Ehrlichiose: Bacteriële infectie door tekenbeet

Ehrlichiose is een bacteriële infectie overgebracht door een tekenbeet. Deze wereldwijd voorkomende infectieziekte veroorzaakt griepachtige verschijnselen zoals koorts, vermoeidheid en diarree maar ook andere, soms meer ernstige symptomen zijn mogelijk. Een bloedonderzoek is nodig om de diagnose van de infectieziekte te stellen. De ziekte valt goed te behandelen met antibiotica, al komen onbehandeld wel (ernstige) complicaties voor. Japanse wetenschappers beschreven ehrlichiose voor het eerst in 1954.

• Synoniemen ehrlichiose
• Epidemiologie infectieziekte
• Oorzaken bacteriële infectie
• Soorten bacteriën
• Risicofactoren ziekte
• Symptomen lijken op griep
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling met antibiotica
• Prognose is uitstekend
• Complicaties van besmette tekenbeet

Synoniemen ehrlichiose

Ehrlichiose is eveneens gekend onder deze synoniemen:

• Ehrlichia
• Ehlichiosis

Epidemiologie infectieziekte

De prevalentie van ehrlichiose bedraagt 0,16-0,26 per 100.000 personen. Hoewel 5-20% van de teken besmet is met de bacteriën, lijden erg weinig patiënten aan de ziekte. In de geraadpleegde literatuur is enkel betrouwbare informatie te vinden over de Verenigde Staten, waar jaarlijks enkele honderden patiënten gerapporteerd zijn door de aandoening. Mannen zijn iets vaker dan vrouwen aangetast door ehrlichiose, wellicht omdat zij vaker buitenactiviteiten ondernemen dan vrouwen en daardoor sneller zijn blootgesteld aan teken. De leeftijd van de diagnose is gemiddeld boven de vijftig jaar (40-64 jaar). In vergelijking met andere Europese landen komen in België relatief veel infecties met ehrlichiose voor.

Oorzaken bacteriële infectie

Ehrlichiose is het gevolg van een bacteriële infectie veroorzaakt door een tekenbeet. Ongeveer 5-20% van alle teken is besmet met de bacterie. De gramnegatieve bacteriën behoren tot de familie van Rickettsia. Rickettsia veroorzaken van een aantal ernstige ziekten wereldwijd, waaronder Rocky Mountain spotted fever (tekenziekte met koorts, hoofdpijn en huiduitslag) en tyfus (bacteriële infectie door besmette insectenbeet). Een teek brengt al deze ziekten over naar de mens. Hierbij vallen de bacteriën de witte bloedcellen aan, waardoor griepachtige verschijnselen ontstaan. Een mens-op-mensbesmetting is eveneens mogelijk via moeder op kind of via een bloedtransfusie.

Soorten bacteriën

Humane Granulocytaire Anaplasmose ontstaat in heel Europa en Noord-Amerika, en is overgebracht door de bacterie Anaplasma phagocytophilia. Humane Monocytaire Ehrlichiose is dan weer het gevolg van Ehrlichia chaffeensis en is niet in Europa te vinden, enkel in Noord-Amerika. Ook de bacterie Ehrlichia ewingii is niet te vinden in Europese landen maar enkel in Noord-Amerika. In Japan is sennetsu fever te vinden, overgebracht door de bacterie Neorickettsia sennetsu.

