Ferriprieve anemie: Bloedarmoede door ijzertekort
Rode bloedcellen bezorgen zuurstof aan de lichaamsweefsels. Anemie is een aandoening waarbij het lichaam niet genoeg gezonde rode bloedcellen aanmaakt. Bij ferriprieve anemie (ijzergebreksanemie) treedt bloedarmoede op als gevolg van een gebrek aan ijzer. Bloedarmoede door ijzertekort is wereldwijd de meest voorkomende vorm van bloedarmoede. Nagelafwijkingen, zwakte en concentratieproblemen zijn enkele symptomen van bloedarmoede door ijzertekort. Het corrigeren van ijzergebreksanemie is mogelijk door het nemen van ijzersupplementen. Veelal is het gebrek aan ijzer te wijten aan een andere medische aandoening of behandeling. De arts zet daarom aanvullende onderzoeken in en behandelt daarna ook de oorzaak van ferriprieve anemie. Het behandelresultaat voor ferriprieve anemie is uitstekend, al hangen de vooruitzichten wel af van de onderliggende oorzaak van het ijzergebrek. Onbehandeld leidt ferriprieve anemie tot tal van (ernstige) complicaties.
Epidemiologie ijzergebreksanemie
IJzerdeficiëntie is de meest voorkomende oorzaak van
bloedarmoede in de wereld, waardoor 30% van de wereldbevolking (500 miljoen mensen) lijden aan ferriprieve anemie. De meest voorkomende oorzaak van ijzertekort wereldwijd is bloedverlies uit het maagdarmkanaal als gevolg van mijnwormbesmetting. De
mijnwormziekte is een worminfectie waarbij de darm en longen getroffen zijn. Jeuk en bloedarmoede zijn de belangrijkste symptomen.
Oorzaken ferriprieve anemie
Belang van rode bloedcellen
Rode bloedcellen brengen zuurstof naar de lichaamsweefsels. De productie van gezonde rode bloedcellen gebeurt in het beenmerg. Rode bloedcellen circuleren circa drie tot vier maanden door het lichaam. De milt verwijdert de oude bloedcellen uit het lichaam.
IJzer is een belangrijk onderdeel van de rode bloedcellen. Zonder ijzer is het bloed niet in staat om efficiënt zuurstof te bezorgen aan de lichaamsweefsels. Normaal gezien neemt het lichaam ijzer op via het lichaam, en hergebruikt het ook ijzer uit oude rode bloedcellen.
Bloedarmoede door ijzertekort ontstaat wanneer de ijzeropslag van het lichaam laag is. Ferriprieve anemie kent diverse oorzaken zoals bloedverlies, toegenomen eisen van ijzer, een verminderde absorptie en een innametekort van ijzer.
Bloedingen
De patiënt verliest ijzer door bloedingen. Meestal is ijzertekort door bloedverlies afkomstig van de
baarmoeder (uterus) of het maagdarmkanaal. Veelvoorkomende oorzaken van ijzertekort die ontstaat door bloedingen zijn:

Een zwangere vrouw heeft meer ijzer nodig /
Bron: PublicDomainPictures, Pixabay Meer ijzer nodig
Het lichaam heeft soms meer ijzer dan normaal, bijvoorbeeld als tijdens een zwangerschap of bij het geven van
borstvoeding. Het nemen van meer ijzer is dan ook nodig om ferriprieve anemie te voorkomen.
Onvoldoende absorptie van ijzer
Het lichaam absorbeert onvoldoende ijzer in de voeding. Dit komt door volgende aandoeningen en medische behandelingen:
Onvoldoende opname van voedingsmiddelen met ijzer
Het lichaam is in staat om ijzer te absorberen, maar de patiënt eet onvoldoende voedingsmiddelen die ijzer bevatten. De onvoldoende opname van voedingsmiddelen met ijzer komt tot stand wanneer de patiënt strikt vegetarisch is of wanneer de patiënt een onvoldoende
gezonde en evenwichtige voeding eet. De slechte kwaliteit van de voeding, overwegend enkel groenten, is een bijdragende factor tot de hoge prevalentie van ijzergebrek in ontwikkelingslanden. In ontwikkelde landen is ijzertekort door een onvoldoende ijzerinname vooral te zien bij premature
baby’s of wanneer de gemengde voeding bij baby’s vertraagd is.
