Gebroken neus: Oorzaken, symptomen, diagnose en behandeling

Bij een gebroken neus ontstaat een breuk in het bot of kraakbeen over de neusbrug, in de zijwand of in het septum (neustussenschot). Een neusfractuur gebeurt vrij snel bij een slag, een stoot of een ongeval, maar ook bij een aantal aandoeningen zoals alcoholisme of een beroerte ontstaat sneller een gebroken neus. Een nasale fractuur gaat vaak gepaard met zwelling, een neusbloeding en/of andere symptomen. Eerste hulp bij ongevallen toepassen is belangrijk om de bloeding te stelpen, maar nog belangrijker is om medisch advies in te winnen om de schade aan de neus te inspecteren. Diverse behandelingen zijn mogelijk, afhankelijk van de neusschade die is opgetreden. Meestal is het uiterlijk van de neus weer normaal nadat de zwelling verdwenen is of na de medische behandeling. Het is tot slot aanbevolen om steeds beschermende kledij en een autogordel te dragen om zo minder kans te maken op schade aan de neus.

• Synoniemen gebroken neus
• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken nasale fractuur
• Risicofactoren van neusfractuur
• Risicogroepen
• Symptomen: Zwelling en bloeding aan neus
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• EHBO bij breuk in neus
• Behandeling door arts
• Prognose neusbreuk
• Complicaties gebroken neus
• Preventie gebroken neus
• Praktische tips voor het leven met / omgaan met een gebroken neus
• Breng koude compressen aan om zwelling te verminderen
• Vermijd het aanraken of in de neus snuiten
• Gebruik pijnstillers op voorschrift van je arts
• Bescherm je neus tegen verdere verwondingen
• Zorg voor rust en vermijd zware fysieke inspanning
• Zorg voor een evenwichtig voedingspatroon voor herstel
• Blijf goed gehydrateerd
• Controleafspraken met je arts
• Misvattingen rond gebroken neus
• Een gebroken neus is altijd direct zichtbaar
• Een gebroken neus doet altijd extreem veel pijn
• Een scheve neus herstelt vanzelf
• Een gebroken neus is een geïsoleerd letsel
• Je moet direct hard snuiten om de neus vrij te maken
• Alleen ernstige breuken moeten medisch behandeld worden
• Een gebroken neus heeft geen langdurige gevolgen

Synoniemen gebroken neus

Enkele synoniemen zijn bekend voor een gebroken neus:

• nasale fractuur
• neusbreuk
• neusfractuur
• neustrauma

Epidemiologie

Een gebroken neus is een veelvoorkomende verwonding die kan optreden door verschillende oorzaken, zoals een ongeluk, sportblessures, of gewelddadige incidenten. Het komt voor in alle leeftijdsgroepen, maar vooral bij volwassenen, en mannen hebben vaker last van een gebroken neus dan vrouwen, vooral vanwege risicovolle activiteiten zoals contact sporten.

Incidentie en prevalentie
De gebroken neus is een van de meest voorkomende fracturen van het gezicht en wordt vaak gezien in de spoedeisende hulp. Jaarlijks worden duizenden gevallen van gebroken neuzen gerapporteerd, waarvan een significant percentage te wijten is aan sportblessures, verkeer ongevallen, of fysiek geweld.

Leeftijdsgroepen
De meeste gevallen van gebroken neuzen worden aangetroffen bij mensen tussen de 15 en 45 jaar oud. Dit komt vaak door sport, ongevallen of gewelddadige incidenten. Kinderen hebben minder vaak een gebroken neus, maar het komt wel voor door vallen of ongevallen.

Mechanisme

Een gebroken neus ontstaat meestal door direct trauma aan de neus, waarbij de botten of het kraakbeen in de neus worden gebroken of gekneusd.

Trauma en verwonding
De meest voorkomende oorzaak van een gebroken neus is een plotselinge impact op het gezicht, zoals bij een gevecht, auto-ongeluk, of sportblessure. Het is meestal het gevolg van een kracht die de neusbotten of kraakbeen beschadigt, wat resulteert in een fractuur.

