Doxycycline: Gebruik en bijwerkingen van soort antibioticum

Doxycycline is een antibioticum dat een arts inzet voor de behandeling van infecties veroorzaakt door bacteriën en bepaalde parasieten. Doxycycline is een medicijn dat bacteriën in het lichaam bestrijdt. Het wordt dan ook ingezet voor de behandeling van tal van bacteriële infecties die reageren op het medicijn zoals bijvoorbeeld malaria, gonorroe en de ziekte van Lyme. Net zoals andere medicijnen, leidt het gebruik van doxycycline mogelijk tot bijwerkingen zoals huid-, maag-, en darmproblemen. Verder mogen bepaalde patiënten dit medicijn ook niet nemen en is het medicament ook niet aanbevolen in combinatie met sommige andere middelen of medicijnen. Doxycycline werd gepatenteerd in 1957 en werd in 1967 commercieel gebruikt.

• Toepassingen: Behandeling van bacteriële infecties
• Tegenindicaties van geneesmiddel
• Werking van soort antibioticum
• Toedieningswijze en gebruik van doxycycline
• Bijwerkingen van medicijn
• Wisselwerking met andere geneesmiddelen
• Zwangerschap en borstvoeding

Toepassingen: Behandeling van bacteriële infecties

Doxycycline zet de arts in voor de behandeling en preventie van onder andere:

• bartonellose
• bepaalde soorten voedselvergiftiging
• brucellose (griepachtige symptomen)
• cholera (braken en diarree)
• chronische prostatitis (prostaatontsteking met pijn en plasproblemen)
• darminfecties
• de pest
• de ziekte van Lyme (bacteriële infectie veroorzaakt door een tekenbeet)
• een bekkenontsteking
• een weke sjanker (genitale zweren)
• ehrlichiose (bacteriële infectie veroorzaakt door een tekenbeet)
• huidinfecties zoals:
• acne: Het medicijn doodt de bacteriën die poriën infecteren en vermindert een bepaalde natuurlijke olieachtige stof die acne veroorzaakt
• een ernstige kaakontsteking
• infecties door bijtwonden
• miltvuur (antrax: infectie met symptomen aan huid en longen)
• nagelinfecties
• tularemie (hazenpest)
• leptospirose (infectieziekte met koorts en spierproblemen)
• luchtweginfecties zoals
• acute bronchitis (ontsteking van de luchtpijpvertakkingen)
• een longontsteking
• een middenoorontsteking
• keelpijn door een keelontsteking
• longinfecties bij mucoviscidose (taaislijmziekte met verstopping van organen)
• sinusitis
• malaria (koorts, geelzucht en zwakte) (behandeling en preventie)
• melioidose (bacteriële infectie met symptomen aan longen)
• ooginfecties
• parodontitis (tandvleesaandoeningen)
• pinta (bacteriële infectie met goedaardige huidletsels)
• psittacose (infectie door besmetting van vogels)
• Q-koorts (griepachtige symptomen)
• Rocky Mountain spotted fever (tekenziekte met koorts)
• rosacea: Doxycycline behandelt niet de roodheid en het blozen in het gezicht die bij de aandoening horen, maar wel bestrijdt dit soort antibioticum vlekken, bultjes en acne-achtige letsels veroorzaakt door de huidziekte.
• seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's) zoals
• chlamydia
• gonorroe
• Mycoplasma genitalium
• syfilis
• urineweginfecties

Tegenindicaties van geneesmiddel

Doxycycline mag niet gebruikt worden wanneer mensen allergisch reageren op een tetracycline-antibioticum. Kinderen jonger dan acht jaar mogen voorts doxycycline alleen gebruiken in gevallen van ernstige of levensbedreigende aandoeningen zoals tyfus (bacteriële infectie door besmette insectenbeet) of miltvuur. Dit geneesmiddel veroorzaakt bij kinderen namelijk een permanente vergeling of vergrijzing van de tanden en botproblemen. Het gebruik van doxycycline tijdens de zwangerschap schaadt verder mogelijk de ongeboren baby of leidt tot een permanente tandverkleuring later in het leven van de baby.

