Babesiosis: Infectie door besmette teek

Babesiosis is een infectie die een patiënt oploopt door een besmette teek. De rode bloedcellen zijn hierdoor geïnfecteerd. Dit veroorzaakt vaak geen of slechts milde, griepachtige symptomen, maar bij bepaalde patiënten kunnen de symptomen ernstig zijn. Een bloedonderzoek wijst uit dat de patiënt aan de ziekte lijdt, al is het mogelijk dat hierdoor ook andere infectieziekten aan het licht komen. Een behandeling met medicatie of een bloedtransfusie is voorhanden. In de meeste gevallen valt babesiosis te voorkomen door het hanteren van enkele voorzorgsmaatregelen. Onbehandelde babesiosis kan leiden tot ernstige, levensbedreigende complicaties.

• Synoniemen van babesiosis
• Epidemiologie
• Oorzaken: Infectie door besmette teek
• Micro-organismen
• Overdracht
• Milde of ernstige symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling met medicatie of bloedtransfusie
• Prognose is variabel
• Complicaties
• Preventie

Synoniemen van babesiosis

Babesiosis is eveneens gekend onder deze synoniemen:

• Babesiose
• Piriplasmosis
• Redwater Fever
• Roodwaterkoorts

Epidemiologie

Babesiosis is een zeldzame infectieziekte die mannen en vrouwen in gelijke aantallen treft. De ziekte komt voor op elke leeftijd, hoewel deze vaker optreedt bij patiënten boven de vijftig jaar. Verder zijn patiënten met een verzwakt immuunsysteem, patiënten bij wie de milt is verwijderd (splenectomie), ouderen en patiënten met een leverziekte of nieraandoening vaker en ook ernstiger getroffen door de ziekte. De geïnfecteerde teek is voorts aanwezig in grotere aantallen in de noordoostelijke kust in de staten New York, Massachusetts en Connecticut van de Verenigde Staten. Ook op eilanden voor de noordoostelijke kust (Long Island, Martha's Vineyard, Nantucket, en Block Island) is de teek aanwezig. Verder komt babesiosis ook voor in Washington, Californië, Georgia, New Jersey en Wisconsin. Een ernstigere vorm van babesiosis verschijnt in Europa. Omdat sommige getroffen patiënten enkele symptomen vertonen, krijgen zij vaak geen of een foute diagnose. Hierdoor is het moeilijk om de exacte frequentie van babesiosis te bepalen. Tot slot lopen patiënten babesiosis het vaakst op in de zomermaanden.

Oorzaken: Infectie door besmette teek

Micro-organismen

Babesiosis is een zeldzame infectieziekte veroorzaakt door eencellige micro-organismen (protozoa) behorend tot de familie Babesia. Deze micro-organismen zijn parasieten die de rode bloedcellen (erytrocyten) binnenvallen. Babesiosis treedt vooral op bij dieren, maar in zeldzame gevallen is een babesiosisinfectie ook mogelijk bij de mens. Er zijn meer dan honderd soorten Babesia. Babesia microti, Babesia divergens, Babesia bovis en B. duncani zijn de belangrijkste menselijke veroorzakers. In Europa zijn B. divergens en B. bovis meestal verantwoordelijk voor babesiosis. De belangrijkste oorzaak van babesiosis in het noordoosten van de Verenigde Staten is een infectie door B. microti. In Californië en Washington is de parasiet WA-1 de oorzaak van de aandoening.

Overdracht

De overdracht gebeurt door een beet van een geïnfecteerde teek. De hertenteek (Ixodes dammini of scapularis) is de meest voorkomende vector (overbrenger) die babesiosis overbrengt. In zeer zeldzame gevallen gebeurt de besmetting met babesiosis na een bloedtransfusie met bloed dat besmet is met het micro-organisme. Zeer sporadisch gebeurt de transmissie van een besmette moeder aan haar baby (tijdens de zwangerschap of bevalling). De overdracht van de parasieten gebeurt voorts niet van persoon tot persoon, zoals dat wel gebeurt bij de griep of verkoudheid (milde infectie met symptomen aan neus en keel).

Milde of ernstige symptomen

Een aantal geïnfecteerde patiënten vertonen geen symptomen (asymptomatisch). De incubatietijd bedraagt één tot vier weken. Dit houdt in dat de symptomen van babesiosis zich gewoonlijk ontwikkelen binnen één tot vier weken na de blootstelling aan de parasiet. De symptomen variëren sterk tussen patiënten.

Milde symptomen

Bij verder gezonde patiënten zijn de symptomen vaak mild. Mogelijke symptomen omvatten koorts, koude rillingen, een algemeen ziek gevoel (malaise), hoofdpijn, buikpijn, nekstijfheid, vermoeidheid, een verlies van eetlust, misselijkheid, braken, zweten, spierpijn (myalgie) en/of gewrichtspijn (artralgie). Af en toe ontstaat keelpijn, fotofobie (overgevoeligheid voor licht), conjunctivitis (oogbindvliesontsteking), bleekheid (pallor), emotionele labiliteit, depressie en hyperesthesie (overgevoeligheid, hetzij van het gehele lichaam of slechts van een lichaamsdeel).

