Gele koorts: Griepachtige symptomen en geelzucht

Gele koorts is een zeldzame virale ziekte die vooral voorkomt in tropische landen in Afrika en Midden- en Zuid-Amerika. De aandoening is het gevolg van een virus dat door de beet van een mug bij mensen terechtkomt. De naam van de tropische infectieziekte is afgeleid van één van de typische symptomen (geelzucht). Daarnaast treden andere, griepachtige symptomen op. Soms ontwikkelen patiënten in een tweede fase ook nog andere, meer ernstige symptomen zoals bloedingen en erg hoge koorts. De behandeling bestaat vooral uit rust en vocht in combinatie met medicijnen. Voor veel landen waar gele koorts voorkomt, moeten reizigers zich laten vaccineren alvorens het land te mogen betreden. Meestal is de prognose van patiënten met deze aandoening goed, maar in ernstige gevallen treedt de dood op.

• Synoniemen gele koorts
• Epidemiologie
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie
• Praktische tips voor het leven / omgaan met gele koorts
• Vaccinatie en preventie
• Herstel en monitoring
• Misvattingen rond gele koorts
• Gele koorts is niet ernstig en gaat vanzelf over
• Alleen mensen die in tropische gebieden wonen lopen risico
• Vaccinatie tegen gele koorts is onnodig
• Insectenbeten vormen geen groot gevaar voor de gezondheid
• Gele koorts kan effectief worden behandeld met medicatie
• Gezonde mensen hoeven zich geen zorgen te maken over gele koorts

Synoniemen gele koorts

Gele koorts is eveneens gekend onder deze synoniemen:

• febris flava
• ochropyra

Epidemiologie

Gele koorts is voornamelijk te vinden in bepaalde gebieden van Afrika en in Midden- en Zuid-Amerika. Gele koorts presenteert zich het vaakst bij de bosbouw- en landarbeiders. Jaarlijks worden circa 3.000 patiënten gerapporteerd met de ziektesymptomen. In Afrika gebeuren de infecties meestal in de tropische gebieden van West- en Centraal-Afrika. Maar regelmatig treden ook infecties op in de steden en junglegebieden.

Oorzaken

Gele koorts is het gevolg van een arbovirusinfectie. Dit virus komt bij mensen terecht (verspreiding) door de beet van een besmette vrouwelijke mug (Aedes aegypti) die vooral overdag tot 's avonds mensen bijt. De aandoening is niet besmettelijk, want enkel muggen die een besmette persoon of aap gebeten hebben (muggenbeten), zijn in staat om de ziekte over te dragen.

Risicofactoren

Risicofactoren voor het oplopen van gele koorts omvatten:

• Reizen naar of wonen in gebieden waar gele koorts endemisch is
• Contact met mogelijk besmette muggen
• Werken in de landbouw of bosbouw in endemische gebieden
• Gebrek aan vaccinatie

Symptomen

Elke patiënt vertoont andere symptomen die variëren in ernst van mild tot zeer ernstig. De meerderheid van de patiënten die besmet zijn met het gele koorts virus, vertonen geen of slechts zeer milde symptomen. Deze verschijnen meestal drie tot zes dagen na de blootstelling aan het virus. De eerste symptomen zijn het plotseling ontstaan van koorts, rillingen, ernstige hoofdpijn, rugpijn, algemene spierpijn, misselijkheid en braken, vermoeidheid en zwakte. De meeste patiënten (80-85%) herstellen hiervan in drie tot vier dagen. Maar in 15% van de patiënten ontstaan enkele uren tot dagen na de remissie (tot rust komen van de symptomen) ernstigere klachten zoals hoge koorts, geelzucht (geelverkleuring van de huid of ogen), maag- en darmbloedingen (bloed braken), tandvleesbloedingen, neusbloedingen, bloedingen uit het oog, oorbloedingen en uiteindelijk een shock en het falen van meerdere organen (orgaanfalen).

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen van gele koorts omvatten:

• Hoge koorts
• Ernstige geelzucht
• Maag- en darmbloedingen
• Tandvleesbloedingen
• Neusbloedingen
• Bloedingen uit het oog
• Oorbloedingen
• Shock en orgaanfalen

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De arts bevraagt de patiënt over de medische geschiedenis en de huidige symptomen. Daarna voert hij een lichamelijk onderzoek uit waarbij hij een trage en zwakke pols identificeert naast de andere, zichtbare symptomen.

