Gebroken neus: Oorzaken, symptomen, diagnose en behandeling

Bij een gebroken neus ontstaat een breuk in het bot of kraakbeen over de neusbrug, in de zijwand of in het septum (neustussenschot). Een neusfractuur gebeurt vrij snel bij een slag, een stoot of een ongeval, maar ook bij een aantal aandoeningen zoals alcoholisme of een beroerte ontstaat sneller een gebroken neus. Een nasale fractuur gaat vaak gepaard met zwelling, een neusbloeding en/of andere symptomen. Eerste hulp bij ongevallen toepassen is belangrijk om de bloeding te stelpen, maar nog belangrijker is om medisch advies in te winnen om de schade aan de neus te inspecteren. Diverse behandelingen zijn mogelijk, afhankelijk van de neusschade die is opgetreden. Meestal is het uiterlijk van de neus weer normaal nadat de zwelling verdwenen is of na de medische behandeling. Het is tot slot aanbevolen om steeds beschermende kledij en een autogordel te dragen om zo minder kans te maken op schade aan de neus.

• Synoniemen gebroken neus
• Oorzaken nasale fractuur
• Risicofactoren van neusfractuur
• Symptomen: Zwelling en bloeding aan neus
• Diagnose en onderzoeken
• EHBO bij breuk in neus
• Behandeling door arts
• Prognose neusbreuk
• Complicaties gebroken neus
• Preventie gebroken neus

Synoniemen gebroken neus

Enkele synoniemen zijn bekend voor een gebroken neus:

• nasale fractuur
• neusbreuk
• neusfractuur
• neustrauma

Oorzaken nasale fractuur

Een gebroken neus is de meest voorkomende fractuur in het gezicht. Dit gebeurt veelal na een blessure en is vaak geassocieerd met andere fracturen van het gezicht of de nek. Een klap die namelijk krachtig genoeg is om schade toe te brengen aan de neus, beschadigt ook snel de nek. Diverse risicofactoren zijn bekend voor een nasale fractuur.

Risicofactoren van neusfractuur

Enkele aandoeningen en medische behandelingen alsook omgevingsfactoren zorgen sneller voor een neusfractuur.

Aandoeningen en medische behandelingen
Alcoholisme en een beroerte (verminderde bloedtoevoer naar de hersenen met lichamelijke en mentale symptomen) vormen andere risicofactoren van een gebroken neus. Een neusbreuk komt verder vaker voor bij patiënten die reeds een nasale fractuur gehad hebben.

Omgevingsfactoren

Ouderen en kinderen zijn vaker getroffen door een breuk in de neus. Een gebroken neus ontstaat verder vaak bij mensen die geen (gepaste) hoofdbescherming dragen bij onder andere het sporten, spelen, fietsen, skateboarden, rolschaatsen, rollerbladen, skiën of snowboarden. Ook het niet dragen van een autogordel en het uitklappen van airbags leidt sneller tot nasale fracturen. Andere ongevallen veroorzaken eveneens neusbreuken, zoals tegen een muur lopen of van een gebouw neerstorten. Tot slot krijgt een patiënt mogelijk een klap of schop in het gezicht en op de neus.

Symptomen: Zwelling en bloeding aan neus

Patiënten met een gebroken neus presenteren zich met epistaxis (neusbloeding), een loopneus, pijn aan de neus (neuspijn), een verkleuring van de neus en een opgezwollen neusbrug. Voorts ademen ze moeilijk of niet door de neus. Een blauw oog of een zwelling rond de ogen behoort eveneens tot de mogelijkheden. Soms is op het zicht duidelijk dat de neus gebroken is doordat de neus gekromd of gebogen is of in een scheefstand staat. Af en toe ontstaat een verstopte neus omdat de neusgang(en) verstopt is/zijn. Tot slot hoort de patiënt mogelijk een 'wrijvend', 'knetterend' of 'roosterend' geluid wanneer hij de neus probeert te verplaatsen. Het zelf verplaatsen van de neus om deze weer goed of recht te krijgen, is overigens uit den boze en enkel toegestaan door een arts omdat hierdoor mogelijk nog meer schade ontstaat.

