Trombocytopenie: Tekort aan bloedplaatjes

Normaal gesproken hebben mensen 150.000 tot 450.000 bloedplaatjes per mm³ bloed in hun circulerende bloed. Het beenmerg produceert voortdurend nieuwe bloedplaatjes omdat deze slechts ongeveer tien dagen leven. Wanneer een patiënt minder dan 150.000 bloedplaatjes per mm³ bloed heeft, spreekt men van trombocytopenie, ook bekend als trombopenie. Dit verhoogt het risico op bloedingen, aangezien bloedplaatjes (trombocyten) essentieel zijn voor de bloedstolling. Trombocytopenie kan leiden tot symptomen zoals gemakkelijk optredende blauwe plekken, tandvleesbloedingen, en bloedingen van inwendige organen. Diverse oorzaken kunnen leiden tot een tekort aan bloedplaatjes.

• Oorzaken van een tekort aan bloedplaatjes
• Symptomen van trombocytopenie
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van trombocytopenie
• Prognose bij een verlaagd aantal bloedplaatjes
• Complicaties: Ernstige bloedingen
• Preventie van trombocytopenie

Oorzaken van een tekort aan bloedplaatjes

Een laag aantal bloedplaatjes kan drie hoofdoorzaken hebben: de milt of lever houdt te veel bloedplaatjes vast, het beenmerg produceert onvoldoende bloedplaatjes, of de bloedplaatjes worden in de bloedbaan sneller afgebroken dan normaal. Diverse medische aandoeningen kunnen aan de basis liggen van deze oorzaken.

Milt of lever: Te veel bloedplaatjes vasthouden

De milt of lever kan verantwoordelijk zijn voor een verhoogde afbraak van bloedplaatjes. De milt, een klein orgaan ter grootte van een vuist onder de ribbenkast aan de linkerkant van de buik, speelt een rol bij het bestrijden van infecties en het filteren van ongewenst materiaal uit het bloed. Wanneer de milt vergroot is (splenomegalie), wat kan optreden als gevolg van verschillende aandoeningen, kunnen er te veel bloedplaatjes in de milt vastgehouden worden, wat leidt tot een verlaging van het aantal bloedplaatjes in de bloedbaan.

Verminderde productie van bloedplaatjes

Bij sommige aandoeningen is het beenmerg niet in staat voldoende bloedplaatjes te produceren. Dit kan het gevolg zijn van:

• Aplastische anemie
• Vitamine B12-tekort en foliumzuurdeficiëntie
• Infecties in het beenmerg (zeldzaam)
• Kanker in het beenmerg, zoals leukemie
• Levercirrose (littekenvorming in de lever)
• Myelodysplastisch syndroom (verstoorde productie van bloedcellen)
• Virale infecties zoals virale hepatitis C en hiv-infectie
• Overmatig alcoholgebruik
• Chemotherapie

Verhoogde vernietiging in de bloedbaan

Sommige aandoeningen zorgen ervoor dat bloedplaatjes sneller worden vernietigd dan ze kunnen worden aangemaakt. Dit resulteert in een tekort aan bloedplaatjes. Voorbeelden van dergelijke aandoeningen zijn:

• Immune trombocytopenie (ITP)
• Bacteriën in het bloed (bacteriëmie)
• Epileptische aanvallen
• Infecties
• Trombotische trombocytopenische purpura (TTP)
• Hemolytisch-uremisch syndroom (uremie)
• Zwangerschap
• Bepaalde medicijnen

Omgevingsfactoren

Bepaalde omgevingsfactoren kunnen ook invloed hebben op het aantal bloedplaatjes:

• Veroudering kan leiden tot een verlaging van het aantal bloedplaatjes.
• Genetische factoren kunnen een rol spelen.
• Bij 5-7% van de zwangere vrouwen komt een laag aantal bloedplaatjes voor, wat leidt tot dunner bloed.

