Trombocytopenie: Tekort aan bloedplaatjes

Normaalgezien hebben mensen 150.000 tot 450.000/mm3 bloedplaatjes in het circulerende bloed. Het beenmerg produceert voortdurende nieuwe bloedplaatjes aangezien bloedplaatjes maar tien dagen leven. Wanneer een patiënt minder dan 150.000/mm3 bloedplaatjes heeft, vertoont hij trombocytopenie, ook gekend als trombopenie. Een patiënt met een tekort aan bloedplaatjes heeft een verhoogd risico op bloedingen. Trombocyten (bloedplaatjes) zijn namelijk delen van het bloed die nodig zijn om bloedingen te stelpen. Als gevolg van trombocytopenie ontstaan makkelijk blauwe plekken, tandvleesbloedingen, bloedingen van de inwendige organen enzovoort. Diverse oorzaken leiden tot trombocytopenie.

• Oorzaken tekort aan bloedplaatjes
• Symptomen trombocytopenie
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose van een verlaagd aantal bloedplaatjes
• Complicaties: Ernstige bloedingen

Oorzaken tekort aan bloedplaatjes

Het lage aantal bloedplaatjes heeft drie mogelijke oorzaken: de milt of lever houden te veel bloedplaatjes vast, het beenmerg maakt mogelijk te weinig bloedplaatjes aan en de bloedbaan breekt meer bloedplaatjes dan normaal af. Heel wat mogelijke medische problemen leiden tot één van deze oorzaken.

Milt of lever: Te veel bloedplaatjes vasthouden

De milt of lever zorgen mogelijk voor een verhoogde afbraak van de bloedplaatjes. De milt is een klein vuistgroot orgaan net onder de ribbenkast aan de linkerkant van de buik. Normaal gesproken bestrijdt de milt infecties en filtert de milt ongewenst materiaal uit het bloed. Door een vergrote milt (splenomegalie) - die mogelijk het resultaat is van een aantal aandoeningen - blijven mogelijk te veel bloedplaatjes in de milt aanwezig, wat leidt tot een daling van het aantal bloedplaatjes in de bloedbaan.

Verminderde productie van bloedplaatjes

Het beenmerg is niet in staat om voldoende bloedplaatjes aan te maken bij deze aandoeningen: aplastische anemie, een vitamine B12-tekort, foliumzuurdeficiëntie, infecties in het beenmerg (zeldzaam), kanker in het beenmerg (zoals leukemie), levercirrose (medische term voor schrompeling van de lever door littekenvorming), het myelodysplastisch syndroom (verstoorde productie van bloedcellen), virale infecties (zoals virale hepatitis C en een hiv-infectie). Ook door overmatig alcoholgebruik en chemotherapie is een patiënt soms niet in staat om voldoende bloedplaatjes aan te maken.

Verhoogde vernietiging in bloedbaan

Door sommige aandoeningen vernietigt het lichaam bloedplaatjes sneller dan ze zijn geproduceerd. Dit leidt tot een tekort aan bloedplaatjes in het bloed. Voorbeelden van dergelijke aandoeningen omvatten immune trombocytopenie, bacteriën in het bloed, epileptische aanvallen, infecties, trombotische trombocytopenische purpura en het hemolytisch-uremisch syndroom (uremie). Ook een zwangerschap en bepaalde medicijnen verminderen het aantal bloedplaatjes in het bloed.

Omgevingsfactoren

Enkele omgevingsfactoren beïnvloeden het aantal bloedplaatjes. Door de veroudering verlaagt het aantal bloedplaatjes. Verder hebben sommige patiënten een laag aantal bloedplaatjes omwille van genetische factoren. Een laag aantal bloedplaatjes komt verder voor bij ongeveer 5-7 procent van de zwangere vrouwen, wat resulteert in dun bloed.

Symptomen trombocytopenie

De patiënt is soms asymptomatisch. Hij vertoont bijgevolg geen symptomen van trombocytopenie. Andere algemene symptomen omvatten blauwe plekken, bloedingen in de mond en het tandvlees (bloedend tandvlees), onderhuidse kleine puntvormige huidbloedingen (petechiën of petechiae) en neusbloedingen.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

In de meeste gevallen stelt de arts de diagnose aan de hand van een grondig klinisch onderzoek bij de patiënt. Daarbij is een uitgebreide anamnese van de patiënt noodzakelijk zodat eventueel onderliggende aandoeningen in beeld komen. Hij betast ook de buik van de patiënt om bijvoorbeeld te zoeken naar een vergrote milt.

Diagnostisch onderzoek

De arts voert een volledig bloedonderzoek uit waarbij hij ook de bloedstolling bestudeert. Een beenmergaspiratie of biopsie zijn soms ook vereist.

Behandeling

De behandeling van trombocytopenie is afhankelijk van de oorzaak van de aandoening. Bij sommige patiënten is een bloedplaatjestransfusie vereist om bloedingen te stoppen of te voorkomen. Soms is een chirurgische verwijdering van de milt (splenectomie) noodzakelijk. Ook een plasma-uitwisseling helpt sommige patiënten.

Prognose van een verlaagd aantal bloedplaatjes

Het resultaat hangt af van de aandoening waardoor de patiënt een tekort heeft van bloedplaatjes.

Complicaties: Ernstige bloedingen

Gevaarlijke inwendige bloedingen zijn mogelijk wanneer het aantal bloedplaatjes lager is dan 10.000 plaatjes per microliter. Ernstige bloedingen komen soms voor, ook in de hersenen of het maagdarmkanaal.

Lees verder

• Bloedaandoeningen: Bloedziektes en behandelingen van bloedafwijkingen (special)