Diagnose en onderzoeken

De arts inspecteert het gezicht van de patiënt. Hij bemerkt reeds de uiterlijke tekenen van een gebroken neus. In het begin is het echter vaak moeilijk om te beoordelen of de botten afwijkend zijn of dat louter sprake is van een ernstige zwelling van de neus. De arts voert bijgevolg een nasale endoscopie uit; hij bekijkt met andere woorden de binnenkant van de neus. Is het aanraken van de neus erg pijnlijk, dan past hij hiervoor een verdoving toe. Dit onderzoek is nodig om een eventueel septaal hematoom (bloeding aan het neustussenschot) op te sporen. Verder voert hij bij een vermoeden van een daadwerkelijke fractuur aan de neus een CT-scan en/of radiografisch onderzoek (röntgenfoto) van de neus uit om de omvang van de neusschade te identificeren. De arts bekijkt eveneens tijdens het lichamelijk onderzoek of sprake is van een hoofd- of nekletsel of andere fracturen in het gezicht en maakt hier zo nodig foto’s of een scan van.

EHBO bij breuk in neus

Vooreerst is het belangrijk om na een gebroken neus rustig te blijven. De patiënt ademt door de mond aangezien dit door de neus vaak niet of maar moeilijk gaat.

Daarna leunt hij voorover in een zittende positie, want zo blijft het bloed in de achterkant van de keel en slikt hij het bloed niet in (veel bloed inslikken leidt namelijk tot misselijkheid).

De patiënt knijpt de neusgaten dicht en houdt druk op de neus om de bloeding te stelpen. Vervolgens brengt hij drie of vier keer per dag telkens gedurende circa vijftien minuten koude kompressen of ijs gewikkeld in een doek op de neus aan om de zwelling te verminderen. Indien mogelijk houdt de patiënt het kompres vast zodat er niet te veel druk op de neus ontstaat.

De pijn verlichten is mogelijk met niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID’s) zoals paracetamol (Tylenol) of ibuprofen (Advil, Motrin).

De patiënt laat zich vervolgens best controleren daar de neusschade soms groter is dan verwacht en dit eventueel snel gecorrigeerd moet worden omdat botten anders tegen elkaar gaan groeien.

Behandeling door arts

Niet ernstig

Soms is de neusschade niet ernstig en moet de patiënt twee of drie dagen later terugkomen zodat de arts beter in staat is om de verwondingen te inspecteren. Het is mogelijk dat de arts de neus met gaas bedekt en deze eventueel spalkt. Voorts zet hij bij een eenvoudige breuk het bot en kraakbeen in de neus weer recht; hetgeen in medische termen gekend is als 'reponeren'. De arts brengt na het reponeren van de breuk een kunststofkapje ter bescherming van de neus aan waarmee de patiënt ook moet slapen. De patiënt mag hierna pijnstillers gebruiken om de pijn te verlichten. Soms schrijft de arts decongestiva voor; deze medicijnen verminderen de zwelling van de slijmvliezen in de neus waardoor het ademen door de neus weer makkelijker verloopt.

Ernstig

In een aantal gevallen is de neusbeschadiging ernstig en is medisch ingrijpen noodzakelijk:

• aanhoudende bloedingen (meer dan een paar minuten uit één of beide neusgaten)
• aanhoudende pijn (na drie dagen nog steeds erg veel pijn)
• ademhalingsproblemen
• andere verwondingen aan het gezicht of lichaam
• de ontwikkeling van koorts
• duizeligheid
• een nekletsel of hoofdletsel
• een vervormde neus of een neus die zijn gebruikelijke vorm niet heeft
• ernstige of onhoudbare hoofdpijn
• flauwvallen
• helder vocht dat blijft sijpelen uit de neus (dit is hersenvocht dat na een operatie aan de neus of oren of na een hoofdletsel in de neus terechtkomt)
• herhaalde neusbloedingen
• herhaaldelijk braken
• het vermoeden van een bloedstolsel in het septum
• ongevoeligheid, tintelingen of zwakte in de armen
• significante schade