Symptomen van trombocytopenie

Sommige patiënten met trombocytopenie zijn asymptomatisch, wat betekent dat zij geen symptomen vertonen. Wanneer symptomen wel aanwezig zijn, kunnen deze variëren van milde tot ernstige klachten, waaronder:

• Blauwe plekken zonder duidelijke oorzaak
• Tandvleesbloedingen
• Onderhuidse kleine puntvormige bloedingen (petechiën)
• Neusbloedingen

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

In de meeste gevallen stelt de arts de diagnose van trombocytopenie door middel van een grondig lichamelijk onderzoek en een uitgebreide anamnese. Hierbij zal de arts ook de buik van de patiënt onderzoeken om te controleren op een vergrote milt.

Diagnostisch onderzoek

De arts zal een volledig bloedonderzoek uitvoeren om het aantal bloedplaatjes te meten en de bloedstolling te beoordelen. Soms zijn aanvullende tests nodig, zoals een beenmergaspiratie of biopsie, om de onderliggende oorzaak van trombocytopenie vast te stellen.

Behandeling van trombocytopenie

De behandeling van trombocytopenie hangt af van de onderliggende oorzaak van de aandoening. Mogelijke behandelingen zijn:

• Bloedplaatjestransfusie om bloedingen te stoppen of te voorkomen.
• Chirurgische verwijdering van de milt (splenectomie).
• Plasma-uitwisseling (plasmaferese) voor bepaalde patiënten.
• Behandeling van de onderliggende aandoening (zoals behandeling van infecties, het stoppen van medicijnen die trombocytopenie veroorzaken, of behandeling van lever- of beenmergziekten).

Prognose bij een verlaagd aantal bloedplaatjes

De prognose van trombocytopenie varieert afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Bij sommige patiënten kan het aantal bloedplaatjes zich herstellen na behandeling, terwijl anderen mogelijk een chronisch verlaagd aantal bloedplaatjes hebben.

Complicaties: Ernstige bloedingen

Bij ernstige trombocytopenie, waarbij het aantal bloedplaatjes lager is dan 10.000 per microliter, is er een verhoogd risico op gevaarlijke inwendige bloedingen. Dit kan leiden tot levensbedreigende complicaties, zoals bloedingen in de hersenen of het maagdarmkanaal.

Preventie van trombocytopenie

Gezonde levensstijl

Het volgen van een gezonde levensstijl kan helpen om trombocytopenie te voorkomen. Enkele preventieve maatregelen zijn:

• Het vermijden van overmatig alcoholgebruik, wat de productie van bloedplaatjes kan verstoren.
• Het eten van een evenwichtige voeding rijk aan vitamines en mineralen, zoals vitamine B12 en foliumzuur.
• Het vermijden van schadelijke omgevingsfactoren zoals blootstelling aan giftige chemicaliën.
• Regelmatig medisch toezicht en tijdige behandeling van onderliggende aandoeningen die kunnen leiden tot trombocytopenie.

Voorkomen van verwondingen

Patiënten met een verhoogd risico op trombocytopenie kunnen maatregelen nemen om bloedingen te voorkomen door:

• Het dragen van beschermende kleding tijdens sportieve activiteiten.
• Het vermijden van activiteiten die gemakkelijk tot verwondingen kunnen leiden.
• Het gebruik van een zachte tandenborstel en voorzichtig flossen om tandvleesbloedingen te voorkomen.

Medische begeleiding

Regelmatige medische controles zijn belangrijk om risicofactoren tijdig te identificeren en aan te pakken:

• Regelmatige bloedonderzoeken om het aantal bloedplaatjes te controleren, vooral bij patiënten met bekende risicofactoren.
• Vroegtijdig ingrijpen bij symptomen van trombocytopenie, zoals onverklaarbare blauwe plekken of bloedingen.
• Overleg met een arts voordat medicijnen of voedingssupplementen worden gebruikt die de bloedstolling kunnen beïnvloeden.