IJzersupplementen: Indicatie, gebruik en bijwerkingen

IJzer is een essentieel mineraal dat voornamelijk voorkomt in hemoglobine van rode bloedcellen en myoglobine van spiercellen. Het speelt een cruciale rol in het transport van zuurstof en koolstofdioxide door het lichaam en vervult andere vitale functies. Voedingsmiddelen rijk aan ijzer zijn onder meer vlees, vis, tofu, bonen, spinazie en ontbijtgranen. Bij een ijzertekort kan bloedarmoede ontstaan, waarvoor ijzersupplementen worden voorgeschreven. Het gebruik van deze supplementen moet zorgvuldig gebeuren onder medisch toezicht om overdosis en vergiftigingsverschijnselen te voorkomen.

• IJzersupplementen
• Soorten ijzersupplementen
• IJzer(II)sulfaat
• IJzer(III)gluconaat
• IJzer(III)citraat
• Hemaferro
• Indicatie van ijzersupplementen
• Bloedarmoede
• Risicogroepen van ijzergebrek
• Tegenindicatie van supplementen die ijzer bevatten
• IJzerabsorptie en -metabolisme
• IJzerbehoefte en supplementatie
• Gebruik
• Toedieningswijze van ijzersupplement
• Dagelijkse aanbevolen inname
• Monitoring van ijzerstatus
• Interactie met andere medicijnen
• Bijwerkingen
• Langdurig gebruik en aandachtspunten
• IJzervergiftiging
• Opslag

IJzersupplementen

IJzersupplementen spelen een essentiële rol in de behandeling van ijzertekort en -gebrek. IJzer is een vitaal mineraal dat noodzakelijk is voor de productie van hemoglobine, het eiwit in de rode bloedcellen dat verantwoordelijk is voor het transport van zuurstof door het lichaam. Een tekort aan ijzer kan leiden tot anemie, een aandoening gekenmerkt door een verminderd aantal rode bloedcellen en een afname van de zuurstoftransportcapaciteit, wat kan resulteren in symptomen zoals vermoeidheid, zwakte en kortademigheid.

Soorten ijzersupplementen

Er zijn diverse vormen van ijzersupplementen op de markt, elk met unieke kenmerken en absorptie-eigenschappen. De keuze van het type supplement kan afhangen van factoren zoals tolerantie, absorptie en kosten.

IJzer(II)sulfaat

IJzer(II)sulfaat is de meest gangbare vorm van ijzersupplement en wordt vaak voorgeschreven vanwege zijn hoge effectiviteit en lage kosten. Het wordt goed opgenomen in het maag-darmkanaal, hoewel het soms maagklachten kan veroorzaken. Dit type ijzer kan zorgen voor bijwerkingen zoals constipatie of maagpijn bij sommige mensen.

IJzer(III)gluconaat

IJzer(III)gluconaat is een andere vorm die vaak wordt gebruikt omdat het milder is voor de maag dan ijzer(II)sulfaat. Het kan een betere keuze zijn voor mensen die gevoelig zijn voor de bijwerkingen van andere ijzersupplementen. Deze vorm van ijzer is minder waarschijnlijk om maagklachten te veroorzaken, maar kan duurder zijn.

IJzer(III)citraat

IJzer(III)citraat is bekend om zijn goede absorptie-eigenschappen en lagere incidentie van maagklachten vergeleken met ijzer(II)sulfaat. Het kan een geschiktere optie zijn voor mensen met een gevoelige maag of voor degenen die problemen hebben met andere vormen van ijzer. Dit type supplement kan ook een hogere prijs hebben dan andere vormen van ijzersupplementen.

Hemaferro

Hemaferro is een geavanceerd type ijzersupplement dat ijzer verbindt met een eiwit, wat kan helpen bij een betere opname en verminderde bijwerkingen. Het wordt vaak gebruikt in formuleringen die speciaal zijn ontworpen om de absorptie te verbeteren en ongewenste effecten te minimaliseren.

Indicatie van ijzersupplementen

Bloedarmoede

IJzersupplementen zijn essentieel bij de behandeling van bloedarmoede veroorzaakt door ijzertekort (ferriprieve anemie). Symptomen van deze aandoening zijn onder meer vermoeidheid, zwakte, duizeligheid, hoofdpijn, koude handen en voeten, hartkloppingen en concentratieproblemen. IJzersupplementen kunnen ook helpen bij bloedarmoede door chemotherapie, menstruatiebloedingen, zwangerschap, nierproblemen of hartfalen.

Risicogroepen van ijzergebrek

Groepen met een verhoogd risico op ijzertekort zijn premature baby’s, jonge kinderen, tienermeisjes, zwangere vrouwen en mensen met chronische ziekten zoals hartfalen, de ziekte van Crohn, coeliakie en colitis ulcerosa. Vegetariërs en veganisten lopen ook risico, omdat plantaardig ijzer minder goed wordt opgenomen dan dierlijk ijzer. Voor deze groepen worden ijzersupplementen vaak aanbevolen, maar altijd onder begeleiding van een arts.

Tegenindicatie van supplementen die ijzer bevatten

Patiënten met een maagzweer, bepaalde hemoglobineziekten of premature baby’s met een vitamine E-tekort moeten voorzichtig zijn met ijzersupplementen. Zwangere vrouwen en mensen met diabetes mellitus moeten hun arts raadplegen voordat ze ijzersupplementen gebruiken, omdat deze mogelijk bijwerkingen kunnen veroorzaken of de kans op hartaandoeningen kunnen verhogen.

