Calciumsupplementen: Indicatie, gebruik en bijwerkingen

Ongeveer één op de drie mensen krijgt onvoldoende calcium binnen via de voeding. Dit calcium is essentieel voor het opbouwen en behouden van sterke botten. Calcium is nodig voor de werking van spieren en bovendien is calcium nodig zodat zenuwen boodschappen tussen de hersenen en andere lichaamsdelen kunnen overdragen. Wanneer mensen via de voeding onvoldoende calcium opnemen, zijn calciumsupplementen een goede optie. Het is aanbevolen om medisch advies in te winnen alvorens deze supplementen te gebruiken, want in sommige gevallen zijn de supplementen niet geïnduceerd of breken ze de werking af van andere medicijnen.

• Calcium via de voeding
• Link met vitamine D
• Indicatie van calciumsupplementen
• Voordelen
• Doelgroep
• Tegenindicatie van calciumsupplementen
• Gebruik: Aanbevolen dagelijkse hoeveelheid
• Variabel
• Verdeelde porties
• Soorten supplementen met calcium
• Hoeveelheid calcium
• Toedieningswijze
• Bijwerkingen en interacties
• Vaak voorkomende bijwerkingen
• Medicijnen
• Overmatige inname van calcium

Calcium via de voeding

Het lichaam produceert geen calcium, dus mensen moeten dit uit andere bronnen halen. Calcium bevindt zich in onder andere in:

• donkergroene bladgroenten, zoals broccoli en boerenkool
• met calcium verrijkte voedingsmiddelen en dranken, zoals sojaproducten, ontbijtgranen en vruchtensappen, en melkvervangers
• vis met eetbare zachte botten, zoals sardines en ingeblikte zalm
• zuivelproducten zoals kaas, melk en yoghurt

Link met vitamine D

Calcium heeft een link met vitamine D. Het lichaam heeft vitamine D nodig om calcium op te nemen en te gebruiken. Een paar voedingsmiddelen bevatten van nature kleine hoeveelheden vitamine D, zoals ingeblikte zalm met botten en eidooiers. Mensen krijgen ook voldoende vitamine D binnen door het eten van verrijkt voedsel en door blootstelling aan de zon. De algemene dagelijkse hoeveelheid voor vitamine D is 600 internationale eenheden (15 microgram) per dag voor de meeste volwassenen. Doordat het voor het lichaam essentieel is om vitamine D binnen te krijgen, bevatten veel calciumsupplementen bijgevolg eveneens vitamine D.

Indicatie van calciumsupplementen

Voordelen

Het lichaam heeft calcium nodig om sterke botten te bouwen en te behouden. Het hart, de spieren en de zenuwen hebben ook calcium nodig om goed te functioneren. Calcium biedt mogelijk ook bescherming tegen kanker, diabetes mellitus (suikerziekte) en een hoge bloeddruk (hypertensie), al is dit nog niet wetenschappelijk bewezen (oktober 2020). Te weinig calcium in het bloed (hypocalciëmie) leidt bij kinderen tot groeiproblemen, terwijl volwassenen een hoge botmassa hebben door een tekort aan calcium, wat een risicofactor is voor osteoporose (verlies van botmassa met risico op botbreuken).

Doelgroep

Zelfs wanneer mensen een gezonde en gevarieerde voeding consumeren, krijgen ze niet altijd voldoende voeding binnen. Dit gebeurt vooral bij mensen:

• die een langdurige behandeling met corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers die het immuunsysteem onderdrukken) krijgen
• die een veganistische voeding eten
• die grote hoeveelheden eiwitten of zout eten, waardoor het lichaam meer calcium gaat afscheiden
• met bepaalde darm- of spijsverteringsziekten die het vermogen om calcium te absorberen verminderen, zoals inflammatoire darmaandoeningen of coeliakie (maag- en darmproblemen door het eten van gluten)
• met lactose-intolerantie die maar beperkt zuivelproducten gebruiken
• met osteoporose

Tegenindicatie van calciumsupplementen

Calciumsupplementen zijn niet aanbevolen voor patiënten met een overmatig calciumgehalte in het bloed (hypercalciëmie). Verder leidt het gebruik van calciumsupplementen mogelijk tot een verhoogd risico op hartaandoeningen en prostaatkanker al zijn wetenschappers het hier nog niet over eens (oktober 2020). Het is steeds belangrijk om een arts te raadplegen alvorens te starten met calciumsupplementen.