Type fracturen
Een gebroken neus kan verschillende vormen aannemen:

• Gesloten fractuur: De botten breken, maar de huid wordt niet doorboord.
• Geopende fractuur: Het bot breekt en de huid wordt doorboord, wat leidt tot bloeden en verhoogde infectierisico’s.
• Kraakbeenletsel: Soms kan het kraakbeen in de neus breken zonder dat de botten betrokken zijn.

Oorzaken nasale fractuur

Een gebroken neus is de meest voorkomende fractuur in het gezicht. Dit gebeurt veelal na een blessure en is vaak geassocieerd met andere fracturen van het gezicht of de nek. Een klap die namelijk krachtig genoeg is om schade toe te brengen aan de neus, beschadigt ook snel de nek. Diverse risicofactoren zijn bekend voor een nasale fractuur.

Risicofactoren van neusfractuur

Enkele aandoeningen en medische behandelingen alsook omgevingsfactoren zorgen sneller voor een neusfractuur.

Aandoeningen en medische behandelingen
Alcoholisme en een beroerte (verminderde bloedtoevoer naar de hersenen met lichamelijke en mentale symptomen) vormen andere risicofactoren van een gebroken neus. Een neusbreuk komt verder vaker voor bij patiënten die reeds een nasale fractuur gehad hebben.

Omgevingsfactoren
Ouderen en kinderen zijn vaker getroffen door een breuk in de neus. Een gebroken neus ontstaat verder vaak bij mensen die geen (gepaste) hoofdbescherming dragen bij onder andere het sporten, spelen, fietsen, skateboarden, rolschaatsen, rollerbladen, skiën of snowboarden. Ook het niet dragen van een autogordel en het uitklappen van airbags leidt sneller tot nasale fracturen. Andere ongevallen veroorzaken eveneens neusbreuken, zoals tegen een muur lopen of van een gebouw neerstorten. Tot slot krijgt een patiënt mogelijk een klap of schop in het gezicht en op de neus.

Risicogroepen

Mensen in bepaalde situaties of met bepaalde kenmerken lopen een verhoogd risico op het breken van hun neus.

Sporters
Sporters die contact maken met tegenstanders of harde objecten, zoals een bal, hebben een verhoogd risico op een gebroken neus. Dit geldt vooral voor vechtsporters, voetballers en boksers.

Mannen
Mannen hebben over het algemeen een hogere incidentie van gebroken neuzen, wat vaak te maken heeft met meer risicovolle activiteiten en blootstelling aan trauma.

Mensen die gewelddadige situaties ervaren
Mensen die in risicovolle omgevingen leven, zoals gebieden met veel geweld of mensen die gewelddadige incidenten ervaren, lopen ook een hoger risico op een gebroken neus.

Symptomen: Zwelling en bloeding aan neus

Patiënten met een gebroken neus presenteren zich met epistaxis (neusbloeding), een loopneus, pijn aan de neus (neuspijn), een verkleuring van de neus en een opgezwollen neusbrug. Voorts ademen ze moeilijk of niet door de neus. Een blauw oog of een zwelling rond de ogen behoort eveneens tot de mogelijkheden. Soms is op het zicht duidelijk dat de neus gebroken is doordat de neus gekromd of gebogen is of in een scheefstand staat. Af en toe ontstaat een verstopte neus omdat de neusgang(en) verstopt is/zijn. Tot slot hoort de patiënt mogelijk een 'wrijvend', 'knetterend' of 'roosterend' geluid wanneer hij de neus probeert te verplaatsen. Het zelf verplaatsen van de neus om deze weer goed of recht te krijgen, is overigens uit den boze en enkel toegestaan door een arts omdat hierdoor mogelijk nog meer schade ontstaat.

Alarmsymptomen

Een gebroken neus kan gepaard gaan met verschillende symptomen, waarvan sommige onmiddellijke medische aandacht vereisen.

Pijn en gevoeligheid
Pijn in de neus is vaak het eerste symptoom van een gebroken neus. De pijn kan hevig zijn, vooral bij aanraking, en kan zich uitbreiden naar de omliggende gebieden van het gezicht en de ogen.

Neusbloedingen
Bloeding uit de neus is een veelvoorkomend symptoom van een gebroken neus. Het bloeden kan variëren van mild tot ernstig, afhankelijk van de aard van de breuk.

