Doxycycline: Gebruik en bijwerkingen van soort antibioticum

Doxycycline is een antibioticum dat wordt gebruikt voor de behandeling van infecties veroorzaakt door bacteriën en bepaalde parasieten. Dit medicijn bestrijdt bacteriën door hun eiwitproductie te remmen, en wordt ingezet bij een breed scala aan bacteriële infecties, waaronder malaria, gonorroe en de ziekte van Lyme. Zoals bij elk medicijn kunnen er bijwerkingen optreden, zoals huid-, maag- en darmproblemen. Het gebruik van doxycycline is bovendien niet geschikt voor bepaalde patiënten en mag niet altijd worden gecombineerd met andere medicijnen. Doxycycline werd gepatenteerd in 1957 en kwam commercieel beschikbaar in 1967.

• Toepassingen: Behandeling van bacteriële infecties
• Tegenindicaties van geneesmiddel
• Werking van het medicijn
• Toedieningswijze en gebruik van doxycycline
• Bijwerkingen van het medicijn
• Wisselwerking met andere geneesmiddelen
• Zwangerschap en borstvoeding
• Opslag en vervaldatum
• Conclusie

Toepassingen: Behandeling van bacteriële infecties

Doxycycline wordt door artsen voorgeschreven voor de behandeling en preventie van onder andere:

• Bartonellose
• Bepaalde soorten voedselvergiftiging
• Brucellose (griepachtige symptomen)
• Cholera (braken en diarree)
• Chronische prostatitis (prostaatontsteking met pijn en plasproblemen)
• Darminfecties
• De pest
• De ziekte van Lyme (bacteriële infectie veroorzaakt door een tekenbeet)
• Bekkenontsteking
• Weke sjanker (genitale zweren)
• Ehrlichiose (bacteriële infectie veroorzaakt door een tekenbeet)
• Huidinfecties zoals:
• Acne: Doxycycline doodt de bacteriën die de poriën infecteren en vermindert een natuurlijke olieachtige stof die acne veroorzaakt.
• Ernstige kaakontsteking
• Infecties door bijtwonden
• Miltvuur (antrax: infectie met symptomen aan huid en longen)
• Nagelinfecties
• Tularemie (hazenpest)
• Leptospirose (infectieziekte met koorts en spierproblemen)
• Luchtweginfecties zoals:
• Acute bronchitis (ontsteking van de luchtpijpvertakkingen)
• Longontsteking
• Een middenoorontsteking
• Keelpijn door een keelontsteking
• Longinfecties bij mucoviscidose (taaislijmziekte met verstopping van organen)
• Sinusitis
• Malaria (koorts, geelzucht en zwakte) (behandeling en preventie)
• Melioidose (bacteriële infectie met symptomen aan longen)
• Ooginfecties
• Parodontitis (tandvleesaandoeningen)
• Pinta (bacteriële infectie met goedaardige huidletsels)
• Psittacose (infectie door besmetting van vogels)
• Q-koorts (griepachtige symptomen)
• Rocky Mountain spotted fever (tekenziekte met koorts)
• Rosacea: Doxycycline behandelt niet de roodheid en het blozen in het gezicht die bij de aandoening horen, maar bestrijdt wel vlekken, bultjes en acne-achtige letsels veroorzaakt door de huidziekte.
• Seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's) zoals:
• Chlamydia
• Gonorroe
• Mycoplasma genitalium
• Syfilis
• Urineweginfecties

Tegenindicaties van geneesmiddel

Doxycycline mag niet worden gebruikt bij patiënten die allergisch zijn voor tetracycline-antibiotica. Kinderen jonger dan acht jaar mogen doxycycline alleen gebruiken in gevallen van ernstige of levensbedreigende aandoeningen zoals tyfus (bacteriële infectie door besmette insectenbeet) of miltvuur. Bij deze jonge patiënten kan doxycycline namelijk leiden tot permanente verkleuring van de tanden en botproblemen. Het gebruik van doxycycline tijdens de zwangerschap kan de ongeboren baby schaden en leiden tot een permanente tandverkleuring later in het leven van de baby.

