Epistaxis (neusbloeding): Oorzaken & behandeling bloedneus

Een bloedneus, of epistaxis in medische termen, is een vervelend symptoom dat vaak wordt veroorzaakt door trauma of neuspeuteren. Ook het gebruik van cocaïne en het lijden aan bepaalde aandoeningen kunnen risicofactoren zijn voor een neusbloeding. Meestal stopt een bloedneus vanzelf binnen een halfuur, maar als de bloeding aanhoudt of ernstig is, is medisch advies noodzakelijk. Naast het directe beheer van de neusbloeding moet een arts de onderliggende oorzaak vaststellen door middel van onderzoeken en een passende behandeling inzetten. Hoewel de meeste gevallen na medische interventie verbeteren, kunnen de symptomen af en toe terugkomen.

• Epidemiologie van neusbloedingen
• Mechanisme
• Oorzaken van epistaxis
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Symptomen van neusbloedingen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van neusbloedingen
• Prognose van neusbloedingen
• Complicaties van neusbloedingen
• Preventie van neusbloedingen

Epidemiologie van neusbloedingen

Epistaxis komt vaak voor en wordt wereldwijd gezien bij zowel kinderen als volwassenen. De frequentie van neusbloedingen varieert afhankelijk van leeftijd, omgevingsfactoren en gezondheidstoestand. Ongeveer 60% van de mensen heeft minstens één keer in hun leven te maken met een neusbloeding, maar slechts een klein percentage vereist medische behandeling.

Incidentie en prevalentie

Epistaxis komt vaker voor in bepaalde klimaten, zoals droge of koude omgevingen, waar de luchtvochtigheid laag is. Bij kinderen komt epistaxis meestal voor tussen de 2 en 10 jaar, terwijl volwassenen vaak na 40 jaar meer vatbaar zijn, vooral als ze roken of in een droge omgeving wonen.

Seizoensgebonden trends

De incidentie van epistaxis neemt vaak toe tijdens de wintermaanden, wanneer de lucht in veel regio's droger is, en kan ook verergeren door de verhoogde verwarming binnenshuis. Luchtvervuiling en infecties kunnen ook bijdragen aan een hogere incidentie.

Mechanisme

Epistaxis ontstaat door schade aan de bloedvaten in de neusslijmvliezen, meestal als gevolg van trauma, ontsteking of andere onderliggende aandoeningen. Het bloed stroomt uit de bloedvaten in de neusholtes, wat resulteert in een neusbloeding.

Vaatbeschadiging door trauma

Een van de meest voorkomende oorzaken van epistaxis is mechanisch trauma aan de neus, zoals bij het snuiten van de neus of het verkrijgen van een fysieke verwonding. Dit kan leiden tot scheuren of barsten van de bloedvaten in het neusslijmvlies, wat resulteert in bloeding.

Infecties en ontstekingen

Virale infecties, zoals verkoudheid, kunnen de bloedvaten in de neusslijmvliezen verzwakken, waardoor ze gemakkelijker kunnen barsten. Chronische ontstekingen door allergieën of sinusitis kunnen ook bijdragen aan het risico op epistaxis.

Oorzaken van epistaxis

De oorzaken van een neusbloeding kunnen variëren en zijn vaak gerelateerd aan zowel aandoeningen als omgevingsfactoren.

Aandoeningen

Enkele aandoeningen die neusbloedingen kunnen veroorzaken zijn:

• bloedstollingsstoornissen
• een afwijkend neustussenschot of een doorboord neustussenschot
• leverziekten
• nierziekten
• operaties aan de neus (neuschirurgie)
• trauma zoals een vreemd voorwerp in de neus, neuspeuteren of een gebroken neus (nasale fractuur)
• verhoogde bloeddruk (hypertensie)
• het Osler-Weber-Rendu syndroom (familiale hemorragische telangiectasie = bloedvataandoening)
• neus- of sinuskanker (tumoren in de neus of neusbijholten)
• rhinitis (ontsteking van het neusslijmvlies) wat kan leiden tot een verstopte neus
• sinusitis (ontsteking van de neusbijholten)
• uremie (verhoogd ureumgehalte in het bloed)
• zwangerschapscomplicaties

Omgevingsfactoren

Alcohol
Chronisch alcoholmisbruik kan bijdragen aan het ontstaan van neusbloedingen.

