Petechiën: Kleine, rode, vlakke puntbloedingen op huid

Petechiën zijn kleine, ronde, niet-verheven bloedvlekjes die op het huidoppervlak verschijnen als gevolg van kleine of grote gezondheidsproblemen. Deze kleine puntbloedingen verschijnen door inwendig bloedverlies of gebarsten bloedvaten (capillairen), waardoor bloed in de huid lekt. Door het bloeden ontstaan rode, paarse of bruine vlekjes op de huid. Ze doen soms denken aan een huiduitslag hoewel petechiën geen vorm van een huiduitslag zijn. In veruit de meeste gevallen zijn de oorzaken mild en is geen specifieke behandeling vereist. Andere oorzaken zijn echter mogelijk ernstiger en dan is een medische behandeling wel nodig. Het is in een aantal gevallen aanbevolen om een afspraak te maken met een arts als petechiën aanwezig zijn op de huid. De behandeling van deze kleine rode huidvlekjes is variabel.

• Oorzaken van rode puntbloedingen
• Allergische reacties
• Auto-immuunaandoeningen
• Bloed- en beenmergaandoeningen
• Infectieziekten
• Medicatie
• Overbelasting en druk
• Verwondingen en zonnebrand
• Vitaminetekorten
• Symptomen: Kleine, ronde bloedvlekjes op huid
• Geen huiduitslag
• Kenmerken
• Bijkomende symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van vlakke bloedinkjes op huid
• Preventie van petechiën
• Complicaties van speldenkopgrote bloedvlekjes

Oorzaken van rode puntbloedingen

Allergische reacties

Petechiën komen vaker tot uiting bij patiënten die allergisch reageren op sommige geneesmiddelen. Allergische reacties op insectenbeten veroorzaken eveneens de speldenkopgrote bloedvlekjes op de huid.

Auto-immuunaandoeningen

Bepaalde auto-immuunziekten zijn geassocieerd met petechiën, waaronder reumatoïde artritis en lupus. Reumatoïde artritis is een auto-immuunreactie waarbij witte bloedcellen het kraakbeen in de gewrichten aanvallen. Hierdoor ontstaan ontstekingen, een huiduitslag of petechiën in de getroffen gebieden. Petechiën komen ook voor bij zowel systemische lupus erythematosus als discoïde lupus erythematosus. Vaak is dit het gevolg van trombocytopenie (tekort aan bloedplaatjes) hetgeen vaak een symptoom is bij lupuspatiënten. Ook bij het syndroom van Sjögren komen kleine puntvormige bloedingen tot uiting. Hierbij ervaart de patiënt een droge mond (xerostomie), droge ogen en een droge keel.

Bloed- en beenmergaandoeningen

Leukemie
Wanneer kleine rode vlekjes zich op de huid bevinden, is mogelijk sprake van leukemie. Leukemie is een veel voorkomende kanker van het beenmerg en bloed. Patiënten die lijden aan leukemie hebben beschadigde witte bloedcellen die interfereren met gezonde cellen. Patiënten denken vaak dat ze lijden aan een huiduitslag terwijl in werkelijkheid de bloedvaten gebarsten zijn. Andere symptomen die voorkomen bij leukemie zijn onder meer gemakkelijk bloeden of blauwe plekken hebben, onverwacht gewichtsverlies, overmatige en vermoeidheid, griepachtige symptomen, terugkerende neusbloedingen, koorts of koude rillingen, bloedend tandvlees, frequente infecties en botpijn.

Andere bloed- en beenmergaandoeningen
Ook andere bloed- en beenmergaandoeningen leiden tot de kleine bloedingen in de vorm van een speldekop op de huid:

• het Bernard-Soulier syndroom: aandoening van bloedplaatjes
• het Wiskott-Aldrich-syndroom: problemen met bloedstolling en huid
• idiopathische trombocytopenische purpura
• myelofibrose: beenmergaandoening met tekort van bloedcellen
• trombocytopenie: tekort aan bloedplaatjes
• vasculitis: De wanden van het bloeddruk verdikken, waardoor minder bloed doorstroomt en een hogere druk ontstaat in de bloedvaten. Dit leidt tot schade aan de bloedvaten waardoor deze bloed lekken onder de huid.
• verspreide intravasculaire coagulatie: bloedstollingsziekte
• verworven bloedplaatjesdysfunctie: ziekte van bloedstolling
• ziekte van Glanzmann: bloedstollingsaandoening
• ziekte van Von Willebrand: bloedstollingsaandoening

Infectieziekten

Door allerlei virale, bacteriële of schimmelinfecties ontstaan mogelijk puntbloedingen. Voorbeelden van dergelijke infecties zijn:

