Doxycycline; werking, toepassing en bijwerkingen

Doxycycline is een antibioticum uit de tetracycline groep. Het wordt voorgeschreven bij een grote variëteit aan infecties. Het werd door Pfizer ontwikkeld in de vroege jaren zestig onder de merknaam Vibramycine. Andere merknamen waaronder doxycycline in Nederland verkocht wordt zijn Monodox, Microdox en Doxylin.

Hoe werkt doxycycline / Vibramycine?

De klasse van tetracycline antibiotica waar doxycycline toe behoort wordt voornamelijk ingezet tegen infecties die veroorzaakt worden door bacteriën. Vibramycine wordt meestal gebruikt bij de behandeling van infecties aan de luchtwegen, zoals longontsteking en bronchitis, maar wordt ook ingezet bij infecties aan de urinewegen, de ziekte van Lyme en bij seksueel overdraagbare aandoeningen zoals gonorroe en syfilis. Verder wordt doxycycline veelvuldig gebruikt om acne te verminderen. Ook wordt doxycycline preventief geslikt ter preventie van malaria, dat wordt veroorzaakt door Plasmodium malariae, een eencellige parasiet.
De werking van doxycycline berust op remming van de eiwitproductie in bacteriën en eencelligen. Deze blokkade wordt veroorzaakt doordat de ribosomen waar in de cel de eiwitten gemaakt worden, geblokkeerd worden. Wanneer de eiwitproductie geblokkeerd is kunnen bacteriën niet meer groeien, delen en voortplanten. Ook kunnen bacteriën zonder deze eiwitten makkelijk worden opgeruimd door het menselijk immuunsysteem.

Toepassing en dosering doxycycline

Doxycycline is een antibioticum met een lange halfwaardetijd (ongeveer 16 tot 22 uur). Doxycycline is verkrijgbaar als tabletten van 100mg als capsules en als gel. De tabletten en de capsules dienen oraal ingenomen te worden. Bij orale toepassing moet worden begonnen met 200mg in 1 gift op de eerste dag. Dit zijn dus twee tabletten van 100mg. Dit geldt voor volwassenen en kinderen vanaf 50 kg. Voor kinderen vanaf 8 jaar die lichter dan 50 kilo zijn, de eerste dag 4 mg/kg gevolgd door 2 mg/kg per dag. Toediening dient altijd eenmaal per dag plaats te vinden. Voor volwassenen geldt bij ernstige infecties: 200mg p/d en voor kinderen 4 mg/kg p/d. De typische duur van een kuur is zeven tot tien dagen, afhankelijk van wat uw arts u voorschrijft.
Wanneer de doxycycline oraal wordt ingenomen dient dit te gebeuren in een staande of zittende houding met een ruime hoeveelheid melk of water. Bij voorkeur niet vlak voor de nachtrust. Oplosbare tabletten kunnen worden opgelost water door middel van goed roeren. Na inname het glas nogmaals aanvullen om zo het achtergebleven medicijn weer op te lossen en vervolgens ook deze oplossing opdrinken.

Dosis doxycycline vergeten?

Indien u een dosis doxycyclin vergeten bent, dan dient u deze alsnog zo snel mogelijk in te nemen, tenzij er minder dan 6 uur te gaan is tot het tijdstip waarop de volgende dosis ingenomen zou moeten worden. In dat geval mag u de vergeten dosis overslaan en het geplande schema weer hervatten.
Indien u bezig bent met een doxycyclinekuur dan kunt u de dosis die u eerder vergeten was op het einde van de kuur alsnog innemen. De kuur zal dus op een later tijdstip eindigen dan gepland. Het is van het grootste belang dat de kuur volledig wordt afgemaakt. Indien u eerder stopt loopt u het risico dat de klachten weer zullen terugkomen.

Bijwerkingen van doxycycline

Doxycycline heeft enkele ernstige bijwerkingen. De meeste gebruikers zullen een lichte tot matige diarree ervaren. De meest voorkomende ernstige bijwerkingen zijn.

• Zware hoofdpijn, duizeligheid en wazig zicht;
• Koorts, koude rillingen, griepachtige verschijnselen, opgezwollen klieren, jeuk en gewrichtspijn;
• Minder plassen dan voorheen of juist helemaal niet;
• Waterige of bloederige diarree;
• Geelgekleurde huid (geelzucht) en/of een donker gekleurde urine, dit komt door de invloed die doxycycline heeft op de werking van de lever. Deze symptomen worden vooral gezien wanneer de houdbaarheidsdatum verstreken is. De afbraakproducten die dan ontstaan zijn namelijk zeer giftig voor de lever.
• De afbraakproducten van doxycycline zijn giftig en kunnen het Fanconi syndroom veroorzaken. Het Fanconi syndroom is een potentieel fatale ziekte die de zogeheten proximale tubili in de nieren aantast. Hierdoor kunnen de nieren onherstelbaar beschadigd worden.

Contra-indicaties voor het gebruik van doxycycline

Het gebruik van doxycycline dient vermeden te worden in geval van zwangerschap (na de 12e week) of het geven van borstvoeding. Ook wordt het gebruik afgeraden voor kinderen waarvan het gebit nog in ontwikkeling is, dit omdat dit leidt topt een permanente geel-grijze verkleuring van de tanden. Ook heeft doxycycline bij opgroeiende kinderen mogelijk een negatief effect op de ontwikkeling van het skelet.
Doxycyline kan veilig gebruikt worden tijdens de eerste 12 weken van de zwangerschap. Er zou een heel klein verhoogd risico kunnen zijn op kleine geboortedefecten, zoals een hernia inguinalis. Echter, er zijn tot nu toe nog te weinig meldingen om met enige duidelijkheid aan te geven of er daadwerkelijk een verhoogd risico bestaat.

Doxycycline en alcohol

Alcohol en doxycycline kunnen beter niet gecombineerd worden. Alcohol zorgt er namelijk voor de doxycycline iets minder goed werkt. Bovendien belast alcohol de werking van de lever zodanig dat de lever ook moeite heeft de doxycycline voldoende af te breken. De wisselwerking tussen alcohol en doxyxycline niet verder niet heel sterk. Het nuttigen van 1 glas alcohol zal waarschijnlijk niet tot veel problemen leiden.

Doxycycline wisselwerkingen met andere medicijnen

Doxycycline vervelende bijwerkingen met enkele medicijnen. Magnesium of zink bevattende medicijnen hebben een negatieve invloed op de opname van doxycyline, waardoor de werking minder wordt. Wanneer u aan een doxycycline of Vibramycine kuur begint, dan stopt u bij voorkeur tijdelijk met het gebruik van deze midddelen.
Doxycycline kan ook de werking van enkele bloedverdunners versterken (acenocoumarol en fenprocoumon). Het is dus van belang dat u dit meldt aan uw trombosedienst.
De medicijnen isotretinoïne en acitretine die gebruikt worden bij de behandelingen van huidklachten en het leukemie medicijn tretinoïne, kunnen in combinatie met doxycycline leiden tot zeer ernstige bijwerkingen. Wanneer uw arts u beide middelen heeft voorgeschreven, neem dan direct contact met hem op om te informeren naar de juiste handelingswijze.

Lees verder

• Amoxicilline; werking, toepassing en bijwerkingen