Septaal hematoom draineren
Tijdens de nasale endoscopie (inwendig kijkonderzoek van de binnenkant van het lichaam) bemerkt de arts mogelijk een septaal hematoom dat onmiddellijke behandeling vereist. Een septaal hematoom is heel erg pijnlijk en gevoelig bij aanraking, en veroorzaakt mogelijk een verstopte neus. De arts draineert het bloed meteen nadat hij de neus verdoofd heeft.

Chirurgie
De arts bepaalt aan de hand van een endoscopie, een CT-scan en/of een röntgenfoto van de neus of hij een chirurgische ingreep moet uitvoeren. Deze neuscorrectie, die binnen de vijf dagen tot twee weken na het optreden van het letsel moet plaatsvinden, is in medische termen gekend als 'rhinoplastie' of 'rhinoplastiek' en vindt plaats onder plaatselijke (volwassenen) of volledige (kinderen) verdoving. Na de operatie plaatst de arts tampons in de neus en een spalk op de neus zodat de patiënt enkele weken door de mond moet ademen. Hierdoor ontstaat soms wel een droge mond (xerostomie) of krijgt de patiënt te maken met hoofdpijn als gevolg van de aanwezigheid van het gaasverband of de tampons. Tranende ogen zijn een andere mogelijke complicatie van deze ingreep. Meestal herstelt de patiënt binnen de zes weken, maar vooral in de eerste twee weken is rust heel belangrijk voor een goed herstel, omdat bij de minste slag of stoot anders opnieuw een neustrauma tot stand komt. Sporten is na enkele weken weer mogelijk.

Prognose neusbreuk

De neus heeft, nadat de zwelling verdwenen is of na de medische behandeling, hoogstwaarschijnlijk zijn normale vorm terug. In het geval de patiënt ontevreden is over het uiterlijk, is een neusreconstructie een mogelijke optie.

Complicaties gebroken neus

Ernstige neusverwondingen veroorzaken potentiële ernstige problemen. Door schade aan het kraakbeen verzamelt bloed zich op in de neus (hematoom). Wanneer de arts dit niet onmiddellijk draineert, vormt zich een abces of ontstaat een permanente vervorming waardoor de neusingang geblokkeerd is. Dit veroorzaakt mogelijk weefseldood waardoor de neus ineenvalt en een zadelneus (neusmisvorming met instorting van neusbrug) verschijnt, wat cosmetisch storend is. Ook permanente ademhalingsproblemen, een afwijkend neustussenschot, een infectie van de neus, de sinussen of het gezichtsbeen en een verlies van geur of een verminderde geur (anosmie of hyposmie) zijn mogelijke complicaties van een nasale fractuur.

Preventie gebroken neus

Preventie van een gebroken neus kan worden bereikt door de volgende maatregelen te nemen:

• Draag altijd beschermende kledij bij risicovolle activiteiten, zoals sporten en andere fysieke bezigheden. Voorbeelden zijn helmen, mondbeschermers en speciale neusbeschermers.
• Zorg ervoor dat je altijd een autogordel draagt tijdens het autorijden. Dit kan de kans op letsel bij een ongeluk aanzienlijk verminderen.
• Vermijd situaties waarin je risico loopt op een neusblessure, zoals vechtsporten zonder de juiste bescherming of risicovolle activiteiten zonder adequate voorzorgsmaatregelen.
• Zorg voor een veilige omgeving door gevaarlijke objecten en hoeken in huis of op de werkplek te vermijden. Dit helpt ongevallen te voorkomen waarbij een neus gebroken kan worden.
• Leer en pas de juiste technieken toe bij sportactiviteiten om de kans op verwondingen te minimaliseren.

Lees verder

• Neuspijn: Oorzaken van pijn op of in neus (pijnlijke neus)
• Epistaxis (neusbloeding): Oorzaken & behandeling bloedneus