Antbiotica en de pil

Antibiotica wordt voorgeschreven bij infectieziekten veroorzaakt door bacteriën. Antibiotica is er in verschillende vormen zoals penicilline en doxycycline. Wie een antibioticakuur gebruikt, moet er rekening mee houden dat de anticonceptiepil (de pil) hierdoor minder goed kan werken. Het risico op een zwangerschap wordt hierdoor hoger.

Waarom antibiotica?

Soms is een antibioticum nodig, wanneer er sprake is van een infectieziekte. Het lichaam is prima in staat om bacteriën die het lichaam binnendringen te vernietigen en op te ruimen. Maar soms zijn de bacteriën in zulke grote aantallen aanwezig of zijn ze zo sterk, dat het lichaam een helpende hand nodig heeft. Antibiotica zijn er in vele verschillende vormen en hebben allemaal als doel om bacteriën te remmen in hun groei. Ook zal een antibioticum het celmembraan van de bacterie beschadigen en de aanmaak van bouwstoffen remmen. Dit zorgt er allemaal voor dat de bacterie niet meer kan groeien en zich kan vermenigvuldigen. De bacterie wordt verzwakt en wordt door het lichaam makkelijk opgeruimd.

De anticonceptiepil

Vrouwen nemen de anticonceptiepil om een zwangerschap te voorkomen of om de menstruatie minder heftig te maken. Ook andere klachten kunnen soms met de anticonceptiepil worden opgelost. De pil werkt met hormonen: oestrogeen en progesteron. In sommige pillen zit minder oestrogeen dan normaal het geval is. Dit maakt dat er zeer veel verschillende anticonceptiepillen zijn. Deze pillen werken meestal goed, maar kunnen in hun werking beïnvloed worden door bepaalde medicijnen.

Waarom werkt de pil minder goed met antibiotica?

Dat de pil minder goed werkt wanneer er een antibioticum wordt ingenomen, is voor de meeste vrouwen wel duidelijk. Maar waarom is dit het geval? In die gevallen waarin de bijsluiter vermeldt dat het antibioticum een wisselwerking heeft met de pil, wordt dit veroorzaakt doordat het middel de hormonen oestrogeen en progesteron remmen in hun opname in het bloed. De hormonen zijn daardoor minder aanwezig in het lichaam. Dit heeft soms tot gevolg dat er toch een eisprong en daarmee een zwangerschap plaatsvindt.

Hebben alle antibiotica een wisselwerking met de pil?

Vroeger werd ten onrechte gedacht dat alle antibiotica de pil konden beïnvloeden in hun werking. Er werd dan ook standaard op de bijsluiter vermeld dat er een anticonceptiemiddel gebruikt moest worden bij het innemen van een antibioticum. Sinds 2012 is bekend dat dit slechts in bepaalde gevallen klopt. De volgende antibiotica kennen een duidelijke wisselwerking met de anticonceptiepil:

• Rifabutine: wordt alleen voorgeschreven bij bepaalde infecties zoals tuberculose. Bacteriën raken snel ongevoelig voor rifabutine, daarom wordt het meestal in combinatie met een ander antibioticum voorgeschreven.
• Rifampicine: wordt onder andere voorgeschreven bij luchtweginfecties, tuberculose en hersenvliesontsteking. Ook voor rifampicine raken bacteriën snel ongevoelig.

Bovenstaande antibiotica kunnen de werking van de anticonceptiepil beïnvloeden. Het is daarom aan te raden om tijdelijk een ander voorbehoedsmiddel te gebruiken naast de pil.

Overige antibiotica zoals de bekende penicilline, broxil en doxycycline hebben geen wisselwerking met de anticonceptiepil. Soms staat in oude bijsluiters dat dit wel het geval is, vooral wanneer het een antibioticum betreft die vlak na 1 januari 2012 is gehaald. Overigens heeft antibiotica geen effect op de menstruatie, wel kan de onderliggende ziekte of infectie effect hebben op de menstruele cyclus.

Extra maatregelen treffen

Let altijd op de bijsluiter: wanneer deze beschrijft dat het merk antibioticum een wisselwerking heeft moeten voorzorgsmaatregelen getroffen worden. Wie dit niet doet, riskeert een misschien wel ongewenst zwangerschap. Wie toch zwanger raakt, loopt meestal geen extra risico op beschadiging van het kind. Vaak is de ziekte waarvoor behandeld wordt gevaarlijk dan antibiotica. Van rifabutine is niet bekend of het schade aan kan richten, omdat tot nu toe te weinig zwangere vrouwen er gebruik van hebben gemaakt. Hierdoor zijn er te weinig cijfers over de werking tijdens een zwangerschap. Overleg altijd met de arts wanneer er sprake is van een onverwachte zwangerschap tijdens gebruik van een antibioticum. Deze kan de eventuele risico's samen met jou bespreken.