IJzersupplementen: Indicatie, gebruik en bijwerkingen

IJzer is een mineraal. Het meeste ijzer in het lichaam bevindt zich in het hemoglobine van rode bloedcellen en in het myoglobine van spiercellen. IJzer is nodig voor het transport van zuurstof en koolstofdioxide. Het heeft ook andere belangrijke rollen in het lichaam. IJzer is te vinden in voedingsmiddelen zoals vlees, vis, tofu, bonen, spinazie, ontbijtgranen en ander voedsel. Wanneer mensen onvoldoende ijzer in het lichaam hebben, ontstaat bloedarmoede. Voor het behandelen van deze aandoening zet een arts ijzersupplementen in. Het gebruik van ijzersupplementen brengt steeds risico's met zich mee. Het is belangrijk om een arts te raadplegen alvorens deze supplementen te nemen evenals om de juiste dosis te nemen. Een overdosis van ijzer veroorzaakt namelijk ernstige vergiftigingsverschijnselen.

• Indicatie van ijzersupplementen
• Bloedarmoede
• Risicogroepen van ijzergebrek
• Tegenindicatie van supplementen die ijzer bevatten
• Gebruik
• Toedieningswijze van ijzersupplement
• Dagelijkse aanbevolen inname
• Kinderen
• Vrouwen
• Mannen
• Interactie met andere medicijnen
• Bijwerkingen
• IJzervergiftiging
• Opslag

Indicatie van ijzersupplementen

Bloedarmoede

Het nemen van ijzersupplementen is een belangrijk onderdeel van de behandeling van bloedarmoede veroorzaakt door een te laag ijzergehalte (ferriprieve anemie). Vermoeidheid, zwakte, duizeligheid, hoofdpijn, koude handen en voeten, hartkloppingen en concentratieproblemen zijn enkele symptomen van bloedarmoede door ijzertekort. IJzersupplementen zijn ook inzetbaar voor de behandeling van bloedarmoede veroorzaakt door chemotherapie voor de behandeling van kanker, menstruatiebloedingen, de zwangerschap, nierproblemen of hartfalen (slecht rondpompen van bloed door het hart).

Risicogroepen van ijzergebrek

Patiënten die mogelijk een verhoogd risico lopen op een ijzertekort zijn premature baby's, jonge kinderen, tienermeisjes en zwangere vrouwen, evenals patiënten met bepaalde aandoeningen, waaronder chronisch hartfalen, de ziekte van Crohn (aandoening met diarree en buikpijn), coeliakie (maag- en darmproblemen door het eten van gluten) en colitis ulcerosa (chronische darmziekte met diarree). IJzersupplementen zijn vaak aanbevolen voor vrouwen die zwanger zijn of vrouwen in de vruchtbare leeftijd om bloedarmoede te helpen voorkomen. Het is wel belangrijk om steeds een arts te raadplegen alvorens deze supplementen te nemen. Vegetariërs en veganisten lopen tot slot een groter risico op ijzertekort omdat ijzer uit plantaardig voedsel niet zo goed wordt opgenomen als ijzer uit dierlijk voedsel.

Tegenindicatie van supplementen die ijzer bevatten

Patiënten met een maagzweer die ijzersupplementen innemen, kampen sneller mag maagirritatie en een verergering van de klachten van een maagzweer. Patiënten met bepaalde hemoglobineziekten krijgen voorts ook het advies om geen ijzersupplementen te nemen daar dit ijzerstapeling veroorzaakt. Premature baby’s met een tekort aan vitamine E krijgen best eerst een behandeling voor het vitaminetekort alvorens de ijzersupplementen op te starten omdat anders ernstige gezondheidsproblemen ontstaan. Vrouwen die zwanger wensen te geraken, praten best met de arts alvorens ijzersupplementen te nemen. Tot slot praten patiënten met suikerziekte (diabetes mellitus) best met de arts inzake het nemen van supplementen omdat deze mogelijk de kans op een hartaandoening verhogen.

Gebruik

IJzer wordt het beste opgenomen op een lege maag. Een aantal ijzersupplementen veroorzaken af en toe maagkrampen, misselijkheid, obstipatie en diarree bij een aantal patiënten. Soms moet een patiënt het ijzersupplement gebruiken in combinatie een kleine hoeveelheid voedsel om dit probleem te voorkomen. Melk, calcium en maagzuurremmers zoals antacida of protonpompremmers mag een patiënt NIET tegelijkertijd met ijzersupplementen innemen. De patiënt moet ten minste twee uur wachten na het eten van deze voedingsmiddelen voordat hij de ijzersupplementen inneemt. Voedingsmiddelen die een patiënt NIET tegelijkertijd mag eten als hij ijzer inneemt, zijn onder andere vezelrijk voedsel, zoals volle granen, rauwe groenten en zemelen en voeding of drank met cafeïne. Sommige artsen raden aan een vitamine C-supplement te nemen of sinaasappelsap te drinken in combinatie met het ijzersupplement. Dit helpt bij de opname van het ijzer in het lichaam.

