Ameloblastoom: Goedaardige, pijnloze tumor in de kaak

Een ameloblastoom is een kaakgezwel dat ontstaat uit het emailvormend epitheel van de tandaanleg. Hoewel deze tumor of cyste vaak goedaardig (benigne) is, kan de groei agressief zijn in het aangedane gebied. Hierdoor kunnen ook de oogkassen en sinussen worden aangetast, wat vaak leidt tot misvorming van het gezicht, kauwproblemen en tandafwijkingen. In zeldzame gevallen is de tumor kwaadaardig (maligne) en verspreidt hij zich naar andere delen van het lichaam. Een agressieve behandeling is noodzakelijk om herhaling van de tumor te voorkomen. De aandoening werd voor het eerst beschreven in 1827 door de arts Gorlin.

• Synoniemen ameloblastoom
• Epidemiologie
• Oorzaken
• Symptomen: Goedaardige, pijnloze tumor in de kaak
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling via agressieve chirurgie
• Levenskwaliteit na behandeling
• Complicaties tumoren in de kaak
• Preventie en nazorg

Synoniemen ameloblastoom

Een ameloblastoom staat ook bekend onder de volgende synoniemen:

• Adamantinoom (onjuist omdat dit de aanwezigheid van harde weefsels impliceert, wat niet voorkomt bij een ameloblastoom)
• Ameloblastoma
• Odontogene tumor
• Progonoma
• Prognonoom

Epidemiologie

Een ameloblastoom is zeldzaam. Exacte cijfers zijn niet beschikbaar, maar de tumor komt voor in ongeveer 1% van alle kaaktumoren en cysten (abnormaal gevormde holtes in het lichaam). Het is de tweede meest voorkomende tandtumor na een odontoom. Mannen en vrouwen worden even vaak getroffen. De tumor kan voorkomen bij mensen van alle leeftijden en etnische achtergronden, meestal tussen het eerste en zevende decennium van het leven, met een gemiddelde verschijning rond het vierde decennium. Bij kinderen komt de tumor zelden voor.

Oorzaken

De exacte oorzaken van een ameloblastoom zijn niet goed bekend. Mogelijke risicofactoren zijn:

• Letsels aan de mond of kaak
• Infecties van de tanden of het tandvlees
• Ontstekingen in de mond of kaak
• Virale infecties
• Gebrek aan eiwitten of mineralen in de voeding

Het is ook onduidelijk waarom deze cysten meestal goedaardig zijn, maar soms kwaadaardig worden.

Symptomen: Goedaardige, pijnloze tumor in de kaak

Een ameloblastoom wordt gekenmerkt door abnormale groei in het sinusgebied of de kaak, vaak op de plaats van de derde molaar (verstandskies). Meestal veroorzaakt de tumor geen pijn, hoewel de kaak wel gezwollen of uitgezet kan zijn. De tumor groeit meestal langzaam. Ameloblastomen kunnen lokaal agressief zijn en zich verspreiden naar de neus, oogkas (orbita) en de schedel. In zeldzame gevallen verspreidt de tumor zich naar andere lichaamsdelen zoals de longen (longmetastasen) of het centrale zenuwstelsel.

Diagnose en onderzoeken

Diagnostisch onderzoek

Een snelle diagnose is essentieel om tijdig met de behandeling te beginnen en verdere groei of kwaadaardige transformatie te voorkomen. Diagnostische beeldvorming zoals een röntgenfoto of een MRI-scan kan een ameloblastoom identificeren. De definitieve diagnose wordt gesteld door middel van een biopsie.

Differentiële diagnose

De volgende aandoeningen kunnen symptomen vertonen die lijken op die van een ameloblastoom, wat nuttig is voor een differentiële diagnose:

• Hard tandgezwel
• Globulomaxillaire cysten
• Osteosarcoom (kwaadaardige botkanker)

Behandeling via agressieve chirurgie

De behandeling bestaat uit het chirurgisch verwijderen van het aangetaste weefsel. Rond de tumor wordt ook een ruim gebied van gezond weefsel verwijderd om de kans op terugkeer van de tumor te minimaliseren. Bij herhaling van de tumor wordt de operatie opnieuw uitgevoerd. Na radicale chirurgie wordt reconstructieve chirurgie toegepast om de misvorming te herstellen met bottransplantaten, zodat de patiënt een functioneel en esthetisch goed resultaat krijgt. Bij kwaadaardige tumoren die zich hebben verspreid, is radiotherapie de beste keuze, terwijl chemotherapie meestal niet effectief is bij ameloblastomen.

Levenskwaliteit na behandeling

De behandeling van een ameloblastoom, vooral wanneer deze agressieve chirurgie omvat, kan een aanzienlijke impact hebben op de levenskwaliteit van de patiënt. Het is belangrijk om naast de fysieke herstelbehandeling ook aandacht te besteden aan de psychosociale ondersteuning van de patiënt. Dit kan helpen om de emotionele en mentale uitdagingen aan te pakken die gepaard gaan met de diagnose en behandeling van een ameloblastoom.

Complicaties tumoren in de kaak

De tumor keert vaak terug, waardoor een agressieve behandeling via chirurgie noodzakelijk is. Andere complicaties kunnen zijn:

• Gezichts- en kaakmisvormingen
• Kauwproblemen
• Tandaandoeningen
• Psychosociale problemen door fysieke veranderingen

Preventie en nazorg

Hoewel er geen specifieke preventiemethoden voor ameloblastomen zijn, kunnen regelmatige tandheelkundige controles helpen bij het vroegtijdig opsporen van afwijkingen. Patiënten die een ameloblastoom hebben gehad, moeten regelmatig worden gecontroleerd om terugkeer van de tumor te voorkomen. Goede mondhygiëne en een gezonde voeding kunnen ook bijdragen aan de algehele mondgezondheid en mogelijk het risico op tumoren verminderen.

Lees verder

• Blastoom: Type kanker in voorlopercellen, vaak bij kinderen
• Gezwollen kaak/wang: Oorzaken van zwelling kaken of wangen
• Kaakpijn: Oorzaken en symptomen van pijnlijke kaak of kaken
• Kaakgezwellen: Soorten odontogene cysten en tumoren
• Stijve kaak: Oorzaken van kaakstijfheid (strakke kaken)