Werking van soort antibioticum

Doxycycline is een breedspectrumantibioticum van de tetracycline-klasse. Net als andere middelen van deze klasse vertraagt of doodt het bacteriën door de eiwitproductie te remmen.

Toedieningswijze en gebruik van doxycycline

Doxycycline wordt geleverd als een capsule, een capsule met vertraagde afgifte, een tablet, een tablet met vertraagde afgifte en een suspensie (vloeistof) om via de mond in te nemen. Verder is het medicijn ook door een injectie in een ader (intraveneus) toe te dienen. Een patiënt neemt doxycycline precies zoals voorgeschreven door de arts. Hij gebruikt verder geen grotere of kleinere hoeveelheden of gebruikt het medicijn ook niet korter of langer dan aanbevolen. Het overslaan van doses verhoogt het risico op verdere infecties die resistent zijn tegen antibiotica (antibioticaresistentie). Patiënten nemen dit medicijn voor het ontbijt en dit met een vol glas koud water. Tijdens het gebruik van dit medicijn moeten patiënten zoveel mogelijk vloeistoffen drinken. Als de maag van streek raakt door het gebruik van doxycycline, mag een patiënt dit antibioticum innemen met voedsel of melk. Het gebruik van doxycycline met melk of voedsel vermindert echter de hoeveelheid medicatie die wordt geabsorbeerd uit de maag. Het medicijn moet bewaard worden bij kamertemperatuur weg van vocht, hitte en licht. Tot slot gooien mensen een ongebruikt geneesmiddel weg nadat de vervaldatum op het etiket is verstreken. Het gebruik van verlopen doxycycline leidt namelijk mogelijk tot schade aan de nieren.

Bijwerkingen van medicijn

Allergie
Sommige patiënten krijgen een allergische reactie wanneer ze doxycycline nemen. Bekende tekenen hiervan zijn netelroos, kortademigheid, een zwelling in het gezicht of een gezwollen keel, koorts, keelpijn, brandende ogen, huidpijn, een rode of paarse huiduitslag die zich verspreidt en blaarvorming en vervelling veroorzaakt.

Bloed

Bloedarmoede, een laag aantal witte bloedcellen of bloedplaatjes en een verstoring van het aantal immuuncellen zijn enkele mogelijke bijwerkingen van het gebruik van doxycycline.

Huid

De blootstelling aan zonlicht of zonnebanken moeten patiënten mogelijk wel beperken. Doxycycline leidt sneller tot zonnebrand. Het is daarom aangewezen om steeds beschermende kleding te dragen en zonnebrandcrème (SPF 30 of hoger) te gebruiken wanneer mensen buiten zijn. Een aantal patiënten die doxycycline gebruikt voor de preventie van malaria, ervaart een huiduitslag in gebieden die aan de zon zijn blootgesteld. Het percentage van patiënten met huidproblemen door het gebruik van doxycycline ten opzichte van andere antimalariamiddelen is niet significant hoger. De uitslag verdwijnt na stopzetting van het medicijn.

Andere huidproblemen die mogelijk verschijnen het gebruik van het tetracyclineantibioticum zijn:

• een huiduitslag die optreedt naast koorts of gezwollen klieren
• ongewone bloedingen of blauwe plekken
• roodheid van de huid, vervelling van de huid of blaarvorming
• veranderingen met betrekking tot de huidskleur, de littekens, de nagels, de ogen of de mond

Maag en darmen

De bijwerkingen van het antibioticum zijn vergelijkbaar met deze van andere leden van de tetracycline-antibioticagroep waartoe doxycycline behoort. Patiënten kampen mogelijk met maagklachten (misselijkheid, braken, maagpijn, een verlies van eetlust, …) en darmproblemen (diarree: antibiotica geassocieerde diarree) door het gebruik van het geneesmiddel. Via de mond ingenomen doxycycline leidt soms tot een slokdarmontsteking, en dan vooral wanneer de patiënt het medicijn inslikt zonder voldoende vloeistof, of wanneer de patiënt slikproblemen heeft of wanneer hij minder mobiel is. Patiënten krijgen het advies om het medicijn in te nemen op een lege maag om maagproblemen te voorkomen. Doxycycline veroorzaakt minder vaak dan andere antibiotica Clostridium difficile colitis (dikkedarmontsteking).