• chikungunya: virale infectie met koorts en gewrichtspijn
• congentiële syfilis: bacteriële infectie via seksueel contact
• cryptokokkose: schimmelinfectie met aantasting longen en huid
• de ziekte van Duke
• een cytomegalovirusinfectie
• een keelontsteking door een streptokokkeninfectie
• ehrlichiose: bacteriële infectie door tekenbeet
• endocarditis: ontsteking van de binnenkant van het hart
• H1N1 Mexicaanse griep
• hantavirus pulmonair syndroom
• klierkoorts
• Marburg-virus
• meningokokkenziekte: sepsis en meningitis door bacteriën
• relapsing fever: aandoeningen met terugkerende koorts
• Rocky Mountain spotted fever: tekenziekte met koorts
• roodvonk: bacteriële infectie met keelpijn en huiduitslag
• sepsis: bloedvergiftiging
• tyfus (bacteriële infectie door besmette insectenbeet)
• hemorragische koorts (ernstig ziektebeeld met koorts en bloedingen) zoals ebola, gele koorts, Krim-Congo hemorragische koorts, Japanse encefalitis, dengue

Medicatie

Door het gebruik van bepaalde medicijnen verschijnen bij een aantal patiënten vlekjes op de huid. Dit gebeurt vooral door volgende geneesmiddelen:

• antibiotica zoals Nitrofurantoin, penicilline
• antidepressiva zoals Desipramine (Norpramin)
• anti-epileptica zoals Carbamazepine (Carbatrol, Epitol, Tegretol)
• bloedverdunners zoals Warfarine, heparine
• hartritmemedicatie zoals atropine (Atropen)
• niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's) zoals naproxen en indomethacin
• radiotherapie en chemotherapie voor de behandeling van kanker sedativa (kalmerende geneesmiddelen) zoals Chloraalhydraat

Overbelasting en druk

Langdurig persen als gevolg van activiteiten zoals hoesten, niezen, zwaar tillen, kledij met een te strakke tailleband, gewichtheffen, een bevalling, braken, langdurig huilen, enzovoort resulteert in overmatige druk waardoor de haarvaten breken. Hierdoor verschijnen kleine rode puntbloedingen op de nek, het gezicht en de borst.

Verwondingen en zonnebrand

Wanneer iemand een verwonding oploopt na een botsing of (auto-)ongeval, krijgt hij mogelijk te maken met speldenkopgrote bloedvlekjes op de huid. Petechiën op het gezicht en de ogen verschijnen bovendien bij kindermishandeling of ander fysiek misbruik, zoals verstikking, bijten, slaan, wurging, enzovoort. Soortgelijke reacties op de huid treden ook op bij ernstige zonnebrand (rode, pijnlijke huid door langdurige blootstelling aan de schadelijke UV-stralen van zonlicht).

Vitaminetekorten

Vitamine K is essentieel voor de vorming van bloedstolsels. Heeft de patiënt een tekort aan deze vitamine (vitamine K-deficiëntie), dan ontstaan sneller kleine, roodachtige, effen plekjes op de huid. Een scheurbuik is een ziekte die tot stand komt door een tekort aan vitamine C. Wanneer de patiënt te weinig vitamine C in het lichaam heeft, leidt dit tot zwakte, vermoeidheid, een huiduitslag, een bloeding, blauwe plekken, enzovoort. Ook door een tekort aan vitamine B ontstaan sneller kleine rode vlekjes op de huid.

Symptomen: Kleine, ronde bloedvlekjes op huid

Geen huiduitslag

Petechiën komen vaak voor in clusters (groepjes). Sommige mensen bestempelen petechiën bijgevolg als een ‘petechiale huiduitslag’. Dit klopt echter niet daar de vlekjes optreden door een bloeding onder de huid. Door druk uit te oefenen op het aangetaste huidgebied, verbleekt de kleur in tegenstelling tot een huiduitslag niet.

Kenmerken

Bij puntbloedingen ontstaan kleine, ronde, niet-verheven vlekjes op de huid, maar mogelijk ook in een slijmvlies (zoals de mond of oogleden) of een sereus membraan (dunne weefsellaag die een beschermende barrière vormt). Het vaakst verschijnen de kleine bloedinkjes echter op het gezicht, de rug, de dijen, de enkels, de schouders en de nek. De niet-jeukende speldenkopgrote bloedvlekjes zijn rood in de beginfase, maar ze veranderen in de loop van de tijd. Ze eindigen in een donkerpaarse tot blauwe of bruine kleur. De stipjes zijn gemiddeld 0,5 tot 1 mm in diameter, al bereiken sommige exemplaren 3 mm. Petechiën die meer dan 3 mm meten, bestempelen artsen als ‘purpura’.

