Tetracyclines: Soort antibiotica voor bacteriële infecties

Tetracycline (cycline) behoort tot een klasse van medicijnen die bekend staat als tetracycline-antibiotica. Dit antibioticum werkt door de groei en verspreiding van bacteriën te remmen. Tetracyclines zijn effectief tegen zowel grampositieve als gramnegatieve bacteriën en worden gebruikt voor de behandeling van diverse bacteriële infecties. Het onnodig gebruik van antibiotica verhoogt echter het risico op het ontwikkelen van antibioticaresistentie, waardoor toekomstige infecties moeilijker te behandelen zijn.

• Soorten van medicijn
• Indicatie: Behandeling van bepaalde bacteriële infecties
• Werkingsmechanisme van tetracyclines
• Interacties van tetracyclines
• Inname van tetracycline
• Bijwerkingen van tetracyclines
• Veiligheidsmaatregelen en waarschuwingen

Soorten van medicijn

Tetracyclines zijn bacteriostatische geneesmiddelen (remmen de groei van bacteriën) die een vierringige kernstructuur bezitten. Enkele voorbeelden van tetracyclines zijn:

• Demeclocycline
• Doxycycline
• Lymecycline
• Minocycline
• Oxytetracycline
• Tetracycline

Tigecycline is een injecteerbaar glycylcycline dat structureel verwant is aan de tetracyclines.

Indicatie: Behandeling van bepaalde bacteriële infecties

Tetracyclines worden voorgeschreven voor de behandeling van infecties veroorzaakt door zowel gramnegatieve als grampositieve bacteriën, waaronder:

• Bepaalde darminfecties
• Bepaalde huidinfecties: Tetracyclines worden samen met andere medicijnen ingezet voor de behandeling van acne (huidaandoening met ontsteking van talgklieren) en rosacea (huidaandoening met roodheid en zwelling in het gezicht)
• Bepaalde infecties aan de genitale en urinewegen
• Bepaalde infecties aan het lymfestelsel
• Bepaalde infecties verspreid door teken, luizen, mijten en geïnfecteerde dieren
• Bepaalde ooginfecties
• Longontsteking en andere luchtweginfecties: Antibioticaresistentie is echter gebruikelijk wanneer de longontsteking veroorzaakt wordt door Streptococcus pneumoniae

Daarnaast worden tetracyclines gebruikt bij patiënten die allergisch zijn voor penicilline voor de behandeling van bepaalde soorten voedselvergiftiging en antrax (miltvuur: infectie met symptomen aan huid en longen). Soms worden tetracyclines ook ingezet voor de behandeling van de ziekte van Lyme, malaria (infectieziekte met koorts, geelzucht en zwakte), en voor de preventie van pest en tularemie (bacteriële infectie door besmette wilde dieren) bij patiënten die zijn blootgesteld aan deze ziekten.

Tigecycline is werkzaam tegen veel organismen die resistent zijn tegen tetracycline en andere antibiotica zoals vancomycineresistente enterokokken (MRSA) en multidrug-resistente gramnegatieve bacillen, waaronder Acinetobacter spp. Dit medicijn wordt voorgeschreven voor gecompliceerde huid- en weke delen infecties en intra-abdominale sepsis (bloedvergiftiging in de buikholte).

Werkingsmechanisme van tetracyclines

Tetracyclines remmen de bacteriële eiwitsynthese door de ribosomale functie te verstoren (transfer RNA).

Interacties van tetracyclines

De werkzaamheid van tetracyclines kan worden verminderd door het gebruik van bepaalde medicijnen.

Antacida (maagzuurremmers)
Antacida (maagzuurremmers) die magnesium, aluminium, calcium of natriumbicarbonaat bevatten, calciumsupplementen en magnesiumhoudende laxeermiddelen interfereren met tetracyclines. De patiënt neemt tetracycline twee uur vóór of zes uur na het gebruik van antacida, calciumsupplementen, zinkproducten en magnesiumhoudende laxeermiddelen in.

IJzerproducten
De patiënt neemt tetracycline twee uur vóór of vier uur na de inname van ijzerpreparaten en vitamineproducten die ijzer bevatten.

Zinkproducten
De patiënt neemt tetracycline twee uur vóór of twee uur na de inname van zinkbevattende producten in.

Inname van tetracycline

Tetracycline wordt geleverd als een capsule voor oraal gebruik. De patiënt neemt het meestal twee of vier keer per dag in. Tetracycline moet op een lege maag worden ingenomen, minstens één uur vóór of twee uur na een maaltijd of snack. De patiënt drinkt een vol glas water bij elke dosis tetracycline en vermijdt inname met voedsel, vooral zuivelproducten zoals melk, yoghurt, kaas en ijs. Hij volgt de aanwijzingen van de apotheker op en mag niet meer of minder medicatie innemen dan door de arts is voorgeschreven.

