Guillain-Barré syndroom: Zwakte en pijn door zenuwschade

Het Guillain-Barré-syndroom (GBS) is een aandoening die de zenuwen van de ledematen en het lichaam aantast. Meestal wordt deze aandoening voorafgegaan door een infectie. Het belangrijkste symptoom is spierzwakte. Patiënten met deze ziekte worden vaak in het ziekenhuis behandeld om complicaties te voorkomen. Met de juiste behandeling herstellen de meeste patiënten volledig, hoewel het hersteltraject vaak lang kan zijn en een langdurig ziekenhuisverblijf kan vereisen. Diverse complicaties kunnen optreden. Het syndroom werd voor het eerst beschreven door de artsen Guillain en Barré in 1916.

• Synoniemen Guillain-Barré-syndroom
• Epidemiologie
• Oorzaken
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling Guillain-Barré-syndroom
• Prognose Guillain-Barré-syndroom
• Complicaties
• Preventie

Synoniemen Guillain-Barré-syndroom

Het Guillain-Barré-syndroom (GBS) is ook bekend onder de volgende synoniemen:

• Acute inflammatoire demyeliniserende polyradiculoneuropathie (AIDP)
• Polyradiculoneuropathie

Epidemiologie

Het Guillain-Barré-syndroom is zeldzaam, met een prevalentie van gemiddeld 1 tot 9 gevallen per 100.000 mensen wereldwijd. De aandoening komt voor in alle bevolkingsgroepen zonder raciale voorkeur. Mannen worden iets vaker getroffen dan vrouwen, hoewel vrouwen vooral direct na de bevalling aangetast kunnen worden. De symptomen kunnen zich op elke leeftijd manifesteren, maar komen het meest voor bij volwassenen en ouderen. Baby's en jonge kinderen zijn minder vaak getroffen.

Oorzaken

Infecties

Het Guillain-Barré-syndroom wordt vaak uitgelokt door een infectie. Bij de meeste patiënten verschijnen de symptomen van het Guillain-Barré-syndroom binnen drie weken na de infectie. Enkele infecties die in verband worden gebracht met GBS zijn:

• Campylobacter jejuni (darminfectie die diarree veroorzaakt)
• Dengue: virale infectie door een beet van een geïnfecteerde mug
• Hiv-infectie (zeer zelden)
• Mycoplasma-pneumonie (bacteriële infectie die kan leiden tot hoesten, verkoudheid of longontsteking)
• Cytomegalovirus (veroorzaakt meestal geen symptomen)
• Epstein-Barr-virus (klierkoorts: virale infectie met keelpijn, gezwollen lymfeklieren, vermoeidheid en lichte koorts)
• Influenza A-virus (griep, zeer zelden)
• Zika-virus (milde virale infectie met koorts en andere milde klachten)
• Virale hepatitis E (leverontsteking door virus)

Andere medische factoren

Het Guillain-Barré-syndroom kan ook optreden in de context van andere medische factoren zoals:

• Hodgkin-lymfoom
• Vaccinaties, zoals voor influenza, of andere vaccinaties voor kinderen
• Na chirurgie of trauma

Symptomen

Hoofdsymptomen

De belangrijkste symptomen van het Guillain-Barré-syndroom zijn spierzwakte en verlies van reflexen. De symptomen beginnen vaak in de voeten en handen en kunnen leiden tot ataxie (problemen met evenwicht en coördinatie). De zwakte verspreidt zich vaak naar de benen en armen en kan leiden tot verlamingsverschijnselen. Bij aantasting van de zenuwen in het hoofd, de nek en de borst kunnen problemen ontstaan met slikken, ademhaling en oogbewegingen. Ooggerelateerde symptomen kunnen onder andere diplopie (dubbelzien), oftalmoplegie (oogspierverlamming) en lagoftalmie (onvermogen om de oogleden volledig te sluiten) omvatten. Patiënten verliezen vaak snel hun reflexen en ervaren tintelingen of gevoelloosheid in de ledematen. Deze symptomen beginnen vaak in de tenen of vingertoppen. Ongeveer 50% van de patiënten ontwikkelt zenuwpijn of diepe spierpijn die verergert bij beweging en 's nachts. Er kan ook aantasting van het autonome zenuwstelsel optreden, wat kan leiden tot problemen met bloeddruk, hartslag, gezichtsvermogen en zweten (zoals anhidrose). Andere symptomen zijn ernstige pijn in de onderrug (lage rugpijn) en verlies van blaascontrole (urine-incontinentie).