Verstopping van de neus of misvorming
Een gebroken neus kan leiden tot verstopping van de luchtwegen door zwelling, of de neus kan scheef gaan staan door de breuk, wat de ademhaling kan bemoeilijken. Een zichtbare vervorming van de neus is vaak een duidelijk teken van een breuk.

Ecchymose (blauwe plekken)
Blauwe plekken rond de ogen of op de neus kunnen optreden als gevolg van de impact, en duiden vaak op een fractuur of ernstige kneuzing van de neus.

Diagnose en onderzoeken

De arts inspecteert het gezicht van de patiënt. Hij bemerkt reeds de uiterlijke tekenen van een gebroken neus. In het begin is het echter vaak moeilijk om te beoordelen of de botten afwijkend zijn of dat louter sprake is van een ernstige zwelling van de neus. De arts voert bijgevolg een nasale endoscopie uit; hij bekijkt met andere woorden de binnenkant van de neus. Is het aanraken van de neus erg pijnlijk, dan past hij hiervoor een verdoving toe. Dit onderzoek is nodig om een eventueel septaal hematoom (bloeding aan het neustussenschot) op te sporen. Verder voert hij bij een vermoeden van een daadwerkelijke fractuur aan de neus een CT-scan en/of radiografisch onderzoek (röntgenfoto) van de neus uit om de omvang van de neusschade te identificeren. De arts bekijkt eveneens tijdens het lichamelijk onderzoek of sprake is van een hoofd- of nekletsel of andere fracturen in het gezicht en maakt hier zo nodig foto’s of een scan van.

EHBO bij breuk in neus

Vooreerst is het belangrijk om na een gebroken neus rustig te blijven. De patiënt ademt door de mond aangezien dit door de neus vaak niet of maar moeilijk gaat.

Daarna leunt hij voorover in een zittende positie, want zo blijft het bloed in de achterkant van de keel en slikt hij het bloed niet in (veel bloed inslikken leidt namelijk tot misselijkheid).

De patiënt knijpt de neusgaten dicht en houdt druk op de neus om de bloeding te stelpen. Vervolgens brengt hij drie of vier keer per dag telkens gedurende circa vijftien minuten koude kompressen of ijs gewikkeld in een doek op de neus aan om de zwelling te verminderen. Indien mogelijk houdt de patiënt het kompres vast zodat er niet te veel druk op de neus ontstaat.

De pijn verlichten is mogelijk met niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID’s) zoals paracetamol (Tylenol) of ibuprofen (Advil, Motrin).

De patiënt laat zich vervolgens best controleren daar de neusschade soms groter is dan verwacht en dit eventueel snel gecorrigeerd moet worden omdat botten anders tegen elkaar gaan groeien.

Behandeling door arts

Niet ernstig
Soms is de neusschade niet ernstig en moet de patiënt twee of drie dagen later terugkomen zodat de arts beter in staat is om de verwondingen te inspecteren. Het is mogelijk dat de arts de neus met gaas bedekt en deze eventueel spalkt. Voorts zet hij bij een eenvoudige breuk het bot en kraakbeen in de neus weer recht; hetgeen in medische termen gekend is als 'reponeren'. De arts brengt na het reponeren van de breuk een kunststofkapje ter bescherming van de neus aan waarmee de patiënt ook moet slapen. De patiënt mag hierna pijnstillers gebruiken om de pijn te verlichten. Soms schrijft de arts decongestiva voor; deze medicijnen verminderen de zwelling van de slijmvliezen in de neus waardoor het ademen door de neus weer makkelijker verloopt.

Ernstig
In een aantal gevallen is de neusbeschadiging ernstig en is medisch ingrijpen noodzakelijk:

• aanhoudende bloedingen (meer dan een paar minuten uit één of beide neusgaten)
• aanhoudende pijn (na drie dagen nog steeds erg veel pijn)
• ademhalingsproblemen
• andere verwondingen aan het gezicht of lichaam
• de ontwikkeling van koorts
• duizeligheid
• een nekletsel of hoofdletsel
• een vervormde neus of een neus die zijn gebruikelijke vorm niet heeft
• ernstige of onhoudbare hoofdpijn
• flauwvallen
• helder vocht dat blijft sijpelen uit de neus (dit is hersenvocht dat na een operatie aan de neus of oren of na een hoofdletsel in de neus terechtkomt)
• herhaalde neusbloedingen
• herhaaldelijk braken
• het vermoeden van een bloedstolsel in het septum
• ongevoeligheid, tintelingen of zwakte in de armen
• significante schade

Septaal hematoom draineren
Tijdens de nasale endoscopie (inwendig kijkonderzoek van de binnenkant van het lichaam) bemerkt de arts mogelijk een septaal hematoom dat onmiddellijke behandeling vereist. Een septaal hematoom is heel erg pijnlijk en gevoelig bij aanraking, en veroorzaakt mogelijk een verstopte neus. De arts draineert het bloed meteen nadat hij de neus verdoofd heeft.