Symptomen ijzertekort
Milde symptomen
Bij milde bloedarmoede (anemie) heeft de patiënt veelal geen symptomen. Als deze zich toch ontwikkelen, gebeurt dit geleidelijk.
Zwakte,
concentratieproblemen en denkproblemen,
hoofdpijn,
ochtendhoofdpijn en
vermoeidheid /
ochtendvermoeidheid zijn de beginnende klachten van ferriprieve anemie.

In ernstige gevallen van ijzergebreksanemie komt pijn op de borst voor /
Bron: Pexels, Pixabay Ernstige symptomen
Bij ernstige bloedarmoede verschijnen meer symptomen zoals:
Aandoeningen
De aandoeningen die bloedarmoede door ijzertekort veroorzaken, brengen ook klachten met zich mee zoals:
Diagnose en onderzoeken van onvoldoende rode bloedcellen
Lichamelijk onderzoek
De diagnose van bloedarmoede door ijzertekort is gebaseerd op een klinische geschiedenis met vragen over de inname via de voeding. De arts bevraagt de patiënt ook over het medicatiegebruik want een regelmatige zelfmedicatie met
niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen (wat kan leiden tot een
maagbloeding), vormt een risicofactor voor ferriprieve anemie. De aanwezigheid van bloed in de ontlasting, wat soms wijst op
aambeien of rectumkanker, is ook een belangrijk klinisch teken van ferriprieve anemie. Bij vrouwen informeert de arts over de menstruatieduur, het verschijnen van
bloedstolsels in het
maandverband en het aantal maandverbanden en tampons (normaal 3-5 / dag) zij gebruikt. Bij het onderzoek van de tong bemerkt de arts dat het tongoppervlak glad is. Ook bemerkt hij wondjes aan de mondhoek. De slijmvliezen hebben verder een bleek uiterlijk. Een vergrote milt (
splenomegalie) is tot slot bij ernstige, aanhoudende en onbehandelde patiënten aanwezig.
Diagnostisch onderzoek
De arts voert een uitgebreid
bloedonderzoek uit om ferriprieve anemie te diagnosticeren. Af en toe voert hij een
colonoscopie (inwendig kijkonderzoek van de dikke darm) of
endoscopie (inwendig kijkonderzoek van de binnenkant van het lichaam) uit om de oorzaak te achterhalen van het bloedverlies met ijzertekort tot gevolg. Bij vrouwen is een
transvaginale echografie soms vereist om de oorzaak van de overmatige menstruatie te identificeren.
Differentiële diagnose
De aanwezigheid van anemie met microcytose (kleinere bloedcellen) en hypochromie (blekere dan normale bloedcellen) betekent niet noodzakelijk dat sprake is van bloedarmoede door ijzertekort. De meest voorkomende andere oorzaken hiervan zijn
thalassemie (tekort aan
hemoglobine),
erfelijke sferocytose (bloedaandoening die gepaard gaat met
geelzucht), sideroblastische bloedarmoede en bloedarmoede als gevolg van chronische ziekten. Bij deze aandoeningen is de ijzeropslag vaak normaal of zelfs verhoogd.
Behandeling: Voeding en ijzersupplementen
IJzertekort

Een voeding met meer ijzer verbetert de symptomen van ferriprieve anemie /
Bron: Jill111, Pixabay Voeding
Het eten van meer ijzerrijke voedingsmiddelen is een mogelijkheid om de ijzerdeficiëntie te normaliseren. IJzerrijke voedingsmiddelen zijn onder meer:
- bruine rijst
- eieren
- gedroogd fruit zoals rozijnen, pruimen en abrikozen
- gedroogde linzen, erwten en bonen
- havermout
- kip en kalkoen
- noten en zaden
- pindakaas
- sojabonen
- spinazie, boerenkool, waterkers en andere groene groenen
- tofu
- vis
- vlees (lever is de grootste bron)
- volkorenbrood
IJzersupplementen
IJzersupplementen zijn inzetbaar voor de behandeling van ferriprieve anemie. De meest voorkomende oorzaken van het falen van de respons op een orale ijzerinname zijn: een gebrek aan naleving van de inname, een aanhoudende bloeding of een verkeerde diagnose. Is het niet mogelijk om ijzer via de mond in te nemen, dan krijgt de patiënt dit via een ader (intraveneus), via een injectie in een spier (intramusculair) of via een
bloedtransfusie toegediend. Zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven, nemen voorts extra ijzer omdat ze onvoldoende ijzer uit de normale voeding halen.
