Hemolytische anemie: Voortijdige afbraak rode bloedcellen

Hemolytische anemie is een vorm van bloedarmoede waarbij de rode bloedcellen voortijdig worden vernietigd en uit de bloedcirculatie worden verwijderd. Deze voortijdige afbraak kan worden veroorzaakt door een breed scala aan ziekten en omgevingsfactoren. De symptomen van hemolytische anemie variëren aanzienlijk, maar kunnen onder andere verwardheid, concentratieproblemen, donkere urine en koorts omvatten. Terwijl milde gevallen mogelijk geen behandeling vereisen, is bij ernstige vormen snelle en effectieve behandeling cruciaal. Behandelingen kunnen medicatie, operaties of bloedtransfusies omvatten. De vooruitzichten voor herstel zijn afhankelijk van de onderliggende oorzaak van de aandoening.

• Epidemiologie van hemolytische anemie
• Fysiologie en werking van het lichaam bij hemolytische anemie
• Oorzaken van voortijdige afbraak van rode bloedcellen
• Symptomen van hemolytische anemie
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van hemolytische anemie
• Prognose en vooruitzichten
• Complicaties van hemolytische anemie
• Preventie en levensstijl
• Praktische tips voor het omgaan met hemolytische anemie
• Voeding en voedingssupplementen
• Medicatie en behandeling
• Regelmatige bloedtests
• Misvattingen rond hemolytische anemie
• Hemolytische anemie wordt altijd veroorzaakt door een onderliggende ziekte
• De symptomen van hemolytische anemie zijn altijd ernstig
• Hemolytische anemie is altijd moeilijk te behandelen
• Hemolytische anemie is altijd aangeboren
• Geelzucht door hemolytische anemie is altijd ernstig
• Bloedtransfusies zijn altijd nodig bij hemolytische anemie

Epidemiologie van hemolytische anemie

Hemolytische anemie vertegenwoordigt ongeveer 5% van alle gevallen van anemie, waarbij een tekort aan rode bloedcellen optreedt. Deze aandoening kent geen specifieke raciale voorkeuren, hoewel sommige onderliggende oorzaken dat wel kunnen hebben. Bijvoorbeeld, sikkelcelanemie komt veel voor bij Afrikaanse en Afro-Amerikaanse bevolkingsgroepen, bepaalde Arabische gemeenschappen en Aboriginals in het zuiden van India. De meeste oorzaken van hemolytische anemie vertonen geen specifieke seksuele voorkeuren. Hoewel hemolytische anemie op elke leeftijd kan optreden, zijn erfelijke vormen vaak al vanaf de geboorte zichtbaar, terwijl verworven vormen meestal op latere leeftijd ontstaan.

Fysiologie en werking van het lichaam bij hemolytische anemie

Anemie is een aandoening waarbij het lichaam onvoldoende gezonde rode bloedcellen heeft om zuurstof naar de lichaamsweefsels te transporteren. Normaal gesproken blijven rode bloedcellen ongeveer 120 dagen in de circulatie, maar bij hemolytische anemie worden ze voortijdig afgebroken. Het beenmerg, het zachte weefsel in het midden van de botten, is verantwoordelijk voor de productie van nieuwe rode bloedcellen. Bij hemolytische anemie maakt het beenmerg mogelijk niet genoeg nieuwe rode bloedcellen aan om de afgebroken cellen te vervangen, wat leidt tot bloedarmoede.

Oorzaken van voortijdige afbraak van rode bloedcellen

Hemolytische anemie kan verschillende oorzaken hebben, en niet alle gevallen hebben een bekende oorzaak. Enkele mogelijke oorzaken zijn:

• Bloedstolsels in de kleine bloedvaten
• Buiktyfus (bacteriële infectie met koorts en buikpijn)
• Chronische lymfatische leukemie
• Blootstelling aan bepaalde chemische stoffen zoals arseen (arsenicum) en lood (loodvergiftiging)
• Blootstelling aan specifieke toxinen
• Auto-immuunaandoeningen waarbij het immuunsysteem ten onrechte de rode bloedcellen als vreemde stoffen beschouwt en deze vernietigt (lupus, reumatoïde artritis (chronische auto-immuunaandoening met ontsteking van gewrichten en andere organen))
• Een beenmerg- of stamceltransplantatie
• Een bloedtransfusie van een donor met een niet-overeenkomende bloedgroep
• HIV-infectie
• Infecties
• Een kunstmatig apparaat in het lichaam zoals een hartklep
• Non-Hodgkin lymfoom (kanker van lymfocyten met gezwollen lymfeklieren en algemene symptomen)
• Een ontsteking van de lever (hepatitis)
• Een orgaantransplantatie
• Een tumor
• Vergroting van de milt (splenomegalie)
• Escherichia coli
• Genetische defecten in de rode bloedcellen, zoals sikkelcelanemie, thalassemie en Glucose-6-fosfaatdehydrogenase (G6PD) deficiëntie
• Cytomegalovirus
• Epstein-Barr virus (klierkoorts: virale infectie met keelpijn, gezwollen lymfeklieren, vermoeidheid en lichte koorts die vaak voorkomt bij adolescenten en jongvolwassenen)
• Het gebruik van geneesmiddelen zoals antibiotica, malariatabletten en paracetamol
• Syndroom van Evans (vernietiging van bloedcellen en bloedplaatjes)
• Wiskott-Aldrich-syndroom (problemen met bloedstolling en huid)
• Mycoplasma-pneumonie
• Streptococcus

Symptomen van hemolytische anemie

De symptomen van hemolytische anemie kunnen zich bij de geboorte of later in het leven voordoen, en kunnen plotseling of geleidelijk ontstaan. De ernst van de symptomen kan variëren van mild tot ernstig. Enkele symptomen zijn:

• Concentratieproblemen en cognitieve problemen
• Donkere urine
• Duizeligheid (vooral bij opstaan)
• Bleekheid van de huid
• Een pijnlijke tong (tongpijn)
• Een vergrote lever (hepatomegalie)
• Een vergrote milt (splenomegalie)
• Een verhoogde hartslag (tachycardie)
• Geelzucht (icterus: gele verkleuring van huid en ogen)
• Hartruis
• Hoofdpijn en ochtendhoofdpijn
• Koorts
• Kortademigheid
• Pijn in de bovenbuik
• Vermoeidheid
• Verwardheid
• Zwakte

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek
Tijdens het lichamelijk onderzoek kan de arts een gele verkleuring van de huid opmerken. Bij palpatie van de buik kan een vergrote lever en/of milt worden gevoeld. De arts luistert naar het hart met behulp van auscultatie en kan een snelle of onregelmatige hartslag detecteren. Ook kan de arts de ademgeluiden controleren en opmerken of de ademhaling snel of onregelmatig is.

Diagnostisch onderzoek
Een volledig bloedonderzoek kan de aanwezigheid van bloedarmoede bevestigen en informatie geven over de aard en oorzaak van de aandoening. Hypofosfatemie (verlaagd fosfaatgehalte in het bloed) kan ook aanwezig zijn. Aanvullende onderzoeken zoals urineonderzoek, beenmergpunctie en biopsie kunnen nuttig zijn om de diagnose te bevestigen en de oorzaak te bepalen.

Behandeling van hemolytische anemie

De behandeling van hemolytische anemie is afhankelijk van de onderliggende oorzaak en de ernst van de aandoening. In noodgevallen kan een bloedtransfusie nodig zijn. Bij een overactief immuunsysteem kunnen immuunsysteemonderdrukkende medicijnen, beter bekend als immunosuppressiva, effectief zijn. Groeifactormedicijnen kunnen het beenmerg stimuleren om nieuwe rode en witte bloedcellen en bloedplaatjes te produceren. Aanvullende foliumzuur en ijzersupplementen kunnen nodig zijn als gevolg van de verhoogde afbraak van bloedcellen. Corticosteroïden en intraveneuze immunoglobulinen kunnen ook worden voorgeschreven, afhankelijk van de aandoening. In zeldzame gevallen kan een splenectomie (verwijdering van de milt) nodig zijn om de milt te verwijderen, omdat deze de abnormale cellen uit het bloed filtert.