Gebruik: Aanbevolen dagelijkse hoeveelheid

Variabel

De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid van calciumsupplementen hangt af van hoeveel mensen al via de voeding binnenkrijgen. Volwassenen hebben elke dag 1000 milligram calcium (uit alle bronnen) nodig en dat aantal stijgt met de leeftijd. Vrouwen ouder dan vijftig jaar en mannen ouder dan zeventig jaar hebben 1200 milligram calcium per dag nodig. Het is altijd nodig om een arts te raadplegen wanneer iemand denkt dat hij een tekort aan calcium in het bloed (hypocalciëmie) heeft.

Verdeelde porties

Het lichaam heeft het moeilijk om grotere hoeveelheden calcium tegelijkertijd te verwerken. Het is daarom aanbevolen om maar 500 milligram of minder tegelijkertijd in te nemen.

Soorten supplementen met calcium

Calciumcarbonaat (40% elementair calcium) is de meest voorkomende en ook goedkoopste vorm van de twee hoofdtypen van calciumsupplementen. Patiënten moeten steeds iets eten bij het gebruik van calciumcarbonaat zodat het lichaam het calcium beter kan gebruiken. Patiënten die calciumcitraat (21% elementair calcium) nemen, mogen dit met of zonder voedsel innemen. Een supplement bevat soms meer calciumcarbonaat dan calciumcarbonaat als ingrediënt. Naast carbonaat en citraat zijn ook nog gluconaat (9% elementair calcium) en lactaat (13% elementair calcium op de markt beschikbaar). Voorts bevatten de supplementen soms andere vitaminen en andere mineralen zoals vitamine D of magnesium. De supplementen zijn echter meestal allen even effectief.

Hoeveelheid calcium

Elementair calcium bevat de werkelijke hoeveelheid calcium in het supplement. Dit absorbeert het lichaam voor de botgroei en andere gezondheidsvoordelen. Het label op de calciumsupplementen bevat informatie over de hoeveelheid calcium in een portie. Calciumcarbonaat bevat bijvoorbeeld 40% elementair calcium. 1.250 milligram (mg) calciumcarbonaat telt dan 500 mg elementair calcium. Deze informatie is nuttig voor het bepalen van de portiegrootte (aantal tabletten) alsook voor patiënten met bepaalde aandoeningen.

Toedieningswijze

Calciumsupplementen zijn verkrijgbaar in verschillende vormen, waaronder tabletten, capsules, kauwgom, vloeistoffen en poeders. De kauwbare en vloeibare vormen zijn vooral nuttig voor patiënten die problemen hebben bij het doorslikken van pillen.

Bijwerkingen en interacties

Vaak voorkomende bijwerkingen

Winderigheid, een opgeblazen gevoel en constipatie komen vaker voor bij het gebruik van een calciumcarbonaat. Het is bijgevolg belangrijk om de dosis in porties te verdelen en het supplement met voedsel te nemen. Het drinken van meer vocht voorkomt eveneens deze symptomen. Indien de patiënt een nieuw type calciumsupplement opstart, begint hij best met een kleine dosis, bijvoorbeeld 200-300 milligram per dag gedurende een week, en bouwt hij de dosis geleidelijk op.

Medicijnen

Calcium maakt de werking van bepaalde medicijnen minder effectief, zoals medicijnen voor de behandeling van osteoporose, de botziekte van Paget (chronische ontsteking van het bot), toevallen of schildklierproblemen. Ook bepaalde antibiotica en calciumantagonisten werken minder goed wanneer een patiënt calciumsupplementen gebruikt. Antacida (soort maagzuurremmers), laxeermiddelen en steroïden verwijderen bovendien meer calcium uit het lichaam.

Overmatige inname van calcium

Een overmatige inname van calcium verhoogt het risico op nierstenen voor sommige patiënten. Hoge niveaus van calcium in het bloed (hypercalciëmie) leidt tot nierproblemen, evenals een verharding van de bloedvaten en het weefsel. Een verhoogde calciuminname via supplementen verhoogt bovendien vermoedelijk de kans op hartaandoeningen.

Lees verder

• Hypocalciëmie: Verlaagd calciumgehalte in het bloed
• Calcium: Voedingsmiddelen, functie & tekort aan dit mineraal