Wat is stress? De oorzaken en gevolgen van deze ziekte

In elk beroep hebben medewerkers in meer of mindere mate last van stress. Door een teveel aan spanning kunnen mensen hun werk vaak niet meer goed uitvoeren. Als mensen lang last hebben van stress, kunnen ze uiteindelijk ziek worden en een burn-out krijgen. Maar wat is nu eigenlijk stress? Hoe ontstaat stress eigenlijk bij mensen. En wat zijn de oorzaken en gevolgen van stress? En welke fasen van stress zijn er? In dit artikel vind je de informatie omtrent stress.

Wat is stress?

Stress is een ernstige vorm van spanning, die optreedt als mensen situaties of gebeurtenissen tegenkomen die ze psychisch of fysiek als moeilijk of bedreigend ervaren. Zowel een thuissituatie als het aankunnen van bepaalde takken op het werk kan leiden tot stress. Hoe stressgevoelig iemand is, hangt af van zijn persoonlijkheid. Wanneer mensen stress ervaren, zijn ze eerder vatbaar voor ziektes en kunnen ze moeilijker beslissingen nemen.

Spanning of stress?

Mensen reageren verschillend op bepaalde situaties. De mate van ervaring van de persoon met de situatie speelt hierbij een belangrijke rol. Een geoefend musicus zal minder gespannen zijn voor een optreden voor een groot publiek dan iemand die dat voor de eerste keer doet. Voor sommige beroepen is spanning echter onmisbaar. Een sporter levert vaak een betere prestatie als hij de wedstrijddruk voelt. Een ondernemer die onder een bepaalde tijdsdruk werkt, levert vaak beter werk. Wanneer de spanning die iemand voelt echter te lang aanhoudt, kan dat stress veroorzaken. We spreken van stress als de spanning zo groot is dat iemand erdoor belemmerd wordt in het uitvoeren van zijn taken.

Fasen van stress

Voordat iemand ziek wordt van een teveel aan spanning, doorloopt deze persoon de volgende fasen:

1. Spanning
2. Stress
3. Overspannenheid
4. Burn-out

Fase 1. Spanning

Deze fase treedt op als je bijvoorbeeld iets moeilijks moet doen of een bepaalde taak voor het eerst moet uitvoeren. Spanning is niet negatief. Het kan juist helpen een bepaalde taak goed uit te voeren.

Fase 2. Stress

Als er voortdurend te veel van je wordt gevraagd, ontstaat stress. Het evenwicht tussen wat je moet doen en wat je aankunt, is verstoord.

Fase 3. Overspannenheid

Als je langdurig onder stress staat, kun je overspannen worden. Iemand overspannen is, kan niet meer werken. Kenmerken zijn huilbuien, constant moe zijn en weinig kunnen hebben. Overspannenheid kan genezen door heel veel rust te nemen en een tijdje niet meer aan werk te denken. Als je bij overspannenheid niet goed de tijd neemt om te genezen, kan dit uiteindelijk leiden tot een burn-out.

Fase 4. Burn-out

In deze fase is de stress zover doorgedrongen dat je leven er volkomen door wordt beheerst. Een burn-out is een ernstige vorm van stress, die meestal niet meer overgaat.

Oorzaken van stress

Als je stress wilt voorkomen, moet je ervoor zorgen dat er een evenwicht is tussen wat iemand kan en wat iemand doet. Als dat niet het geval is, is de kans op stress groot. Niet alleen te veel of te moeilijk werk kan leiden tot stress, ook te weinig of te makkelijk. Iemand heeft dan geen uitdaging in zijn werk. Uit onderzoek blijkt dat de meeste stress wordt veroorzaakt door overbelasting.

Oorzaken van stress zijn:

Hoge werkbelasting

Een hoge werkbelasting betekent dat de medewerker veel werk moet doen in een hoog tempo. Ook het uitvoeren van ingewikkelde opdrachten en weinig pauzes leiden vaak tot een hoge werkbelasting.

Ongunstige taakinhoud

Saai en eentonig werk kan stress opleveren voor de medewerker. Ook zwaar lichamelijk werk is een belastende factor.

Beperkte mogelijkheden om het werk zelf te regelen

Wanneer een medewerker geen invloed kan inoefenen op de inhoud van het werk of de uitvoering ervan, kan dit frustrerend zijn. Ook onvoldoende betrokken worden bij beslissingen of overlegmomenten kan tot stress leiden.

Ongunstige arbeidsomstandigheden

Temperatuurwisselingen, weinig frisse lucht, lawaai, onveilige materialen zijn voorbeelden van ongunstige arbeidsomstandigheden. Voor deze zaken moet voldoende aandacht zijn, omdat ze stress kunnen veroorzaken.

Klachten of problemen met leidinggevenden en/of collega’s

Klachten die vaak voorkomen, gaan over de organisatie van het werk, de manier van leidinggeven, slechte begeleiding, geen inwerkperiode en te hoge werkdruk. Voor deze klachten moet voldoende steun zijn en bereidheid tot praten en luisteren.

Gevolgen van stress

Stress heeft gevolgen voor het functioneren van een medewerker. De klachten waaraan je stress kunt herkennen zijn te verdelen in fysieke en psychische klachten.

Fysieke klachten kunnen bijvoorbeeld zijn:

• Constant moe zijn
• Slapeloosheid
• Hartkloppingen
• Pijn in de rug, nek, schouders en borst
• Beven
• Hoofdpijn
• Duizeligheid
• Hyperventilatie
• Tics
• Koude rillingen
• Veel ziek zijn

Daarnaast kunnen er dus ook psychische klachten zijn, zoals:

• Ontevredenheid
• Faalangst
• Onbeschaafd /grof gedrag
• Onnauwkeurigheid
• Nergens zin in hebben
• Besluiteloosheid
• Woede
• Ongemotiveerd zijn

Omgang met stress

Wanneer men nog aan het werk is, is een goed gesprek met de leidinggevende een absolute must. Deze kan dan bekijken in welke fase de medewerker zit en hierop inspelen. Het is belangrijk de oorzaken van stress te achterhalen. Als de oorzaken te maken hebben met de arbeidsomstandigheden is het belangrijk om de taken hierop af te stemmen.
Dit kan bijvoorbeeld gedaan worden door geen overuren meer te maken, geen werk mee naar huis nemen, voorrang geven aan belangrijke werkzaamheden of bepaalde taken afstoten. Ook kan men om de draagkracht te vergroten haalbare en concrete doel stellen, meer tijd nemen om een bepaalde taak af te krijgen of wat meer uiten van gevoelens en emotie en kijken naar de positieve punten.

Voor begeleiding van iemand met stress kunnen professionele instanties als de Arbo-dienst en de bedrijfsarts ook advies geven.