IJzerabsorptie en -metabolisme

De opname van ijzer uit supplementen vindt voornamelijk plaats in de dunne darm. De absorptie kan worden bevorderd door het innemen van ijzersupplementen samen met vitamine C, omdat vitamine C de omzetting van ijzer naar een vorm die gemakkelijker opneembaar is door het lichaam bevordert. Het is belangrijk te beseffen dat de opname van ijzer kan worden belemmerd door bepaalde voedingsmiddelen en dranken, zoals koffie, thee en voedingsmiddelen die rijk zijn aan calcium. Deze stoffen kunnen de effectiviteit van de supplementen verminderen en de opname van ijzer uit de voeding verstoren.

IJzerbehoefte en supplementatie

De ijzerbehoefte varieert afhankelijk van factoren zoals leeftijd, geslacht, en fysiologische toestand. Kinderen, zwangere vrouwen en vrouwen met zware menstruaties hebben vaak een verhoogde behoefte aan ijzer. Het is cruciaal dat de dosering van ijzersupplementen wordt aangepast aan de individuele behoeften en de aanbevelingen van een zorgverlener. Overmatige inname van ijzer kan leiden tot bijwerkingen en complicaties, dus een nauwkeurige dosering is essentieel voor een effectieve behandeling.

Gebruik

IJzer wordt het beste opgenomen op een lege maag, hoewel het bij sommige mensen maagklachten kan veroorzaken. Het wordt aanbevolen ijzersupplementen niet te combineren met melk, calcium, maagzuurremmers, vezelrijk voedsel, cafeïne of bepaalde medicijnen. Vitamine C, zoals in sinaasappelsap, kan helpen de opname van ijzer te verbeteren.

Toedieningswijze van ijzersupplement

IJzersupplementen zijn beschikbaar als injecties, capsules, tabletten, kauwtabletten en vloeistoffen. Hoewel injecties effectiever zijn, nemen de meeste mensen ijzer oraal in. Het is belangrijk de aanbevolen dosis te volgen om ernstige gezondheidsproblemen te voorkomen.

Dagelijkse aanbevolen inname

De dagelijkse aanbevolen hoeveelheid ijzer varieert per leeftijd en geslacht. Voor kinderen is dit tussen 7 en 11 mg, voor vrouwen tussen 8 en 27 mg, afhankelijk van hun leeftijd en of ze zwanger zijn, en voor mannen tussen 8 en 11 mg. Vegetariërs moeten mogelijk hogere hoeveelheden ijzer innemen.

Monitoring van ijzerstatus

Tijdens het gebruik van ijzersupplementen is het belangrijk om de ijzerstatus in het lichaam regelmatig te monitoren. Dit gebeurt meestal door middel van bloedonderzoeken die de concentraties van ijzer in het bloed meten. Regelmatige monitoring helpt om te verzekeren dat de supplementatie effectief is en voorkomt mogelijke overmatige accumulatie van ijzer, wat kan leiden tot complicaties zoals ijzerstapeling.

Interactie met andere medicijnen

IJzersupplementen kunnen de effectiviteit van andere medicijnen verminderen, zoals bepaalde antibiotica, ACE-remmers, antacida, protonpompremmers en medicijnen voor de behandeling van de ziekte van Parkinson en toevallen. Het is belangrijk om minimaal twee uur te wachten tussen het innemen van deze medicijnen en ijzersupplementen.

Bijwerkingen

Veelvoorkomende bijwerkingen van ijzersupplementen zijn obstipatie, diarree, misselijkheid, braken en zwarte ontlasting. Bij ernstige bijwerkingen zoals rode strepen in de ontlasting, krampen, scherpe pijn of maagpijn moet een arts worden geraadpleegd. IJzervlekken op de tanden kunnen worden voorkomen door vloeibare ijzerpreparaten te mengen met water of vruchtensap en op te drinken met een rietje.

Langdurig gebruik en aandachtspunten

Langdurig gebruik van ijzersupplementen moet altijd onder medisch toezicht plaatsvinden. Hoewel deze supplementen nuttig kunnen zijn in het corrigeren van een ijzertekort, kunnen ze ook bijwerkingen hebben en interacties met andere medicijnen vertonen. Het is belangrijk om de voorgeschreven dosering te volgen en om eventuele bijwerkingen of veranderingen in symptomen te rapporteren aan een zorgverlener. Dit zorgt ervoor dat de behandeling effectief blijft en dat ongewenste effecten tot een minimum worden beperkt.

IJzervergiftiging

Hoge doses ijzer zijn giftig, vooral voor kinderen. Voor volwassenen en kinderen ouder dan 14 jaar is de veilige bovengrens 45 mg per dag, en voor jongere kinderen 40 mg per dag. IJzervergiftiging kan ernstige gezondheidsproblemen veroorzaken, zoals maag- en darmklachten, leverfalen, lage bloeddruk en zelfs de dood.

Opslag

IJzersupplementen moeten op een koele plaats worden bewaard, buiten het bereik van kinderen. Warme en vochtige plaatsen zoals medicijnenkasten in de badkamer kunnen de pillen beschadigen.

Lees verder

• Anemie (tekort aan rode bloedcellen): Soorten en oorzaken
• Ferriprieve anemie: Bloedarmoede door ijzertekort
• IJzer: Functie, gezondheidsvoordelen en ijzersupplementen
• Anemie (bloedarmoede): Soorten tekort aan rode bloedcellen
• Pagofagie: IJsverslaving door ijzertekort in het bloed