Cocaïne
Het gebruik van cocaïne kan neusbloedingen veroorzaken, vooral bij nasale toediening.

Lucht
Langdurige blootstelling aan droge of warme lucht kan het neusslijmvlies uitdrogen en het risico op neusbloedingen verhogen.

Medicatie
Sommige medicijnen kunnen neusbloedingen veroorzaken. Anticoagulantia (bloedverdunners) zoals Warfarine (Coumadin), niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID’s) en aspirine worden vaak in verband gebracht met epistaxis. Ook intranasale steroïden (krachtige ontstekingsremmers in de vorm van een neusspray) en intranasale antihistaminica (geneesmiddelen tegen allergische reacties) kunnen bijdragen aan neusbloedingen. Onjuist gebruik van neussprays, zoals het richten op het neusseptum (neustussenschot), kan eveneens een bloedneus veroorzaken.

Neus snuiten
Krachtig neus snuiten kan soms ook leiden tot een neusbloeding.

Risicofactoren

Er zijn verschillende risicofactoren die de kans op epistaxis verhogen. Deze omvatten zowel omgevingsfactoren als onderliggende medische aandoeningen die de bloedvaten in de neus kunnen verzwakken of beschadigen.

Droge lucht en omgevingsfactoren

Droge lucht is een belangrijke risicofactor voor epistaxis, omdat het de slijmvliezen in de neus uitdroogt en de bloedvaten kwetsbaar maakt. Mensen die in gebieden met lage luchtvochtigheid wonen of die veel tijd in verwarmde binnenomgevingen doorbrengen, lopen een hoger risico op neusbloedingen.

Medische aandoeningen en medicijnen

Ziekten zoals hypertensie, bloedstoornissen (zoals hemofilie) en nierziekten kunnen de kans op epistaxis vergroten. Ook het gebruik van bloedverdunners of ontstekingsremmers kan het risico verhogen doordat ze de bloedstolling beïnvloeden.

Anatomische afwijkingen

Anatomische afwijkingen in de neus, zoals een afwijkend neustussenschot of neuspoliepen, kunnen de bloedvaten in de neus kwetsbaarder maken en bijdragen aan het risico op epistaxis.

Risicogroepen

Sommige groepen mensen hebben een verhoogd risico op het ervaren van epistaxis, vaak door onderliggende gezondheidsproblemen of specifieke levensomstandigheden.

Kinderen en oudere volwassenen

Kinderen zijn vaak vatbaarder voor epistaxis door trauma, zoals bij het snuiten van de neus of een ongelukje tijdens het spelen. Ouderen kunnen vanwege slijmvliesatrofie (afname van slijmvliezen) of het gebruik van bloedverdunners vaker epistaxis ervaren.

Mensen met bloedingsstoornissen

Mensen met bloedingsstoornissen, zoals hemofilie of trombocytopathieën, lopen een hoger risico op spontane epistaxis. Het gebruik van anticoagulantia of aspirine kan dit risico verder verhogen.

Symptomen van neusbloedingen

Neusbloedingen variëren in ernst van mild tot levensbedreigend. Vaak komt bloed plotseling uit één of beide neusgaten. Gewoonlijk betreft het een unilaterale (één-neusgat) bloeding, maar in sommige gevallen vloeit bloed uit beide neusgaten, bijvoorbeeld bij trauma of stollingsstoornissen. Een neusbloeding in de voorkant van de neus wordt 'anterieure epistaxis' genoemd, terwijl een bloeding aan de achterkant van de neus 'posterieure epistaxis' wordt genoemd. Meestal komt een neusbloeding uit de voorste gedeelte van de neus, vaak uit het gebied van Little, ook wel 'plexus van Kiesselbach' genoemd (een vaatkluwen op het neustussenschot). De bloeding kan gepaard gaan met bloed ophoesten, wanneer bloed vanuit de neusholten in de keel terechtkomt. De nasofarynx (neus-keelholte) kan dan overvol raken.