Ernstige symptomen

Bij patiënten waarbij de milt verwijderd is of die een verzwakt immuunsysteem hebben, treedt mogelijk een ernstige vorm van babesiosis op, die levensbedreigend is indien onbehandeld. Ook bij patiënten boven de vijftig jaar zijn de symptomen vaak ernstiger. Een andere vorm van babesiosis in Europa is geassocieerd met een ernstigere uiting van symptomen. Ernstige symptomen omvatten bijvoorbeeld geelzucht (icterus), een verminderde nierfunctie, acute ademhalingsinsufficiëntie, kortademigheid, congestief hartfalen (slecht rondpompen van bloed door het hart), leverfalen en nierfalen (verminderde of afwezige nierfunctie) en een miltinfarct (belemmerde bloedtoevoer naar de milt met buikpijn).

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De arts bevraagt eerst de patiënt over de mogelijke aanwezigheid van een tekenbeet in het recente verleden. Bij een lichamelijk onderzoek bemerkt de arts de symptomen. Hij identificeert mogelijk ook een vergrote milt (splenomegalie) en een vergrote lever (hepatomegalie). Ook de koorts komt bij vrijwel elke patiënt voor.

Diagnostisch onderzoek

Een bloedonderzoek is nodig. Hieruit blijkt ook dat 1 op de 4-5 patiënten de ziekte van Lyme (bacteriële infectie door tekenbeet met symptomen aan huid en hart, hersenen, spieren en/of gewrichten) heeft. Deze patiënten presenteren zich veelal met ernstige, chronische symptomen. Soms blijkt eveneens uit het bloedonderzoek dat de patiënt besmet is met ehrlichiose (bacteriële infectie door tekenbeet). In zeldzame gevallen lijden patiënten zelfs aan deze drie aandoeningen (babesiosis, de ziekte van Lyme en ehrlichiose).

Differentiële diagnose

De symptomenreeks van de volgende aandoeningen lijkt op deze van babesiosis. Daarom zijn deze aandoeningen bruikbaar als de differentiële diagnose:

• acute anemie
• buiktyfus (bacteriële infectie met koorts en buikpijn)
• Colorado-tekenkoorts
• de ziekte van Lyme
• ehrlichiose
• insectenbeten
• malaria
• Q-koorts (bacteriële infectie met milde griepachtige of ernstige symptomen aan longen en/of lever)
• Rocky Mountain spotted fever (tekenziekte met koorts, hoofdpijn en huiduitslag)
• toxoplasmose (parasitaire infectie met symptomen aan hersenen, longen, hart, ogen en/of lever)

Behandeling met medicatie of bloedtransfusie

De meeste gezonde patiënten met babesiosis herstellen spontaan, want bij hen ontstaan geen of slechts milde symptomen. Patiënten met een verzwakt immuunsysteem krijgen een behandeling met antiparasitaire geneesmiddelen of antibiotica. Bij patiënten met ernstige symptomen is medicatie of een bloedtransfusie effectief.

Prognose is variabel

Doordat babesiosis zich op verschillende manieren presenteert, is de prognose ook heel variabel. Sommige patiënten vertonen namelijk geen symptomen, anderen slechts milde griepachtige symptomen en nog andere patiënten zijn ernstig getroffen, wat mogelijk leidt tot ernstige complicaties of zelfs de dood. In de meeste gevallen herstelt de patiënt binnen enkele weken tot maanden van de ziekte. Soms is een langdurig herstel nodig, dat meer dan één jaar duurt.

Complicaties

Complicaties van babesiosis zijn:

• congestief hartfalen
• een hartinfarct
• een lage en instabiele bloeddruk (hypotensie)
• een zeer laag aantal bloedplaatjes (trombocytopenie)
• ernstige hemolytische anemie (voortijdige afbraak van rode bloedcellen)
• het slecht functioneren van vitale organen (zoals de nieren, de longen en de lever)
• nierfalen
• nierinsufficiëntie
• shock
• spontane miltruptuur (gescheurde milt)
• verspreide intravasculaire coagulatie (DIC) (bloedstollingsziekte), wat mogelijk resulteert in bloedstolsels en bloedingen

Af en toe komt een patiënt ook te overlijden aan babesiosis.

Preventie

Bij het reizen naar tekengevoelige gebieden draagt de patiënt het best lange mouwen, een lange broek en een hoed. Door het dragen van lichtgekleurde kleding zijn teken meer zichtbaar. Ook zijn insectenwerende middelen nuttig. Daarnaast is het uiteraard nodig om zich volledig te laten controleren op de aanwezigheid van teken na een bezoek aan een tekengevoelig gebied.

Lees verder

• Tekenbeten voorkomen en teken verwijderen bij mensen
• Tekenziekten: Door tekenbeten overgedragen infecties
• Colorado-tekenkoorts: Virale infectie door besmette houtteek
• Ehrlichiose: Bacteriële infectie door tekenbeet
• Heartland-virus: Koorts en milde symptomen door tekenbeet