Bernard-Soulier syndroom: Aandoening van bloedplaatjes

Het Bernard-Soulier syndroom is een zeldzame erfelijke bloedplaatjesaandoening, gekenmerkt door trombocytopenie (tekort aan bloedplaatjes), erg grote bloedplaatjes en een gebrek aan kwalitatieve bloedplaatjes. Hierdoor ontstaan bij de patiënt abnormaal snel en langdurig bloedingen en blauwe plekken. De symptomen treden bij de geboorte al op en blijven levenslang aanwezig. De diagnose gebeurt via een gespecialiseerd bloedonderzoek. De behandeling is voornamelijk ondersteunend, waarbij de arts probeert bloedingen te voorkomen. In sommige omstandigheden is echter medische behandeling vereist. Het Bernard-Soulier syndroom werd voor het eerst beschreven in 1948 door de gelijknamige artsen.

• Synoniemen Bernard-Soulier syndroom
• Epidemiologie syndroom van Bernard-Soulier
• Oorzaken en erfelijkheid van de aandoening
• Symptomen: Bloedingen en blauwe plekken
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van de bloedplaatjesaandoening
• Prognose van de bloedstollingsaandoening
• Complicaties
• Preventie

Synoniemen Bernard-Soulier syndroom

Het Bernard-Soulier syndroom (BSS) is ook bekend onder de volgende synoniemen:

• Bloedplaatjes glycoproteïne Ib-deficiëntie
• Bloedziekte, bloedplaatjes-type 1
• Erfelijke aandoening bloedplaatjes
• Hemorrhagioparous thrombocytische dystrofie
• Hemorrhagiparous thrombocytische dystrofie
• Macrothrombocytopenie, familiale Bernard-Soulier soort
• Reuzen bloedplaatjes-syndroom
• Tekort aan bloedplaatjes glycoproteïne 1b
• Von Willebrand factor receptor deficiëntie

Epidemiologie syndroom van Bernard-Soulier

Het Bernard-Soulier syndroom komt voor bij ongeveer 1 op 1 miljoen mensen. Mogelijk zijn echter meer patiënten getroffen en ligt het werkelijke aantal patiënten dus hoger. Sinds het beschrijven van de aandoening zijn enkele honderden patiënten in de medische literatuur gerapporteerd. De diagnose gebeurt veelal in de kindertijd. Mannen en vrouwen zijn in gelijke aantallen getroffen, maar bij vrouwen veroorzaakt de ziekte vaak meer problemen, bijvoorbeeld tijdens de menstruatie en bij de bevalling. Blanken van Europese afkomst en mensen van Japanse afkomst zijn vooral beschreven in de medische literatuur. Over andere etnische groepen is geen informatie bekend.

Oorzaken en erfelijkheid van de aandoening

Genmutatie

Mutaties (wijzigingen) in één van drie genen: GP1BA, GP1BB of GP9 veroorzaken het Bernard-Soulier syndroom. De eiwitten afkomstig van deze genen zijn subeenheden van een eiwitcomplex genaamd glycoproteïne (GP) Ib-IX-V. Dit complex bevindt zich op het oppervlak van bloedplaatjes en speelt een belangrijke rol bij de bloedstolling. Het GPIb-IX-V complex hecht (bindt) zich aan het eiwit von Willebrand factor. Von Willebrand factor bevindt zich op het binnenoppervlak van bloedvaten, vooral bij een blessure. Door de binding van het GPIb-V-IX complex met von Willebrand factor zijn bloedplaatjes in staat om zich aan de bloedvatwand op de plaats van het letsel vast te hechten. Deze plaatjes vormen stolsels, die gaten in de bloedvaten sluiten om het bloeden te stoppen.

Bij de meeste mutaties in de genen GP1BA, GP1BB of GP9 is de vorming van het GPIb-V-IX complex op het oppervlak van bloedplaatjes niet mogelijk. Andere mutaties tasten de interactie van het complex met von Willebrand factor aan. Al deze mutaties beïnvloeden de stolselvorming, wat leidt tot overmatige bloedingen, een typisch kenmerk van het Bernard-Soulier syndroom.