Werking van het medicijn

Doxycycline behoort tot de tetracycline-antibiotica en is een breedspectrumantibioticum. Net als andere middelen in deze klasse remt het de eiwitproductie in bacteriën, waardoor deze worden vertraagd of gedood.

Toedieningswijze en gebruik van doxycycline

Doxycycline wordt geleverd in de vorm van capsules, tabletten (met of zonder vertraagde afgifte) en suspensies (vloeistof) voor orale inname. Het kan ook intraveneus worden toegediend. Het medicijn moet exact volgens voorschrift van de arts worden ingenomen. Gebruik geen grotere of kleinere hoeveelheden of gebruik het medicijn korter of langer dan aanbevolen. Het overslaan van doses kan leiden tot antibioticaresistentie (antibioticaresistentie). Neem doxycycline bij voorkeur voor het ontbijt met een vol glas koud water. Tijdens de behandeling moet voldoende vloeistof worden gedronken. Als maagklachten optreden, kan doxycycline met voedsel of melk worden ingenomen. Houd er echter rekening mee dat de opname van het medicijn kan verminderen. Bewaar doxycycline bij kamertemperatuur, weg van vocht, hitte en licht. Gooi ongebruikt medicijn weg na de vervaldatum op het etiket, omdat verlopen doxycycline mogelijk schade aan de nieren kan veroorzaken.

Bijwerkingen van het medicijn

Allergie

Sommige patiënten kunnen een allergische reactie op doxycycline ervaren. Bel onmiddellijk de arts als u symptomen opmerkt zoals:

• Huiduitslag
• Netelroos
• Jeuk
• Zwelling van gezicht, lippen, tong of keel
• Ademhalingsproblemen

Bloed

Bloedarmoede, een laag aantal witte bloedcellen of bloedplaatjes en een verstoring van het aantal immuuncellen zijn enkele mogelijke bijwerkingen van het gebruik van doxycycline.

Huid

De blootstelling aan zonlicht of zonnebanken moeten patiënten mogelijk wel beperken. Doxycycline leidt sneller tot zonnebrand. Het is daarom aangewezen om steeds beschermende kleding te dragen en zonnebrandcrème (SPF 30 of hoger) te gebruiken wanneer mensen buiten zijn. Een aantal patiënten die doxycycline gebruikt voor de preventie van malaria, ervaart een huiduitslag in gebieden die aan de zon zijn blootgesteld. Het percentage van patiënten met huidproblemen door het gebruik van doxycycline ten opzichte van andere antimalariamiddelen is niet significant hoger. De uitslag verdwijnt na stopzetting van het medicijn.

Andere huidproblemen die mogelijk verschijnen het gebruik van het tetracyclineantibioticum zijn:

• een huiduitslag die optreedt naast koorts of gezwollen klieren
• ongewone bloedingen of blauwe plekken
• roodheid van de huid, vervelling van de huid of blaarvorming
• veranderingen met betrekking tot de huidskleur, de littekens, de nagels, de ogen of de mond

Maag en darmen

De bijwerkingen van het antibioticum zijn vergelijkbaar met deze van andere leden van de tetracycline-antibioticagroep waartoe doxycycline behoort. Patiënten kampen mogelijk met maagklachten (misselijkheid, braken, maagpijn, een verlies van eetlust, …) en darmproblemen (diarree: antibiotica geassocieerde diarree) door het gebruik van het geneesmiddel. Via de mond ingenomen doxycycline leidt soms tot een slokdarmontsteking, en dan vooral wanneer de patiënt het medicijn inslikt zonder voldoende vloeistof, of wanneer de patiënt slikproblemen heeft of wanneer hij minder mobiel is. Patiënten krijgen het advies om het medicijn in te nemen op een lege maag om maagproblemen te voorkomen. Doxycycline veroorzaakt minder vaak dan andere antibiotica Clostridium difficile colitis (dikkedarmontsteking).

Medicatiereactie

Mogelijk kampen patiënten met een ernstige medicatiereactie waardoor mogelijk vele lichaamsdelen getroffen zijn. Bekende symptomen zijn een huiduitslag, koorts, gezwollen klieren, griepachtige symptomen, spierpijn, ernstige zwakte, ongewone blauwe plekken of een gele verkleuring van de huid of de ogen. Deze reactie houdt mogelijk enkele weken aan nadat en patiënt begonnen is met het gebruik van doxycycline.