Bijkomende symptomen

Symptomen die mogelijk optreden in combinatie met een puntbloeding zijn:

• een algemeen ziek gevoel
• een verzameling gestold bloed onder de huid (hematoom)
• gemakkelijk blauwe plekken krijgen
• gemakkelijk bloeden
• gewrichtsbloeding (hemartrose)
• gewrichtspijn
• griepachtige symptomen
• hevige bloedingen tijdens de menstruatie (menorragie)
• koorts
• maag- en darmklachten
• onverklaarde neusbloedingen
• overmatig zweten (hyperhidrose)
• overmatige tandvleesbloedingen

Alarmsymptomen

Bij tekenen van ademhalingsproblemen, extreme bloedingen, ernstige hoofdpijn, hoge koorts, een wijziging in het bewustzijn en verwardheid is het nodig om een arts te raadplegen. Het is verder een goed idee om de vlekjes op de huid te blijven controleren en de arts bij eventuele wijzigingen op de hoogte te stellen. Als het aantal petechiën blijft stijgen, wijst dit mogelijk op een bloedingsstoornis. Verder is een doktersbezoek nodig wanneer de kleine puntvormige bloedingen grote delen van het lichaam bedekken.

Diagnose en onderzoeken

Na een fysiek onderzoek en een grondige controle van de medische geschiedenis, voert de arts een uitgebreid bloedonderzoek uit. Indien de arts vermoedt dat de patiënt lijdt aan leukemie, voert hij een beenmergpunctie uit.

Behandeling van vlakke bloedinkjes op huid

Algemeen
Als het uiterlijk van petechiën niet het gevolg is van een onderliggende aandoening, dan is voldoende rusten, veel drinken en het nemen van vrij verkrijgbare pijnstillers (zoals ibuprofen of paracetamol nuttig. De meeste petechiën verdwijnen dan ook binnen één à twee weken.

Homeopathie
Homeopathische middelen zijn nuttig bij bloedingvlekjes en petechiën. Voorbeelden hiervan zijn arnica montana, bellis, hamamelis, sulphuricum acidum, crotalus horridus, vipera berus, fosfor, cortisone, trinitrotolueen, azijnzuur, muriaticum acidum, cinchona officinalis, sanguinaria canadensis, kreosotum en lachesis. Lachesis is vooral handig voor patiënten met een vette huid die beperkt zweten.

Koud kompres
Het gebruik van een koud kompres in het gebied dat zichtbare tekenen van letsel aan bloedcapillairen vertoont, is nuttig. IJs gewikkeld in een doek herstelt de schade en de rode vlekjes.

Medicatie
Andere medicatie
Het lichaam reageert allergisch op bepaalde medicijnen. Wanneer dit het geval is, moet de arts de uitlokkende medicatie staken en schrijft hij een ander geneesmiddel voor. De patiënt mag niet zelf gaan testen met andere medicijnen in deze gevallen.

Antibiotica
Antibiotica zijn inzetbaar wanneer een bacteriële infectie de petechiën veroorzaakt. Wanneer de infectie voorbij is, verdwijnen ook de zichtbare tekenen van petechiën.

Corticosteroïden
Is sprake van een ontsteking, dan zet de arts corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers) in.

Immunosuppressiva
In sommige gevallen is het nodig om het immuunsysteem te onderdrukken (immunosuppressiva). Voorbeelden van deze medicijnen zijn azathioprine (Azasan, Imuran), methotrexaat (Trexall, Rheumatrex) of cyclofosfamide.

Kankerbehandeling
Radiotherapie en chemotherapie zijn inzetbaar voor patiënten met leukemie. De patiënt krijgt bovendien soms andere kankerspecifieke behandelingen.

Transfusie van bloedplaatjes
Bij een laag aantal bloedplaatjes (trombocytopenie) is een bloedplaatjestransfusie aangewezen. Hierdoor komen meer bloedplaatjes in het systeem terecht, waardoor de rode vlekjes op de huid verdwijnen.

Vitaminesupplementen
Bij ondervoeding en vitaminetekorten is het verstandig om deze tekorten via de voeding aan te vullen. Is dit niet mogelijk of onvoldoende effectief, dan zijn vitaminesupplementen beschikbaar. Probiotica, methylsulfonylmethaan, thymus extract, protease-enzymen en spijsverteringsenzymen zijn verder nuttig voor het behandelen van petechiën die tot stand zijn gekomen door allergische reacties.

Preventie van petechiën

Volgende tips helpen bij de preventie van puntbloedingen veroorzaakt door een infectie:

• aanrechtbladen en andere gemeenschappelijke oppervlakken schoon houden
• een vest of trui met volledige mouwen en een lange broek dragen bij het bezoek aan groene gebieden
• geen persoonlijke voorwerpen delen zoals een bril, keukengerei, handdoeken, …
• handen schoonhouden door het gebruik van een handdesinfecterend middel op alcoholbasis of de handen wassen met water en zeep (goede handhygiëne)
• insectenwerende middelen gebruiken voor uitstapjes naar gebieden met gras of bos
• veilige seks hebben
• wegblijven van mensen die ziek zijn of een infectie hebben

Complicaties van speldenkopgrote bloedvlekjes

Petechiën leiden mogelijk tot hartproblemen, infecties in andere lichaamsdelen en schade aan de lever, de milt, de nieren, de longen, het hart en andere organen.