Chirurgie
De arts bepaalt aan de hand van een endoscopie, een CT-scan en/of een röntgenfoto van de neus of hij een chirurgische ingreep moet uitvoeren. Deze neuscorrectie, die binnen de vijf dagen tot twee weken na het optreden van het letsel moet plaatsvinden, is in medische termen gekend als 'rhinoplastie' of 'rhinoplastiek' en vindt plaats onder plaatselijke (volwassenen) of volledige (kinderen) verdoving. Na de operatie plaatst de arts tampons in de neus en een spalk op de neus zodat de patiënt enkele weken door de mond moet ademen. Hierdoor ontstaat soms wel een droge mond (xerostomie) of krijgt de patiënt te maken met hoofdpijn als gevolg van de aanwezigheid van het gaasverband of de tampons. Tranende ogen zijn een andere mogelijke complicatie van deze ingreep. Meestal herstelt de patiënt binnen de zes weken, maar vooral in de eerste twee weken is rust heel belangrijk voor een goed herstel, omdat bij de minste slag of stoot anders opnieuw een neustrauma tot stand komt. Sporten is na enkele weken weer mogelijk.

Prognose neusbreuk

De meeste gebroken neuzen genezen goed met de juiste behandeling, hoewel het herstel kan variëren afhankelijk van de ernst van de breuk.

Herstel na gesloten fracturen
Bij een gesloten breuk is het herstel vaak snel, binnen enkele weken, hoewel er enige zwelling en blauwe plekken kunnen blijven. In de meeste gevallen zal de neus zichzelf herstellen zonder verdere complicaties.

Chirurgische ingreep
In gevallen van ernstige vervorming, geopende fracturen of wanneer de breuk de ademhaling belemmert, kan een chirurgische ingreep nodig zijn. Dit kan inhouden dat de gebroken neus wordt rechtgezet of dat het kraakbeen opnieuw wordt bevestigd.

Langetermijnuitkomsten
Zonder behandeling kan een gebroken neus leiden tot blijvende misvorming of ademhalingsproblemen. Het is belangrijk om medische hulp te zoeken om complicaties te voorkomen.

Complicaties gebroken neus

Ernstige neusverwondingen veroorzaken potentiële ernstige problemen. Door schade aan het kraakbeen verzamelt bloed zich op in de neus (hematoom). Wanneer de arts dit niet onmiddellijk draineert, vormt zich een abces of ontstaat een permanente vervorming waardoor de neusingang geblokkeerd is. Dit veroorzaakt mogelijk weefseldood waardoor de neus ineenvalt en een zadelneus (neusmisvorming met instorting van neusbrug) verschijnt, wat cosmetisch storend is. Ook permanente ademhalingsproblemen, een afwijkend neustussenschot, een infectie van de neus, de sinussen of het gezichtsbeen en een verlies van geur of een verminderde geur (anosmie of hyposmie) zijn mogelijke complicaties van een nasale fractuur.

Preventie gebroken neus

Preventie van een gebroken neus kan worden bereikt door de volgende maatregelen te nemen:

• Draag altijd beschermende kledij bij risicovolle activiteiten, zoals sporten en andere fysieke bezigheden. Voorbeelden zijn helmen, mondbeschermers en speciale neusbeschermers.
• Zorg ervoor dat je altijd een autogordel draagt tijdens het autorijden. Dit kan de kans op letsel bij een ongeluk aanzienlijk verminderen.
• Vermijd situaties waarin je risico loopt op een neusblessure, zoals vechtsporten zonder de juiste bescherming of risicovolle activiteiten zonder adequate voorzorgsmaatregelen.
• Zorg voor een veilige omgeving door gevaarlijke objecten en hoeken in huis of op de werkplek te vermijden. Dit helpt ongevallen te voorkomen waarbij een neus gebroken kan worden.
• Leer en pas de juiste technieken toe bij sportactiviteiten om de kans op verwondingen te minimaliseren.

