Oftalmoplegie: Oogspierverlamming (verzwakte oogspieren)
Bij oftalmoplegie zijn de oogspieren van een patiënt verlamd of verzwakt. Dit heeft mogelijk invloed op één of meer van de zes spieren die het oog op zijn plaats houdt en op de oogbewegingen van de patiënt. Er zijn twee soorten oftalmoplegie: chronische progressieve externe oftalmoplegie en internucleaire oftalmoplegie waarbij de oorzaak verschillend is. De behandeling en progressie is voor elke patiënt anders en moeilijk vooraf te voorspellen.
Synoniemen oftalmoplegie
Oftalmoplegie is eveneens gekend onder deze synoniemen:
- oculomotorische verlamming
- oftalmoplegie syndroom
- oogbewegingsstoornis
- oogspierverlamming
- spierverlamming oog
- verlamming oogspier(en)
Epidemiologie verzwakte of verlamde oogspieren
De prevalentie van oftalmoplegie is onbekend. Ook andere informatie ontbreekt in de medisch-wetenschappelijke lectuur.
Indeling en oorzaken oogspierverlamming
Internucleaire oftalmoplegie en externe oftalmoplegie zijn de twee vormen van oftalmologie.
Internucleaire oftalmoplegie
Multiple sclerose (chronische neurologische auto-immuunaandoening), een trauma, hersenbeschadiging, een
hersentumor, een infectie,
migraine (aanvallen van een aura en/of eenzijdige
hoofdpijn), een
beroerte of een infarct veroorzaakt meestal
internucleaire oftalmoplegie. Bij ouderen is meestal één oog betrokken; bij jongeren zijn dat dan veelal beide ogen. Hierbij zijn de horizontale oogbewegingen aangetast en is de patiënt niet in staat zijn oog naar binnen te draaien.
Chronisch progressieve externe oftalmoplegie
Spieraandoeningen of een mitochondriale ziekte zoals de
ziekte van Graves (auto-immuunaandoening met overproductie van schildklierhormonen),
myasthenia gravis (spirezwakte aan
gezicht =
gezichtszwakte), de ledematen en de ogen) of het
Kearns-Sayre-syndroom (stofwisselingsaandoening) zijn dan weer de oorzaak van
chronisch progressieve externe oftalmoplegie, hetgeen relatief zeldzaam optreedt. De oogspierverlamming is van progressieve aard en meestal zijn beide ogen aangetast bij patiënten die gemiddeld tussen de 18 en 40 jaar oud zijn. Meestal start de aandoening door symmetrische, progressieve
ptosis (hangende oogleden), maanden tot jaren later gevolgd door oftalmoparese. Soms heeft een patiënt bijkomende symptomen zoals algemene
zwakte van de skeletspieren (de
medische term hiervoor is "myopathie"), met name in de nek, de armen of de benen. Door de spierzwakte krijgt een patiënt mogelijk moeite met slikken.
Risicofactoren
Diabetes mellitus (suikerziekte) is een risicofactor voor de oogaandoening. Ook patiënten die lijden aan spiercontrole problemen, zoals de multiple sclerose of de ziekte van Graves, lopen een verhoogd risico. Anno oktober 2020 zijn geen levensstijlfactoren bekend die het risico op oftalmoplegie verhogen. Het is wel belangrijk om een gezonde levensstijl te hanteren om problemen met het gezichtsvermogen in het algemeen te verlagen.
Symptomen: Dubbelzien en oogbewegingen
Oftalmoplegie is aangeboren of ontwikkelt zich op latere leeftijd. De oorzaak is een verstoring van de signalen die de
hersenen naar de ogen sturen. Patiënten met elke vorm van oftalmoplegie lijden aan
dubbelzien (diplopie), hebben last van een troebel zicht, en/of zijn niet in staat om hun ogen naar een normale positie te bewegen. Bij sommige patiënten verslappen de oogleden of bewegen de ogen oncontroleerbaar in een bepaalde richting (
nystagmus). Ptosis en een abnormale grote pupil zijn andere symptomen. Bij een vergrootte pupil valt te denken aan een cerebraal
aneurysma (uitstulping van een deel van een slagader in de hersenen) wat ook samengaat met
pijn.
Diagnose en onderzoeken
De diagnose van oftalmoplegie gebeurt via een lichamelijk onderzoek om oogbewegingen te controleren. Vervolgens voert de arts (neuroloog en/of oogarts) een
MRI-scan of
CT-scan van de ogen uit om deze nader te onderzoeken. Soms is een
bloedonderzoek vereist om de oorzaak van de aandoening te bepalen. Mogelijk zijn andere complicaties zoals een
schildklieraandoening de oorzaak. Ook meet de arts vaak de bloeddruk bij de patiënt, zeker na een
beroerte (onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen met mentale en lichamelijke symptomen).
Behandeling oftalmoplegie
De behandeling voor oftalmoplegie hangt af van de soort, de symptomen en de onderliggende oorzaak. Kinderen geboren met oftalmoplegie compenseren meestal de symptomen en zijn zich niet bewust van de problemen met het gezichtsvermogen. Volwassenen die plots oftalmoplegie ontwikkelen, krijgen mogelijk een speciale bril (prismabril), of een
ooglapje om dubbelzien te verlichten en om een normaal gezichtsvermogen te bereiken. Hiervoor is bovendien chirurgie mogelijk. Het is noodzakelijk dat patiënten met chronische progressieve externe oftalmoplegie regelmatig naar een oogarts gaan voor een
uitgebreid oogonderzoek. Daarnaast moet hij op geregelde tijdstippen op controlebezoek voor de mogelijk ziekte of aandoening waar hij aan lijdt of mee te maken heeft.