Bloedonderzoek
Twee maanden na het nemen de ijzertherapie controleert de arts het hematocrietgehalte in het bloed opnieuw. Dit houdt in dat hij het volume van de bloedcellen in verhouding tot het totale bloedvolume meet. Na twee maanden moet het hematocrietgehalte weer normaal zijn. Daarna neemt de patiënt mogelijk nog eens zes tot twaalf maanden ijzer in zodat het lichaam de ijzeropslag in het beenmerg kan vervangen.
Onderliggende ziekte
De arts behandelt ook de onderliggende ziekte die leidt tot ijzergebreksanemie. Zware menstruatie behandelt de arts met anticonceptiva, bepaalde medicijnen. Bij een maagzweer zet hij bijvoorbeeld
antibiotica in. Is het bloedverlies het gevolg van een bloedende
poliep, een tumor of een vleesboom, dan voert de arts een chirurgische ingreep uit.
Prognose van tekort aan ijzer
Bloedarmoede door ijzertekort is een gemakkelijk te behandelen aandoening met een uitstekend resultaat. De ijzerdeficiëntie is echter vaak te wijten aan een onderliggende aandoening met een slechte prognose, zoals kanker. Het snel en adequaat behandelen van een patiënt met bloedarmoede door ijzertekort is nodig om complicaties en een slechtere prognose te voorkomen.
Complicaties bloedarmoede door ijzergebrek
Milde bloedarmoede door ijzertekort brengt zelden complicaties met zich mee. Onbehandeld verergert bloedarmoede door ijzertekort en leidt dit wel tot gezondheidsproblemen.
Groei
Bij zuigelingen en kinderen ontstaat soms ernstige ijzerdeficiëntie wat resulteert in een vertraagde groei en ontwikkeling. Bovendien gaat ijzergebreksanemie gepaard met een verhoogde gevoeligheid voor infecties.
Hart
IJzergebreksanemie leidt soms tot een snelle of onregelmatige hartslag. Het hart moet immers meer bloed pompen om het gebrek aan zuurstof in het bloed te compenseren. Dit veroorzaakt een vergroot hart (
cardiomegalie) of
hartfalen (slecht rondpompen van bloed door het hart).
Rusteloze benen syndroom
Soms gaat het
rusteloze benen syndroom (vervelende gevoelens in onderbenen) gepaard met bloedarmoede door ijzertekort. Het rusteloze benen syndroom is een veel voorkomende aandoening die het zenuwstelsel aantast en zorgt voor een overweldigende, onweerstaanbare drang om de
benen te bewegen. Het veroorzaakt ook een onaangenaam gevoel in de
voeten, de kuiten en de dijen. Het rusteloze benen syndroom dat veroorzaakt is door bloedarmoede door ijzertekort valt meestal wel te behandelen met ijzersupplementen.
Zwangerschap
Bij
zwangere vrouwen gaat ernstige bloedarmoede door ijzertekort gepaard met een
vroeggeboorte en een
laag geboortegewicht van de baby. Maar dit
zwangerschapsprobleem is te voorkomen wanneer zwangere vrouwen ijzersupplementen innemen.
Preventie ijzerdeficiëntie
Een evenwichtige voeding moet voldoende ijzer bevatten. Rood vlees, lever en eigeel zijn hoge ijzerbronnen. Meel, brood en sommige ontbijtgranen zijn verrijkt met ijzer. Indien de patiënt onvoldoende ijzer opneemt in de voeding, is het raadzaam om ijzersupplementen te nemen.
Lees verder