Mond en keel

Diverse problemen aan de mond, keel en lippen komen soms tot uiting zoals:

• ademhalingsproblemen
• een droge mond
• een verkleuring van permanente (volwassen) tanden
• een gezwollen tong
• een tongontsteking (glossitis)
• gezwollen lippen
• keelpijn of keelirritatie
• slikproblemen
• tongpijn

Schimmelinfectie

Het langdurig of herhaald gebruik van dit soort antibioticum leidt tot mondspruw (witte vlekken in de mond) of vaginale candidiasis (abnormale vaginale afscheiding).

Toename van schedeldruk

In zeer zeldzame gevallen ontstaat een grote toename van druk in de schedel (intracraniële hypertensie). Vruchtbare vrouwen, te zware patiënten of patiënten die al eens te maken hebben gehad met deze aandoening, kampen sneller met deze bijwerking. De bijwerking verdwijnt meestal nadat de patiënt gestopt is met het nemen van doxycycline. Soms ontslaan echter wel permanente problemen met het gezichtsvermogen of zelfs blijvende blindheid.

Andere bijwerkingen
Diverse andere mogelijke bijwerkingen komen voor zoals onder andere:

• angst
• infectie: een terugkeer van koorts, keelpijn, koude rillingen of andere tekenen van een infectie
• hartproblemen zoals een snelle hartslag en een ontsteking van het hartzakje (pericarditis)
• hoofdpijn
• leverschade
• pijn op de borst
• rectale jeuk of vaginale jeuk
• rugpijn
• wazig zien, dubbelzien of een verlies van het gezichtsvermogen

Wisselwerking met andere geneesmiddelen

De combinatie van doxycycline met zuivelproducten, antacida (soort maagzuurremmers), calciumsupplementen, ijzerproducten en laxeermiddelen die magnesium bevatten, is niet echt gevaarlijk, maar al deze voedingsmiddelen en supplementen verminderen de effectiviteit van doxycycline. Doxycycline maakt mogelijk orale contraceptiva (de anticonceptiepil) ook minder effectief. Ook het gebruik van andere medicijnen tegelijkertijd met doxycycline is niet altijd aanbevolen. Hierdoor komen meer bijwerkingen voor of worden de medicijnen minder effectief. Een arts en apotheker moet altijd op de hoogte zijn van het gebruik van vrij verkrijgbare en op voorschrift verkrijgbare medicijnen, kruidensupplementen, vitaminen en andere voedingssupplementen.

Zwangerschap en borstvoeding

Doxycycline passeert in de moedermelk en is niet aanbevolen tijdens de zwangerschap of borstvoeding. Andere tetracycline-antibiotica zijn ook gecontra-indiceerd tijdens de zwangerschap en in de vroege kindertijd, tot het kind acht jaar oud is. Deze antibiotica kunnen de ontwikkeling van de botten en tanden beïnvloeden.

Opslag en vervaldatum

Bewaar doxycycline op een koele, droge plaats bij kamertemperatuur, beschermd tegen vocht, hitte en licht. Houd het medicijn buiten het bereik van kinderen. Controleer de vervaldatum op de verpakking en gooi verlopen medicijnen weg volgens de aanwijzingen van de apotheker.

Conclusie

Doxycycline is een effectief antibioticum voor de behandeling van diverse infecties. Het gebruik moet echter met voorzichtigheid gebeuren en altijd volgens de aanwijzingen van de arts. Hoewel bijwerkingen kunnen optreden, zijn de voordelen van behandeling met doxycycline in veel gevallen groter dan de risico's. Voor persoonlijk advies en begeleiding is het altijd belangrijk om uw arts te raadplegen.

Lees verder

• Antibiotica: Geneesmiddelen tegen een bacteriële infectie
• Tetracyclines: Soort antibiotica voor bacteriële infecties
• Antibioticaresistentie: Geen werking meer van antibiotica
• Medicatie: Overgevoelige (allergische) reactie op medicijnen
• Medicatie: Bijwerkingen aan de mond en tanden