Bijwerkingen van tetracyclines

Tetracyclines zijn over het algemeen veilige geneesmiddelen, maar ze kunnen reeds bestaande of beginnende nierinsufficiëntie verergeren, hoewel doxycycline veiliger is dan andere tetracyclines. Gebruik na de uiterste vervaldatum kan leiden tot nierschade door het Fanconi-syndroom (aandoening met schade aan nierbuisjes). Verder kunnen tetracyclines een bruine verkleuring van groeiende tanden veroorzaken en de botopbouw vertragen, waardoor ze niet aan kinderen of zwangere vrouwen worden gegeven. Misselijkheid, braken en diarree (antibiotica geassocieerde diarree) zijn de meest voorkomende bijwerkingen. Lichtgevoeligheid is een andere mogelijke complicatie, waarbij de huid gevoeliger wordt voor zonlicht. De patiënt moet onnodige of langdurige blootstelling aan zonlicht vermijden en beschermende kleding, zonnebrillen en zonnebrandmiddelen gebruiken tijdens het gebruik van tetracyclines.

Veiligheidsmaatregelen en waarschuwingen

Bij het gebruik van tetracyclines zijn er verschillende belangrijke voorzorgsmaatregelen en waarschuwingen waar men rekening mee moet houden. Deze antibiotica kunnen aanzienlijke bijwerkingen en risico’s met zich meebrengen, afhankelijk van de gezondheidstoestand van de patiënt.

Zwangerschap en borstvoeding

Tetracyclines worden niet aanbevolen voor gebruik tijdens de zwangerschap, aangezien ze schadelijk kunnen zijn voor de ongeboren baby. Ze kunnen leiden tot aandoeningen zoals tandverkleuring en verstoring van de botontwikkeling bij de foetus. Bovendien kunnen tetracyclines in de moedermelk terechtkomen, wat schadelijk kan zijn voor de baby. Vrouwen die borstvoeding geven, wordt geadviseerd om alternatieve behandelingen te overwegen.

Kinderen

Het gebruik van tetracyclines bij kinderen jonger dan acht jaar wordt sterk afgeraden, tenzij specifiek voorgeschreven door een arts. Dit komt door de risico’s op tandverkleuring en verstoringen in de botontwikkeling. De antibiotica kunnen de normale groei en de mineralisatie van de tanden en botten belemmeren, wat later in het leven problemen kan veroorzaken, zoals verzwakte tanden of gebitsproblemen.

Nier- en leverproblemen

Patiënten met een voorgeschiedenis van nier- of leverproblemen dienen extra voorzichtig te zijn bij het gebruik van tetracyclines. Deze medicijnen worden gedeeltelijk uitgescheiden via de nieren en kunnen de leverfunctie beïnvloeden. Het is essentieel dat patiënten met nier- of leveraandoeningen hun arts op de hoogte stellen voordat ze tetracyclines gebruiken. Aanpassingen in de dosering of het gebruik van alternatieve antibiotica kunnen noodzakelijk zijn.

Allergische reacties

Hoewel zeldzaam, kunnen tetracyclines allergische reacties veroorzaken, die variëren van milde huiduitslag tot ernstige reacties zoals ademhalingsproblemen of zwelling van het gezicht en de keel. Bij symptomen van een allergische reactie is het belangrijk om onmiddellijk medische hulp in te schakelen. Dit kan levensbedreigend zijn, vooral bij ernstige reacties zoals anafylaxie.

Langdurig gebruik

Langdurig of herhaald gebruik van tetracyclines kan het risico op secundaire infecties, zoals schimmelinfecties, verhogen. Dit komt omdat het antibiotica niet alleen de schadelijke bacteriën doodt, maar ook de nuttige bacteriën in het lichaam kan verminderen. Schimmelinfecties, zoals candida, kunnen daardoor gemakkelijker de overhand krijgen, vooral in de mond of in de geslachtsdelen.

Door deze voorzorgsmaatregelen te volgen en altijd de aanwijzingen van de arts of apotheker op te volgen, kunnen de risico's op bijwerkingen en complicaties aanzienlijk worden verminderd. Het is essentieel om medicatie-instructies strikt na te leven en eventuele ongewone symptomen onmiddellijk te melden.

Lees verder

• Antibiotica: Geneesmiddelen tegen een bacteriële infectie
• Antibioticaresistentie: Geen werking meer van antibiotica
• Doxycycline: Gebruik en bijwerkingen van soort antibioticum