Praktische tips voor het leven met / omgaan met een gebroken neus

Een gebroken neus kan ongemakkelijk en pijnlijk zijn, maar met de juiste zorg kun je snel herstellen. Het is belangrijk om te weten hoe je de genezing van je neus kunt bevorderen en hoe je met de pijn en ongemakken kunt omgaan. Hier zijn enkele praktische tips voor het leven met een gebroken neus.

Breng koude compressen aan om zwelling te verminderen

Direct na het breken van je neus kan er veel zwelling en blauwe plekken ontstaan. Het is belangrijk om zo snel mogelijk koude compressen op je neus en het gebied rond je ogen aan te brengen. Dit helpt de zwelling te verminderen en kan de pijn verlichten. Zorg ervoor dat je een doek of handdoek tussen de ijszak en je huid legt om bevriezing te voorkomen. Doe dit in periodes van 15 tot 20 minuten, met pauzes van 10 minuten ertussen.

Vermijd het aanraken of in de neus snuiten

Na een breuk is het belangrijk om te voorkomen dat je je neus aanraakt of in je neus snuit. Het aanraken kan de neus verder beschadigen en het herstel vertragen. Probeer voorzichtig te zijn bij het ademen en vermijden van geweld, zodat je het genezingsproces niet verstoort. Als je moet niezen, doe dit dan met je mond open om extra druk op je neus te voorkomen.

Gebruik pijnstillers op voorschrift van je arts

Pijn is een veelvoorkomend symptoom bij een gebroken neus, maar gelukkig kunnen pijnstillers helpen om het ongemak te verlichten. Overleg met je arts welke pijnstillers geschikt voor jou zijn. Vermijd het gebruik van bloedverdunners zoals ibuprofen, tenzij je arts anders aangeeft, omdat deze het bloeden kunnen verergeren. Paracetamol is vaak een veiliger alternatief. Zorg ervoor dat je de voorgeschreven dosering volgt om bijwerkingen te voorkomen.

Bescherm je neus tegen verdere verwondingen

Tijdens de herstelperiode is het essentieel om je neus te beschermen tegen nieuwe verwondingen. Als je het huis verlaat, draag dan voorzichtig een zachte, beschermende neusbandage of spalk (zoals voorgeschreven door je arts). Als je activiteiten onderneemt die risico op opnieuw letsel kunnen met zich meebrengen, zoals sporten, neem dan de nodige voorzorgsmaatregelen of vermijd ze totdat je volledig hersteld bent.

Zorg voor rust en vermijd zware fysieke inspanning

Na het breken van je neus is het belangrijk om voldoende rust te nemen en zware fysieke activiteiten te vermijden, omdat intensieve bewegingen de genezing kunnen vertragen. Vermijd sporten en andere inspannende activiteiten totdat je arts zegt dat je veilig kunt hervatten. Door je lichaam de kans te geven te herstellen, kun je de genezing bevorderen en complicaties voorkomen.

Zorg voor een evenwichtig voedingspatroon voor herstel

Een goed voedingspatroon is essentieel voor het herstel van botten en weefsels. Eet voeding die rijk is aan vitamines, zoals vitamine C en D, en mineralen zoals calcium, die allemaal een cruciale rol spelen in de genezing van je neus. Zorg ervoor dat je evenwichtig eet, met veel groenten, fruit, eiwitten en vezels. Deze voedingsstoffen helpen niet alleen bij het herstel van je botten, maar ook bij het versterken van je immuunsysteem om infecties te voorkomen.

Blijf goed gehydrateerd

Hydratatie speelt een belangrijke rol in het herstelproces. Zorg ervoor dat je voldoende water drinkt om je lichaam goed gehydrateerd te houden. Goede hydratatie helpt bij het behoud van een gezonde huid, waardoor je minder kans hebt op droge plekken en andere complicaties tijdens het genezingsproces van je neus. Vermijd cafeïne en alcohol, omdat deze de hydratatie kunnen verminderen.