Prognose en vooruitzichten

De prognose voor patiënten met hemolytische anemie hangt af van de oorzaak van de aandoening. Over het algemeen zijn de sterftecijfers laag, maar het risico op overlijden kan hoger zijn bij oudere patiënten en die met een slechte hart- en nierfunctie. Ernstige bloedarmoede kan leiden tot of verergeren van hart- en vaatziekten en longaandoeningen, en kan het risico op cerebrovasculaire aandoeningen verhogen.

Complicaties van hemolytische anemie

• Hart- en vaatziekten - Ernstige hemolytische anemie kan leiden tot verhoogde belasting van het hart, wat kan resulteren in hartfalen of andere hart- en vaatproblemen.
• Longaandoeningen - De verminderde zuurstoftoevoer kan bijdragen aan ademhalingsproblemen en andere longaandoeningen.
• Cerebrovasculaire aandoeningen - Bloedarmoede kan het risico op beroertes of andere cerebrovasculaire aandoeningen verhogen door onvoldoende zuurstofvoorziening naar de hersenen.
• Duizeligheid en flauwvallen - Verminderde zuurstofverdeling kan leiden tot duizeligheid en flauwvallen, vooral bij plotseling opstaan.
• Geelzucht (icterus) - Ophoping van bilirubine door afbraak van rode bloedcellen kan leiden tot geelzucht, met name zichtbaar in de huid en het oogwit.
• Hoofdpijn - Verminderde zuurstofvoorziening kan bijdragen aan frequente hoofdpijn.
• Kortademigheid - Door een verminderd aantal rode bloedcellen kan het lichaam moeite hebben met het aanleveren van voldoende zuurstof, wat leidt tot kortademigheid.
• Donkere urine - Afbraakproducten van rode bloedcellen kunnen de urine donker kleuren, wat kan wijzen op een verhoogde afbraak van bloedcellen.
• Syndroom van Evans - Een ernstige complicatie waarbij zowel bloedcellen als bloedplaatjes worden vernietigd.
• Zwakte en vermoeidheid - Door het tekort aan gezonde rode bloedcellen kan er sprake zijn van algemene zwakte en aanhoudende vermoeidheid.
• Bleekheid van de huid - Verminderde hoeveelheid hemoglobine in het bloed kan leiden tot een bleke huid.

Preventie en levensstijl

Hoewel niet alle oorzaken van hemolytische anemie te voorkomen zijn, kunnen sommige risicofactoren worden gemitigeerd door een gezonde levensstijl te handhaven. Dit omvat een evenwichtig voedingspatroon, regelmatige medische controles en het vermijden van blootstelling aan schadelijke chemicaliën of toxinen. Voor patiënten met erfelijke vormen van hemolytische anemie kan genetische expertise nuttig zijn bij het plannen van gezinsuitbreiding en het nemen van preventieve maatregelen.

Praktische tips voor het omgaan met hemolytische anemie

Hemolytische anemie treedt op wanneer rode bloedcellen sneller afbreken dan normaal. Dit kan leiden tot vermoeidheid, bleekheid en geelzucht.

Voeding en voedingssupplementen

Zorg voor een voedingspatroon rijk aan ijzer en vitamine B12 om de aanmaak van rode bloedcellen te ondersteunen. In sommige gevallen kunnen ijzersupplementen of foliumzuur nuttig zijn, maar dit moet onder begeleiding van een arts gebeuren.

Medicatie en behandeling

Afhankelijk van de oorzaak van de hemolytische anemie kan behandeling met medicijnen zoals corticosteroïden of immunosuppressiva nodig zijn. Een arts kan je het beste begeleiden bij de keuze van de juiste therapie.

Regelmatige bloedtests

Laat regelmatig je bloedwaarden testen om de voortgang van de aandoening te volgen en te zien of er aanpassingen in de behandeling nodig zijn.