Alarmsymptomen

Hoewel epistaxis vaak zelfbeperkend is, kunnen er bepaalde alarmsymptomen zijn die wijzen op een ernstigere onderliggende aandoening of het risico op complicaties.

Bloedverlies in grote hoeveelheden

Bij ernstige gevallen van epistaxis kan er aanzienlijke hoeveelheden bloed verloren gaan, wat kan leiden tot hypotensie of shock. Dit is een medisch noodgeval en vereist onmiddellijke interventie.

Verlies van bloed door beide neusgaten

Als er bloed uit beide neusgaten komt, kan dit wijzen op een meer ernstige bloeding die verder onderzoek vereist om de oorzaak vast te stellen.

Bloeding die niet stopt

Als een neusbloeding langer dan 20 minuten aanhoudt ondanks pogingen om het bloeden te stoppen, moet medische hulp worden ingeroepen. Dit kan duiden op een ernstigere bloeding of een onderliggende aandoening.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

Een neusbloeding kan vaak visueel worden vastgesteld, maar om de exacte locatie en oorzaak van de bloeding te bepalen, zijn verdere onderzoeken nodig.

Diagnostisch onderzoek

De arts gebruikt een neusspeculum (een buisvormig instrument met een spiegel) om de neusholte te openen. Dit stelt hem in staat om een neusbloeding aan de voorkant van de neus te identificeren. Als het bloedverlies aanhoudt, kan de arts een watje met een verdovende werking inbrengen om de bloedvaten tijdelijk te laten samentrekken. Dit helpt de arts om een beter zicht te krijgen op de neus en om het neusslijmvlies te verdoven. De arts onderzoekt ook de keel om te beoordelen of het bloed vanuit de neus in de keelholte terechtkomt. Dit kan wijzen op een ernstige anterieure of posterieure epistaxis. Indien nodig kan een neusendoscoop worden ingezet om het bloedinggebied te inspecteren en om eventuele gezwellen te identificeren die de oorzaak van de bloeding kunnen zijn.

Behandeling van neusbloedingen

Zelfzorg

Bij een neusbloeding moet onmiddellijk eerste hulp worden verleend. Voor kinderen met een vreemd voorwerp in de neus zijn speciale EHBO-richtlijnen beschikbaar. De patiënt leunt voorover en ademt door de mond. Vervolgens moet de patiënt of begeleider minstens vijf minuten druk uitoefenen op de neusvleugels onder het benige septum. Dit helpt bij het stoppen van de bloeding. Vasoconstrictie kan worden bevorderd door ijsverpakkingen toe te passen. Indien nodig kan de patiënt de neus zelf vullen met watjes gedrenkt in xylomethazoline, wat helpt de bloedvaten te vernauwen.

Professionele medische hulp

Als de bloeding aanhoudt, is professionele medische hulp vereist. De arts zal na de onderzoeken de ernst en locatie van de bloeding bepalen en een passende behandeling voorstellen. Indien nodig kan de arts het bloedvat dichtbranden (intranasale cauterisatie) met een zilvernitraatstokje of een bipolair pincet. Ook kunnen speciale middelen worden ingezet om de bloeding te stoppen, zoals een tamponade met neuswieken of mousse, een ballontamponade (voor ernstige neusbloedingen), of een Bellocktamponade (voor aanhoudende bloedingen; geplaatst onder sedatie of volledige anesthesie). Indien deze behandelingen niet effectief zijn, kunnen chirurgische ingrepen noodzakelijk zijn. Bij aanhoudende bloedingen kan intraveneuze toegang (via een ader in de arm) noodzakelijk zijn voor de toediening van vocht, bloed of zuurstof.

Prognose van neusbloedingen

In de meeste gevallen is de prognose voor epistaxis goed, met een snelle genezing en geen langdurige gevolgen. Het herstel is echter afhankelijk van de oorzaak van de bloeding en de behandelingsmaatregelen die worden genomen.