Verspreiding van symptomen

De symptomen van zwakte en gevoelsstoornissen verergeren doorgaans geleidelijk en kunnen zich naar andere delen van het lichaam verspreiden. De ernst van de symptomen bereikt vaak een piek binnen één tot vier weken na het begin van de symptomen. In ernstige gevallen kunnen de armen en benen zo zwak zijn dat de patiënt ze niet meer kan gebruiken. De zwakte kan ook de borstspieren aantasten, waardoor ademhalingsondersteuning noodzakelijk kan zijn in een intensive care unit. Bij ernstige slikproblemen kan een gastrostomie nodig zijn, waarbij een kunstmatige verbinding van de maag met de buikwand wordt aangelegd om kunstmatig voeden mogelijk te maken. In mildere gevallen kan de patiënt moeite hebben met lopen en kan een wandelstok nodig zijn. Brandende voeten kunnen ook optreden. Meestal stabiliseren de symptomen na enkele dagen en beginnen ze langzaam te verbeteren, aangezien de beschadigde zenuwen beginnen te genezen. Het volledige herstel kan vaak meerdere maanden duren en varieert per patiënt.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De arts voert een grondig lichamelijk onderzoek uit en controleert op zwakte in de armen en benen, afwezigheid van reflexen, en milde gevoelloosheid. De symptomen zijn meestal symmetrisch, wat betekent dat ze gelijkmatig aan beide zijden van het lichaam voorkomen.

Diagnostisch onderzoek

De arts zal de volgende onderzoeken uitvoeren om de diagnose te bevestigen:

• Een lumbale punctie (ruggenprik) om cerebrospinaal vocht te analyseren, dat vaak verhoogde eiwitwaarden en een laag aantal witte bloedcellen vertoont.
• Elektromyografie (EMG) om de elektrische activiteit van de zenuwen te meten, wat een typisch patroon bij GBS laat zien.
• Bloedonderzoek om andere mogelijke oorzaken uit te sluiten en de algehele gezondheid van de patiënt te controleren.
• Spirometrie en elektrocardiografie (ECG) om de ademhaling en hartfunctie te evalueren en complicaties te monitoren.
• Zenuwgeleidingsonderzoek om de snelheid van zenuwsignalen te meten en de diagnose te ondersteunen.

Differentiële diagnose

De symptomen van GBS kunnen vergelijkbaar zijn met andere aandoeningen, wat de volgende differentiële diagnoses omvat:

• Botulisme (ernstige infectieziekte door toxine van een bacterie)
• Cauda equina-syndroom (zenuwschade met rugpijn) en conus medullaris syndroom
• Chronische inflammatoire demyeliniserende polyradiculoneuropathie
• Metabole myopathieën
• Multiple sclerose (chronische neurologische auto-immuunaandoening)
• Myasthenia gravis (chronische auto-immuunaandoening met spierzwakte)
• Nutritionele neuropathie
• Vasculitische neuropathie
• Ziekte van Lyme (bacteriële infectie door tekenbeet)
• Zware metaaltoxiciteit

Behandeling Guillain-Barré-syndroom

De behandeling van het Guillain-Barré-syndroom richt zich op het stabiliseren van de patiënt en het verlichten van symptomen. Omdat de aandoening snel kan verergeren en de ademhaling en hartfunctie kan beïnvloeden, is ziekenhuisopname vaak noodzakelijk. Behandelingen kunnen onder andere omvatten:

• Immunoglobuline-injecties of plasmaferese (plasma-uitwisseling). Beide behandelingen zijn effectief, maar immunoglobuline-injecties worden vaak geprefereerd vanwege de eenvoudiger toediening.
• Gebruik van bloedverdunners en speciale elastische kousen om diep veneuze trombose te voorkomen.
• Pijnstilling voor het verlichten van symptomen.
• Fysiotherapie en ergotherapie om de functionaliteit en mobiliteit te verbeteren.

Prognose Guillain-Barré-syndroom

Ongeveer 80% van de patiënten herstelt binnen zes tot twaalf maanden, hoewel een langdurig ziekenhuisverblijf en revalidatie vaak nodig zijn. Een kleiner percentage van de patiënten behoudt enkele symptomen zoals zwakte, spieratrofie, moeite met lopen of pijn. Circa 5% van de patiënten overlijdt aan complicaties zoals ernstige ademhalingsproblemen, hartritmestoornissen of infecties. In zeldzame gevallen kan het Guillain-Barré-syndroom terugkeren.

Complicaties

Mogelijke complicaties van het Guillain-Barré-syndroom omvatten:

• Ademhalingsproblemen
• Blijvende gevoelloosheid
• Hart- en bloeddrukproblemen
• Pijn
• Darm- en blaasfunctieproblemen
• Bloedstolsels
• Decubitus (doorligwonden)
• Het Guillain-Barré-syndroom kan af en toe terugkeren, hoewel dit zeldzaam is.

Preventie

Algemene preventie

Er is momenteel geen specifieke manier om het Guillain-Barré-syndroom (GBS) te voorkomen, omdat de oorzaak vaak een infectie is waarvan het verloop moeilijk te voorspellen is. Echter, de volgende algemene maatregelen kunnen helpen om de kans op infecties te verkleinen die mogelijk tot GBS kunnen leiden:

• Hygiëne: Handen regelmatig wassen met zeep en water kan helpen om de verspreiding van infecties te voorkomen.
• Vaccinaties: Hoewel vaccinaties zoals die voor influenza niet direct GBS voorkomen, kunnen ze wel de kans op virale infecties die GBS kunnen triggeren verminderen. Bespreek vaccinaties met een arts om te bepalen welke geschikt zijn voor jouw situatie.
• Gezonde levensstijl: Het handhaven van een gezonde levensstijl met een gebalanceerd dieet, regelmatige lichaamsbeweging, en voldoende slaap kan bijdragen aan een sterk immuunsysteem dat beter in staat is om infecties te bestrijden.
• Vroegtijdige behandeling van infecties: Het tijdig en effectief behandelen van infecties zoals Campylobacter jejuni en andere bacteriële of virale infecties kan mogelijk het risico op het ontwikkelen van GBS verminderen. Raadpleeg een arts bij symptomen van ernstige infecties.

Specifieke preventie na vaccinaties of infecties

In het geval van vaccinaties of infecties die potentieel geassocieerd zijn met GBS, is het belangrijk om het volgende in overweging te nemen:

• Volg medische adviezen: Na vaccinaties of bij het doormaken van infecties is het cruciaal om medisch advies te volgen en symptomen nauwlettend in de gaten te houden.
• Rapporteer ongewone symptomen: Als na vaccinatie of een infectie symptomen zoals extreme spierzwakte of gevoelsveranderingen optreden, moet dit onmiddellijk met een arts worden besproken om een vroegtijdige diagnose en behandeling mogelijk te maken.

Hoewel specifieke preventie van GBS niet altijd mogelijk is, kan het nemen van algemene gezondheidsmaatregelen bijdragen aan een betere bescherming tegen mogelijke uitlokkende infecties.