Risicofactoren ziekte

Risicofactoren voor ehrlichiose zijn onder meer:

• een huisdier bezitten dat een teek het huis in brengt
• in de buurt van een gebied met veel teken wonen
• wandelen of spelen in hoge grassen

Symptomen lijken op griep

De incubatietijd tussen de tekenbeet en het optreden van de symptomen bedraagt ongeveer zeven tot veertien dagen, met uitschieters van vijf tot eenentwintig dagen. De symptomen lijken op de griep (influenza) maar ook andere symptomen treden mogelijk op:

Griepachtige symptomen

• (hoge) koorts
• braken
• diarree
• een algemeen ziek gevoel (malaise)
• een verminderde eetlust
• gewrichtspijn
• hoesten
• hoofdpijn (ernstig)
• krampen
• misselijkheid
• rillingen
• spierpijn

Bijkomende symptomen

Andere symptomen zijn:

• een rode uitslag (maculopapulaire uitslag: uitslag met vlekken en bultjes) (zeldzaam)
• kleine onderhuidse puntvormige huidbloedingen (petechiën)
• verwardheid (als het centrale zenuwstelsel aangetast is, wat soms ook gebeurt)

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De arts voert een lichamelijk onderzoek uit en controleert de vitale functies waaronder de bloeddruk, de hartslag en de temperatuur. Hij bemerkt naast de zichtbare symptomen dat de milt vergroot is (splenomegalie), de lever vergroot is (hepatomegalie) en/of de lymfeklieren gezwollen (gezwollen lymfeklieren) zijn (komt wel erg weinig voor).

Diagnostisch onderzoek
Daarnaast voert hij een volledig bloedonderzoek uit. Het bloedonderzoek onthult de bacteriële infectie, maar toont bovendien vaak leverfunctie-, nierfunctie- en stollingsstoornissen. Bloedingsaandoeningen die te identificeren zijn via het bloedonderzoek omvatten trombocytopenie (tekort aan bloedplaatjes), anemie (tekort aan rode bloedcellen), leukopenie (tekort aan witte bloedcellen) en matig verhoogde levertransaminasen.

Differentiële diagnose

Een tekenbeet brengt mogelijk heel wat infecties met zich mee bij de mens. De arts ziet ehrlichiose vaak over het hoofd en denkt dan enkel aan de ziekte van Lyme (bacteriële infectie door tekenbeet met symptomen aan huid en hart, hersenen, spieren en/of gewrichten). Babesiosis, Rocky Mountain spotted fever en buiktyfus (bacteriële infectie met koorts en buikpijn) zijn andere differentiële diagnoses van ehrlichiose.

Behandeling met antibiotica

Antibiotica (tetracycline of doxycycline) zijn nodig voor de behandeling van de ziekte. Kinderen moeten krijgen geen orale toediening van tetracycline. Het innemen van de medicijnen via de mond beschadigt namelijk mogelijk de groei en kleur van de permanente tanden bij kinderen. Doxycycline gebruikt een kind meestal minder dan twee weken, en dit veroorzaakt geen gebitsafwijkingen, in tegenstelling tot tetracycline. Rifampin is een ander medicijn dat inzetbaar is bij patiënten die doxycycline niet verdragen.

Prognose is uitstekend

Ehrlichiose is zelden dodelijk. De meeste patiënten herstellen spontaan waarbij geen medicijnen vereist zijn. Met antibiotica verbeteren de symptomen van patiënten meestal ook binnen de 24 tot 48 uur. De totale hersteltijd bedraagt meestal maximaal drie weken.

Complicaties van besmette tekenbeet

Indien onbehandeld leidt deze infectie tot:

• andere orgaanschade
• coma
• de dood (zeldzaam)
• epileptische aanvallen
• longschade
• nierschade

In zeldzame gevallen resulteert een tekenbeet in meer dan één infectie (co-infectie). Dit komt doordat teken soms meer dan één type organisme dragen. Twee van dergelijke infecties zijn:

• babesiosis, een parasitaire ziekte die sterk lijkt op malaria
• de ziekte van Lyme

Lees verder

• Tekenbeten voorkomen en teken verwijderen bij mensen
• Tekenziekten: Door tekenbeten overgedragen infecties
• Colorado-tekenkoorts: Virale infectie door besmette houtteek
• Ziekte van Lyme: Bacteriële infectie door tekenbeet
• Heartland-virus: Koorts en milde symptomen door tekenbeet