Overervingspatroon

Autosomaal recessief

Het overervingspatroon van de meeste patiënten met het Bernard-Soulier syndroom is autosomaal recessief. Dit betekent dat beide kopieën van het gewijzigde gen GP1BA, GP1BB of GP9 in elke cel aanwezig moeten zijn om de aandoening te laten verschijnen. De ouders van een patiënt met een autosomaal recessieve aandoening dragen elk een exemplaar van het gemuteerde gen, maar vertonen meestal geen symptomen van de aandoening, hoewel ze soms wel grotere bloedplaatjes of zeer milde bloedingsafwijkingen kunnen hebben.

Autosomaal dominant

Bij mutaties in het GP1BA- of GP1BB-gen kan de overerving in zeldzame gevallen autosomaal dominant zijn. Eén kopie van het gewijzigde gen in elke cel is dan al voldoende om de aandoening te veroorzaken. Deze patiënten erven de aandoening van een getroffen ouder.

Symptomen: Bloedingen en blauwe plekken

De symptomen treden meestal op in de kindertijd en verschijnen met wisselende ernst gedurende het hele leven, hoewel de symptomen vaak enigszins afnemen met de leeftijd. Bij deze bloedingsstoornis heeft de patiënt abnormale bloedplaatjes die ongewoon groot en minder in aantal zijn dan normaal (macrothrombocytopenie). Patiënten met het Bernard-Soulier syndroom hebben bijgevolg sneller blauwe plekken en een verhoogd risico op neusbloedingen en tandvleesbloedingen. Ook resulteert een lichte verwonding of chirurgie vaak in abnormaal lange en hevige bloedingen. Dit gebeurt af en toe zelfs spontaan. Bij sommige patiënten ontstaan bloedingen onder de huid die kleine rode of paarse vlekken op de huid veroorzaken (petechiën). Vrouwen met het Bernard-Soulier syndroom hebben vaak zware of langdurige menstruatie (menorragie). Tot slot kunnen er af en toe bloedingen in het maagdarmstelsel optreden, waardoor de patiënt bloed braakt of bloed in de ontlasting heeft.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De patiënt presenteert zich met een toegenomen aantal blauwe plekken en vertoont tekenen van onderhuidse kleine puntvormige huidbloedingen (petechiën) en ook van iets grotere onderhuidse bloedingen (purpura).

Diagnostisch onderzoek

Een volledig bloedonderzoek is nodig voor de bevestiging van de diagnose.

Differentiële diagnose

Deze zeldzame bloedplaatjesaandoening kan worden verward met de volgende aandoeningen:

• Glanzmann trombasthenie
• Hemofilie (bloedziekte door het ontbreken van stollingsfactoren)
• Syndroom van Down
• Het Wiskott-Aldrich-syndroom (problemen met bloedstolling en huid)
• Mei-Hegglin anomalie
• Trombocytopenie met afwezig radius syndroom
• Ziekte van Von Willebrand

Behandeling van de bloedplaatjesaandoening

De aandoening is niet te genezen, dus de behandeling is voornamelijk ondersteunend. Bij bepaalde bloedingsepisodes kan de arts medicatie voorschrijven (zoals Recombinant factor VIIa, antifibrinolytica, desmopressine en fibrinelijm). Hormonale anticonceptiemiddelen kunnen helpen de overmatige menstruatiebloedingen onder controle te houden. Ijzer vervangende therapie is nodig bij de behandeling van ferriprieve anemie (tekort aan rode bloedcellen door ijzergebrek), wat het gevolg is van overmatige of langdurige bloedingen. Af en toe is een bloedplaatjestransfusie nodig, vooral bij een operatie of bij een potentieel levensbedreigende aandoening. In zeer ernstige gevallen mag de patiënt bepaalde risicovolle activiteiten en sporten niet meer uitvoeren.

Prognose van de bloedstollingsaandoening

De prognose is meestal goed met de juiste behandeling, hoewel ernstige bloedingsepisodes mogelijk zijn tijdens de menstruatie, bij trauma of bij een operatie. Vaak neemt de ernst van de symptomen af naarmate de patiënt ouder wordt.

Complicaties

De aandoening kan verergeren wanneer de patiënt bloedverdunners en/of niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (zoals ibuprofen en naproxen) gebruikt. Deze medicijnen zijn daarom af te raden. De patiënt moet altijd zijn medische geschiedenis en huidige medicatiegebruik met de arts bespreken.

Preventie

Een preventieve aanpak omvat het vermijden van risicovolle activiteiten en het volgen van medische aanbevelingen om bloedingen te minimaliseren. Het is belangrijk om de medicatie- en behandelingsadviezen van de arts strikt op te volgen.