Medicatiereactie

Mogelijk kampen patiënten met een ernstige medicatiereactie waardoor mogelijk vele lichaamsdelen getroffen zijn. Bekende symptomen zijn een huiduitslag, koorts, gezwollen klieren, griepachtige symptomen, spierpijn, ernstige zwakte, ongewone blauwe plekken of een gele verkleuring van de huid of de ogen. Deze reactie houdt mogelijk enkele weken aan nadat en patiënt begonnen is met het gebruik van doxycycline.

Mond en keel

Diverse problemen aan de mond, keel en lippen komen soms tot uiting zoals:

• ademhalingsproblemen
• een droge mond
• een verkleuring van permanente (volwassen) tanden
• een gezwollen tong
• een tongontsteking (glossitis)
• gezwollen lippen
• keelpijn of keelirritatie
• slikproblemen
• tongpijn

Schimmelinfectie

Het langdurig of herhaald gebruik van dit soort antibioticum leidt tot mondspruw (witte vlekken in de mond) of vaginale candidiasis (abnormale vaginale afscheiding).

Toename van schedeldruk

In zeer zeldzame gevallen ontstaat een grote toename van druk in de schedel (intracraniële hypertensie). Vruchtbare vrouwen, te zware patiënten of patiënten die al eens te maken hebben gehad met deze aandoening, kampen sneller met deze bijwerking. De bijwerking verdwijnt meestal nadat de patiënt gestopt is met het nemen van doxycycline. Soms ontslaan echter wel permanente problemen met het gezichtsvermogen of zelfs blijvende blindheid.

Andere bijwerkingen
Diverse andere mogelijke bijwerkingen komen voor zoals onder andere:

• angst
• infectie: een terugkeer van koorts, keelpijn, koude rillingen of andere tekenen van een infectie
• hartproblemen zoals een snelle hartslag en een ontsteking van het hartzakje (pericarditis)
• hoofdpijn
• leverschade
• pijn op de borst
• rectale jeuk of vaginale jeuk
• rugpijn
• wazig zien, dubbelzien of een verlies van het gezichtsvermogen

Wisselwerking met andere geneesmiddelen

De combinatie van doxycycline met zuivelproducten, antacida (soort maagzuurremmers), calciumsupplementen, ijzerproducten en laxeermiddelen die magnesium bevatten, is niet echt gevaarlijk, maar al deze voedingsmiddelen en supplementen verminderen de effectiviteit van doxycycline. Doxycycline maakt mogelijk orale contraceptiva (de anticonceptiepil) ook minder effectief. Ook het gebruik van andere medicijnen tegelijkertijd met doxycycline is niet altijd aanbevolen. Hierdoor komen meer bijwerkingen voor of worden de medicijnen minder effectief. Een arts en apotheker moet altijd op de hoogte zijn van het gebruik van vrij verkrijgbare en op voorschrift verkrijgbare medicijnen, kruidensupplementen, vitaminen en andere voedingssupplementen.

Zwangerschap en borstvoeding

Doxycycline is kruist in moedermelk. Andere tetracycline-antibiotica zijn ook gecontra-indiceerd tijdens de zwangerschap, tijdens de borstvoeding en tijdens de jonge kindertijd totdat een kind acht jaar oud is. Dit soort antibiotica tast namelijk mogelijk de ontwikkeling van de botten en tanden aan.

Lees verder

• Antibiotica: Geneesmiddelen tegen een bacteriële infectie
• Tetracyclines: Soort antibiotica voor bacteriële infecties
• Antibioticaresistentie: Geen werking meer van antibiotica
• Medicatie: Overgevoelige (allergische) reactie op medicijnen
• Medicatie: Bijwerkingen aan de mond en tanden