Gebroken neus: behandeling en herstel

Een gebroken neus kan ontstaan na een slag of stoot tegen de neus aan. Het neusbeen is gebroken en/of verschoven. Ook kan het kraakbeen beschadigd zijn. De neus staat soms scheef. Behandeling is niet altijd nodig. Het herstel duurt enige tijd. Hoe herken je een gebroken neus?

Gebroken neus herkennen

Het neusbeen kan breken of scheuren doordat er een harde slag of stoot tegenaan komt. Dit kan tijdens een verkeersongeval, een val, een ruzie, sport of anders. De neusbeenderen kunnen van plaats verschuiven waardoor de neus scheef gaat staan. Pijn is vaak een symptoom dat voorkomt, maar de pijn hoeft niet altijd aanwezig te zijn. Soms is er sprake van een kortdurende pijn die afzwakt, soms is er zelfs helemaal geen pijn aanwezig.

Een ander symptoom is het ontstaan van een zwelling of een zichtbare misvorming. Vaak gaat de neus ook bloeden doordat de slijmvliesbekleding beschadigd is. Een bloedneus stopt na enige tijd vanzelf weer. Vaak geeft de breuk zelf geen klachten maar zijn het de weefsels eromheen die beschadigd zijn en pijn doen. Bij een breuk komt ook vaak een kneuzing kijken: deze doet meer pijn dan de breuk zelf.

Eerste hulp bij een gebroken neus

Binnen een paar uur nadat de neus een klap heeft opgelopen, moet deze onderzocht worden op fracturen. Soms is het moeilijk om een fractuur te lokaliseren doordat de neus opgezwollen is. In dat geval wordt gewacht totdat de zwelling verminderd is. Na vijf dagen groeien de beentjes weer aan elkaar: vóór die tijd moet de neus dus gecontroleerd zijn op breuken.

Tegen de pijn en de zwelling kan de neus gekoeld worden met ijs. Bij voorkeur gebeurt dit om de twee uur gedurende 15 minuten. Het ijs moet verpakt zijn in een doek om bevriezing van de huid tegen te gaan. Het hoofd kan iets hoger gehouden worden. Bij een bloedneus kan de neus beter niet dicht gedrukt worden in verband met mogelijke breuken van de neusbeentjes.

Het onderzoeken van de neus kan soms pijnlijk zijn. De arts tast de neus af en voelt of er sprake is van gebroken neusbeentjes, onregelmatigheden en of de beentjes niet of wel verschoven zijn. Eventueel kan er een röntgenfoto gemaakt worden.

Operatie en herstel

Vaak wordt getracht om de gebroken delen direct weer terug op hun plaats te zetten. Dit heet reponeren. Reponeren kan binnen vijf dagen, doch de voorkeur ligt binnen één tot twee dagen in verband met latere complicaties. Dit gebeurt met een tang, waarbij gelijktijdig met de vingers de beentjes op de plaats worden gezet. Vervolgens wordt de neus gefixeerd met behulp van een tampon/spalk. De neus wordt na een aantal weken opnieuw bekeken.

Een operatie is soms nodig omdat een neus met verschoven neusbeentjes problemen kan opleveren met de ademhaling. Voor een operatie wordt gekozen wanneer de eerste methode geen optie is. Ook het gezicht krijgt een ander uiterlijk door een scheve neus. Een operatie wordt onder verdoving gedaan. Vaak wordt er gekozen voor algehele narcose, maar een lokale verdoving is ook mogelijk. Dit is mede afhankelijk van het ziekenhuis. Bij kinderen wordt liever voor algehele narcose gekozen. Bij een operatie worden er verschillende methoden gebruikt. Eén van deze methoden is het vastzetten van kleine botfragmenten met behulp van dunne draden. Vaak worden er tampons aangebracht om het neusslijmvlies tegen het kraakbeen te fixeren. Over de neus komt een kapje van metaal, kunststof en gips. Wanneer de tampons zijn aangebracht om alleen het bloeden op te vangen, kunnen deze na één dag weer verwijderd worden.

Het herstel duurt gemiddeld zes weken. De eerste twee weken zijn kritiek: bij een stoot tegen de neus kan het bot weer opnieuw scheef gaan staan. De dag na de operatie kan de neus gezwollen en pijnlijk aanvoelen. Met lichte pijnstillers is de pijn meestal goed te verdragen. Het gezicht, met name onder de ogen, kan blauw kleuren en gezwollen uitzien. Binnen een aantal dagen verdwijnt dit weer. De huid rondom de neus kan enige tijd dof aanvoelen. Wanneer er over de huid gewreven wordt, is dit nauwelijks merkbaar. Na enkele weken tot maanden komt dit gevoel weer terug. Ook kan er enige tijd sprake zijn van pijn wanneer er op de huid gedrukt wordt. Ook dit verdwijnt vanzelf.

Tampons in de neus worden na één dag verwijderd, tenzij ze dienen ter fixatie. Een spalk of neuskapje moet minstens een week blijven zitten. Daarna kan deze ook verwijderd worden. Het verwijderen van neustampons of fixatie wordt in het ziekenhuis uitgevoerd. Nacontrole is wel aan te raden: de arts bekijkt of de neusbeentjes goed met elkaar zijn vergroeid. In een enkel geval is een tweede operatie noodzakelijk.