Controleafspraken met je arts

Het is belangrijk om regelmatig terug te keren naar je arts voor controleafspraken, zodat je herstel goed in de gaten wordt gehouden. Je arts kan de stand van je neus controleren en bepalen of je verder moet gaan met behandeling, zoals het rechtzetten van de neus (repositie) of andere maatregelen. Als je na de breuk veel bloed verliest, last hebt van ademhalingsproblemen of andere complicaties ervaart, neem dan onmiddellijk contact op met je arts.

Met deze praktische tips kun je het herstel van een gebroken neus versnellen en ongemakken verminderen. Het belangrijkste is om geduldig te zijn en goed samen te werken met je zorgverlener om ervoor te zorgen dat je neus op de juiste manier geneest.

Misvattingen rond gebroken neus

Een gebroken neus is een veelvoorkomende blessure die kan ontstaan door een val, een klap of een sportongeval. Ondanks de relatieve frequentie van deze verwonding bestaan er veel misvattingen over de symptomen, behandeling en mogelijke gevolgen van een neusfractuur.

Een gebroken neus is altijd direct zichtbaar

Hoewel een gebroken neus vaak zwelling en een afwijkende stand van de neus veroorzaakt, is dit niet altijd onmiddellijk merkbaar. Zwelling kan pas na enkele uren toenemen en blauwe plekken kunnen zich pas de volgende dag ontwikkelen. In sommige gevallen is een breuk alleen vast te stellen met een beeldvormend onderzoek, zoals een röntgenfoto of CT-scan.

Een gebroken neus doet altijd extreem veel pijn

De pijnervaring bij een neusbreuk verschilt per persoon. Sommige mensen ervaren hevige pijn en een branderig gevoel, terwijl anderen slechts een lichte druk voelen. De ernst van de pijn hangt af van de impact, de mate van verplaatsing van het neusbot en de eventuele schade aan omliggende structuren zoals de kaak of het kraakbeen.

Een scheve neus herstelt vanzelf

Hoewel een lichte zwelling na enkele dagen kan afnemen, blijft een verplaatste neus zonder medische ingreep vaak scheef staan. In sommige gevallen moet een arts de neus handmatig rechtzetten, en bij ernstige verplaatsingen kan een chirurgische correctie nodig zijn om de functie en esthetiek van de neus te herstellen.

Een gebroken neus is een geïsoleerd letsel

Een neusbreuk kan samengaan met andere verwondingen, zoals een hersenschudding, schade aan de oogkas of zelfs een bloeding in het lymfesysteem. Daarom is het belangrijk om bij een neusbreuk ook andere mogelijke verwondingen te laten onderzoeken, vooral als er symptomen zijn zoals wazig zien, duizeligheid of bewustzijnsverlies.

Je moet direct hard snuiten om de neus vrij te maken

Na een neusbreuk kan het gevaarlijk zijn om hard te snuiten, omdat dit het risico op complicaties zoals een neusseptumhematoom vergroot. Dit is een bloedophoping in het tussenschot van de neus die onbehandeld tot een abces kan leiden en de ademhaling kan belemmeren.

Alleen ernstige breuken moeten medisch behandeld worden

Ook bij een ogenschijnlijk milde neusbreuk is medische controle aangeraden. Zelfs als de stand van de neus nauwelijks veranderd lijkt, kunnen er interne letsels zijn die ademhalingsproblemen veroorzaken of op lange termijn de structuur van de neus aantasten. Een EHBO-controle en eventueel een specialistisch onderzoek zijn dan verstandig.

Een gebroken neus heeft geen langdurige gevolgen

Sommige mensen denken dat een neusbreuk geen blijvende impact heeft, maar onbehandelde fracturen kunnen leiden tot chronische ademhalingsproblemen, terugkerende infecties en zelfs snurkproblemen. Daarnaast kan het trauma invloed hebben op het uiterlijk en het zelfvertrouwen, wat ook gevolgen kan hebben voor de mentale gezondheid.

Een tijdige diagnose en correcte behandeling zijn essentieel om zowel functionele als esthetische complicaties van een gebroken neus te voorkomen.

Lees verder

• Neuspijn: Oorzaken van pijn op of in neus (pijnlijke neus)
• Epistaxis (neusbloeding): Oorzaken & behandeling bloedneus