewel deze zich mogelijk naar de geslachtsorganen (inclusief penis, balzak, schaamlippen en vaginale opening) en anus verspreidt.

Tekenen

Op de huid verschijnen roze, rode tot roodbruine of anders schilferige plekken op de zijkanten van de liesplooien. De pijnlijke huiduitslag is droog, schilferig, goed afgebakend of anders is een verzameling van kleine, rode of roze bultjes op elke haarfollikel aanwezig. De rand van de snel verspreidende huiduitslag is zeer variabel en oogt schilferig, of doet soms denken aan het uiterlijk van blaren. De aangetaste huid is vaak jeukend (jeukende benen, billenjeuk, jeukende huid in schaamstreek), pijnlijk en sterk ruikend.

Diagnose en onderzoeken

Diagnostisch onderzoek
De arts bevraagt de patiënt over het type huiduitslag en de jeuk. Hij bekijkt vervolgens de huiduitslag en schraapt mogelijk wat weefsel weg, hetgeen hij op een glasplaatje legt om dit microscopisch te analyseren. Slechts af en toe is een biopsie van de huid vereist.

Differentiële diagnose
Andere medische aandoeningen bootsen liesschimmel soms na, zoals:

• contactdermatitis (huiduitslag met roodheid en jeuk)
• erythrasma (huidinfectie met roodbruine plekken in huidplooi)
• familiale pemphigus
• hitte-uitslag
• impetigo (bacteriële huidinfectie op gezicht en ledematen)
• intertrigo (rode smetplekken in huidplooien door wrijving)
• inverse psoriasis (chronische huidziekte met droge huid en schilfers)
• irriterende dermatitis of contactdermatitis
• luieruitslag (huidaandoening met rode vlekken in luiergebied)

Behandeling

Bij veel patiënten met tinea cruris verdwijnt uiteindelijk de jeuk en de huiduitslag zonder behandeling. Wel is het belangrijk om bij jeuk niet te krabben aan de aangetaste gebieden; de schimmelinfectie verspreidt zich namelijk zo mogelijk naar de nagels. Indien toch een behandeling vereist is, is dit meestal thuis mogelijk met vrij verkrijgbare antischimmelcrèmes en antischimmelpoeders. Het is wel belangrijk om de arts te raadplegen indien de schimmel niet weggaat, ernstig is of terugkomt. De arts schrijft dan mogelijk orale (via de mond ingenomen) antimycotica (schimmeldodende medicijnen) en/of andere geneesmiddelen voor.

Preventie

Het is belangrijk om het lichaam en dan vooral de snel bezweette gebieden zo schoon en droog mogelijk te houden. Dit houdt in dat mensen zich goed mogen afdrogen na het sporten of douchen. Daarnaast is het van belang om slippers of andere doucheschoenen te dragen bij het gebruik van een openbare douche en kleedkamer. Verder is het essentieel om telkens de trainingskleding, het ondergoed, de sokken en de handdoeken na elk gebruik goed uit te wassen. Indien bepaalde mensen last hebben van voetschimmel, moeten ze dit (laten) behandelen. Indien patiënten met voetschimmel zich aankleden, moeten ze eerst starten met het aantrekken van de sokken alvorens het ondergoed aan te doen, omdat anders de schimmel zich snel verspreidt van de voeten naar de lies. Bij het afdrogen van het lichaam is het tot slot nuttig om de voeten bij voetschimmel als laatste af te drogen om de verspreiding van de infectie naar de liesstreek te voorkomen.

Prognose van tinea cruris

De prognose van liesschimmel is erg goed. De huidaandoening verdwijnt spontaan of met een eenvoudige thuisbehandeling. Meer wijdverspreide, atypische gevallen van liesschimmel zijn gênant, chronisch ontsierend en psychisch soms vervelend voor patiënten.

Lees verder

• Voetschimmel: Huidziekte door schimmels (tinea pedis)
• Tinea (ringworm): Huidinfecties door schimmels
• Schimmel huidinfecties: Huidinfectie door schimmels
• Jeukend schaamhaar: Oorzaken jeukende huid in schaamstreek
• Vaginale jeuk: Oorzaken van jeukende vagina en vulva