Toedieningswijze van ijzersupplement

IJzersupplementen zijn verkrijgbaar als injecties, capsules, tabletten, kauwtabletten en vloeistoffen. IJzer ontvangen door een injectie via de ader is effectiever dan het gebruik van ijzer via de mond, maar de meeste patiënten nemen dit supplement wel in via de mond. Het is belangrijk dat een patiënt zich aan de nodige dosis houdt en de supplementen eveneens correct inneemt. Meer ijzer innemen dan het lichaam nodig heeft, veroorzaakt mogelijk ernstige medische problemen.

Dagelijkse aanbevolen inname

De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid omvat het ijzer dat een persoon binnenkrijgt via de voeding evenals de supplementen die hij inneemt. WebMD heeft op haar website een tabel geplaatst met de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid bij kinderen, vrouwen en mannen.

Kinderen

• 7-12 maanden: 11 mg / dag
• 1-3 jaar: 7 mg / dag
• 4-8 jaar: 10 mg / dag
• 9-13 jaar: 8 mg / dag

Vrouwen

• 14-18 jaar: 15 mg / dag
• 19-50 jaar: 18 mg / dag
• 51 jaar en ouder: 8 mg / dag
• Zwanger: 27 mg / dag

Borstvoeding: Onder de 19 jaar: 10 mg / dag, 19 jaar en ouder: 9 mg / dag

Mannen

• 14-18 jaar: 11 mg / dag
• 19 jaar en ouder: 8 mg / dag

Strikte vegetariërs moeten mogelijk hogere hoeveelheden ijzer innemen.

Interactie met andere medicijnen

De arts moet op de hoogte zijn van alle geneesmiddelen die een patiënt gebruikt. Door ijzertabletten te nemen, werken andere geneesmiddelen soms niet. Dit omvat vooral medicijnen met tetracycline, penicilline en ciprofloxacine (bepaalde antibiotica), ACE-remmers (geneesmiddelen die een hoge bloeddruk verlagen), antacida en protonpompremmers (maagzuurremmers) en medicijnen die de arts gebruikt voor de behandeling van de ziekte van Parkinson (neurologische aandoening met bevingen) en toevallen. De patiënt krijgt het advies om minimaal twee uur te wachten tussen de dosis van deze medicijnen en de ijzersupplementen.

Bijwerkingen

Obstipatie en diarree komen vaak voor. Een ontlastingverzachter zoals docusaatnatrium (Colace) verlicht de constipatie. Misselijkheid en braken komen ook voor wanneer de patiënt hogere doses neemt, maar dit valt meestal goed onder controle te houden door het ijzer in kleinere hoeveelheden in te nemen. De patiënt bespreekt dit eventueel met de arts zodat hij een andere vorm van ijzer voorschrijft, zodat de patiënt niet volledig moet stoppen met de ijzersupplementen. Een zwarte ontlasting is normaal bij het gebruik van ijzertabletten. Dit is zelfs een teken van een correcte werking van de ijzertabletjes. Bij een ontlasting met rode strepen, krampen, scherpe pijn of maagpijn is het verstandig om de arts te raadplegen. Verder veroorzaken vloeibare vormen van ijzer vlekken op de tanden. Dit voorkomen is mogelijk door het ijzer te mengen met water of andere vloeistoffen (zoals vruchtensap of tomatensap) en dit mengsel op te drinken met een rietje. Tandvlekken veroorzaakt door ijzersupplementen zijn ook te verwijderen door de tanden te poetsen met zuiveringszout of peroxide.

IJzervergiftiging

Hoge doses ijzer zijn giftig, vooral voor kinderen. Voor volwassenen en kinderen van 14 jaar en ouder is de bovengrens (de hoogste dosis die veilig in te nemen is) 45 mg per dag. Kinderen jonger dan 14 jaar mogen niet meer dan 40 mg per dag innemen. Doses vanaf 60 mg / kg zijn potentieel dodelijk. IJzervergiftiging veroorzaakt veel ernstige problemen, waaronder maag- en darmklachten (braken, diarree, maagkrampen), een bleke huid of blauwachtige huid, bleke of blauwachtige nagels, zwakte, leverfalen, een gevaarlijk lage bloeddruk (hypotensie) en de dood.

Opslag

Het is verstandig om de ijzertabletten te bewaren op een koele plaats. Medicijnenkasten in de badkamer zijn vaak warm en vochtig, waardoor de pillen mogelijk uit elkaar vallen. IJzersupplementen houden mensen best buiten het bereik van kinderen.

Lees verder

• Anemie (tekort aan rode bloedcellen): Soorten en oorzaken
• Ferriprieve anemie: Bloedarmoede door ijzertekort
• IJzer: Functie, gezondheidsvoordelen en ijzersupplementen
• Anemie (bloedarmoede): Soorten tekort aan rode bloedcellen
• Pagofagie: IJsverslaving door ijzertekort in het bloed