Herstel bij milde gevallen

In gevallen van milde epistaxis, die vaak het gevolg zijn van droogte of lichte trauma, stoppen de bloedingen vaak vanzelf binnen enkele minuten. Dit wordt vaak behandeld met eenvoudige maatregelen, zoals het aanbrengen van een vochtinbrengende zalf in de neus of het vermijden van irritatie.

Ernstige gevallen en complicaties

Bij ernstigere gevallen van epistaxis, zoals wanneer er een onderliggende aandoening is (bijvoorbeeld een bloedingsstoornis), kunnen complicaties optreden, zoals ademhalingsmoeilijkheden door het bloed dat in de keel terechtkomt of een gevaar voor ernstige bloedarmoede door aanhoudend bloedverlies.

Complicaties van neusbloedingen

Ernstig bloedverlies kan leiden tot een tekort aan bloed in vitale organen. Mogelijke complicaties zijn onder andere:

• beroerte (onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen met lichamelijke en mentale symptomen)
• aangezichtsverlamming (schade aan de gezichtszenuw of hersengebied)
• blindheid (soms door ernstige bloedingen in nabijgelegen structuren)

Preventie van neusbloedingen

Het voorkomen van neusbloedingen kan vaak door eenvoudige maatregelen worden bereikt. Hier zijn enkele belangrijke preventieve tips:

Vermijd trauma

Voorkom situaties die kunnen leiden tot letsel aan de neus. Dit omvat het vermijden van directe impact, zoals bij sportactiviteiten zonder passende bescherming, en voorzichtig zijn bij het schoonmaken of het uit de neus halen van vreemde voorwerpen.

Beperk neuspeuteren

Neuspeuteren kan het neusslijmvlies beschadigen en het risico op neusbloedingen verhogen. Leer kinderen om dit gedrag te vermijden en gebruik indien nodig een zachte neusspoeling om het neusslijmvlies schoon te maken.

Gebruik luchtbevochtigers

Langdurige blootstelling aan droge lucht kan het neusslijmvlies uitdrogen en gevoelig maken voor bloedingen. Het gebruik van een luchtbevochtiger in droge omgevingen kan helpen om het neusslijmvlies vochtig te houden.

Beperk het gebruik van bloedverdunners

Als je bloedverdunners zoals Warfarine of aspirine gebruikt, volg dan strikt de aanwijzingen van je arts om onnodige neusbloedingen te voorkomen. Informeer je arts als je vaak last hebt van neusbloedingen.

Wees voorzichtig met neussprays

Gebruik intranasale steroïden en antihistaminica volgens de instructies om schade aan het neusslijmvlies te voorkomen. Overmatig of onjuist gebruik kan het risico op neusbloedingen verhogen.

Voorkom alcohol- en cocaïnegebruik

Chronisch alcoholmisbruik en het gebruik van cocaïne kunnen het neusslijmvlies irriteren en het risico op neusbloedingen verhogen. Het vermijden van deze stoffen helpt bij de preventie van neusbloedingen.

Regelmatige controle bij aandoeningen

Als je lijdt aan aandoeningen zoals bloedstollingsstoornissen of het Osler-Weber-Rendu syndroom, zorg dan voor regelmatige medische controles en volg de behandelingsadviezen van je arts om neusbloedingen te voorkomen.

Vermijd krachtig neus snuiten

Krachtig neus snuiten kan het risico op neusbloedingen verhogen. Als je verkouden bent of last hebt van allergieën, probeer dan je neus voorzichtig te snuiten en gebruik indien nodig een zachte tissue.

Lees verder

• Neuspijn: Oorzaken van pijn op of in neus (pijnlijke neus)
• Neusendoscopie: Onderzoek van neus- en sinusholtes
• Neuskanker: Kwaadaardige tumor in neus en neusbijholten
• Neuspeuteren: Oorzaken, problemen en tips bij neuspulken
• EHBO bij vreemd voorwerp in de neus bij kinderen