Misvattingen rond hemolytische anemie

Hemolytische anemie is een aandoening waarbij de rode bloedcellen sneller afbreken dan normaal, wat kan leiden tot een tekort aan deze cellen in het bloed. Dit kan verschillende oorzaken hebben en komt in verschillende vormen voor. Ondanks dat het een goed begrepen aandoening is, bestaan er nog steeds enkele misvattingen over de aard en behandeling ervan.

Hemolytische anemie wordt altijd veroorzaakt door een onderliggende ziekte

Er is een misverstand dat hemolytische anemie altijd het gevolg is van een ernstige onderliggende aandoening. Hoewel sommige vormen van hemolytische anemie worden veroorzaakt door ziekten zoals auto-immuunziekten, infecties of erfelijke aandoeningen, kan het ook veroorzaakt worden door andere factoren zoals bepaalde medicatie of fysieke trauma’s die de rode bloedcellen beschadigen. Het is dus niet altijd een indicatie van een chronische of ernstige ziekte.

De symptomen van hemolytische anemie zijn altijd ernstig

Een andere misvatting is dat hemolytische anemie altijd ernstige symptomen veroorzaakt. Terwijl sommige mensen met deze aandoening duidelijk merkbare symptomen hebben, zoals vermoeidheid, pijn, geelzucht, of kortademigheid, kunnen anderen nauwelijks merkbare klachten ervaren. De ernst van de symptomen hangt sterk af van de onderliggende oorzaak en de snelheid waarmee de rode bloedcellen worden afgebroken.

Hemolytische anemie is altijd moeilijk te behandelen

Veel mensen denken dat hemolytische anemie moeilijk te behandelen is, maar in werkelijkheid kunnen de meeste gevallen effectief worden beheerd, afhankelijk van de oorzaak. Bij sommige patiënten kunnen beeldvormende onderzoeken, zoals echografie of röntgenfoto’s, nodig zijn om de oorzaak van de anemie te achterhalen, terwijl anderen misschien alleen eenvoudige veranderingen in levensstijl of het stoppen met bepaalde medicatie nodig hebben. In sommige gevallen kan het behandelen van de onderliggende oorzaak al voldoende zijn om de anemie te verhelpen.

Hemolytische anemie is altijd aangeboren

Er bestaat de misvatting dat hemolytische anemie altijd aangeboren is, wat betekent dat mensen met de aandoening vanaf de geboorte last hebben van het probleem. Dit is niet het geval, aangezien hemolytische anemie ook kan ontstaan door externe factoren, zoals infecties, blootstelling aan bepaalde stoffen of medicijnen, of door auto-immuunreacties die later in het leven optreden.

Geelzucht door hemolytische anemie is altijd ernstig

Een veel voorkomende misvatting is dat geelzucht, die vaak optreedt bij hemolytische anemie, altijd een teken is van een ernstige aandoening. Geelzucht ontstaat wanneer bilirubine zich ophoopt door de snelle afbraak van rode bloedcellen. Hoewel het een zichtbaar teken van de aandoening is, betekent dit niet dat de aandoening altijd ernstig is. Geelzucht kan mild zijn en kan vaak verdwijnen zodra de onderliggende oorzaak van de hemolyse is behandeld. In sommige gevallen is er geen levercomplicatie, en kan het probleem vanzelf verbeteren.

Bloedtransfusies zijn altijd nodig bij hemolytische anemie

Sommige mensen denken dat bloedtransfusies altijd nodig zijn bij hemolytische anemie, maar dit is niet altijd het geval. In veel gevallen kunnen artsen de aandoening beheersen zonder transfusies, door de oorzaak van de anemie te behandelen of door andere therapieën zoals medicatie. Bloedtransfusies worden meestal alleen gebruikt in ernstige gevallen waar het bloedverlies te groot is om op andere manieren te compenseren.

Lees verder

• Anemie (tekort aan rode bloedcellen): Soorten en oorzaken
• Anemie (bloedarmoede): Soorten tekort aan rode bloedcellen
• Hemolytische ziekte van de pasgeborene: Aandoening bij baby
• Bloedarmoede (anemie) tijdens de zwangerschap