Diagnostisch onderzoek

Een bloedonderzoek is nodig bij het bevestigen van de diagnose van gele koorts. Bij een urineonderzoek bemerkt de arts de aanwezigheid van proteïnen in de urine (proteïnurie), bloed in de urine en nierinsufficiëntie (onvoldoende werking van de nier).

Differentiële diagnose

De symptomen van gele koorts lijken vooral in de beginfase sterk op onschuldige aandoeningen zoals griep. Patiënten met meer ernstige symptomen van de ziekte krijgen soms een andere diagnose zoals Lassa-koorts (virale infectieziekte met koorts en bloedingen), ernstige malaria, leptospirose (infectieziekte met koorts en spierproblemen), virale hepatitis, andere hemorragische koortsziekten, een infectie met andere flavivirussen (bijvoorbeeld dengue hemorragische koorts (vorm van knokkelkoorts)), en vergiftiging.

Behandeling

De behandeling is gericht op het verlichten van de symptomen, aangezien een effectief bewezen behandeling niet voorhanden is. De patiënt heeft voldoende rust nodig en ook zorgt hij voor een voldoende vochtinname om uitdroging (dehydratie) tegen te gaan. Soms zet de arts medicijnen in om de koorts en pijn te verminderen. Aspirine of niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen (zoals ibuprofen of naproxen) zijn niet toegestaan omdat deze de kans op bloedingen verhogen. Verder is het belangrijk om zich te beschermen tegen muggen bij het reizen naar een risicogebied. Daarom vertoeven reizigers veelal in of onder een klamboe. Hierdoor is de verspreiding van gele koorts eveneens afgeremd.

Prognose

De meerderheid van de besmette patiënten is asymptomatisch of heeft slechts een milde ziekte waarbij hij volledig herstelt. Zwakte en vermoeidheid blijft soms lang aanwezig bij patiënten die symptomen gehad hebben, maar wel hersteld zijn. Bij patiënten met ernstige symptomen is de prognose minder gunstig. Hierbij komen 20 tot 50% van de patiënten te overlijden binnen zeven tot tien dagen na het optreden van de tweede fase van de symptomen. Patiënten die herstellen van gele koorts hebben over het algemeen een blijvende immuniteit tegen een daaropvolgende infectie.

Complicaties

De meeste patiënten met gele koorts ontwikkelen geen complicaties. Ze weten vaak niet eens dat ze lijden of geleden hebben aan de ziekte. Sommige patiënten ervaren na het verdwijnen van de symptomen nog enige tijd zwakte en vermoeidheid.

Preventie

Voor gele koorts is een vaccin beschikbaar dat de arts toedient vanaf een leeftijd van negen maanden. De ziekte komt niet voor in Europa, maar wanneer reizigers naar landen of gebieden reizen waar gele koorts bestaat, is een éénmalig vaccin nog steeds nodig. Verder gebruiken mensen muggenspray en dragen ze beschermende kleding wanneer ze reizen naar gebieden waar gele koorts voorkomt.

Praktische tips voor het leven / omgaan met gele koorts

Vaccinatie en preventie

Vaccinatie biedt effectieve bescherming tegen gele koorts. Het vermijden van muggenbeten door het gebruik van muggenwerende middelen en klamboes is ook belangrijk, vooral in risicogebieden.

Herstel en monitoring

Bij symptomen van gele koorts is ziekenhuisopname vaak noodzakelijk. Regelmatige controle van de lever- en nierfunctie kan complicaties helpen voorkomen.

Misvattingen rond gele koorts

Gele koorts is een ernstige virale infectie die wordt overgedragen door besmette muggen. De ziekte komt voornamelijk voor in tropische gebieden van Afrika en Zuid-Amerika en kan leiden tot hoge koorts, leverproblemen en bloedingen. Ondanks uitgebreide vaccinatiecampagnes en preventieve maatregelen bestaan er nog veel misverstanden over deze tropische infectie.

Gele koorts is niet ernstig en gaat vanzelf over

Sommige mensen denken dat gele koorts een milde ziekte is die zonder behandeling vanzelf geneest. Hoewel sommige gevallen mild verlopen, kan de ziekte in ernstige gevallen leiden tot orgaanfalen, shock en overlijden. De infectie kan onder andere ernstige schade aan de lever veroorzaken, wat leidt tot geelzucht en bloedingen. Daarom is preventie, zoals vaccinatie en bescherming tegen muggenbeten, cruciaal.

Alleen mensen die in tropische gebieden wonen lopen risico

Hoewel gele koorts voornamelijk voorkomt in bepaalde delen van Afrika en Zuid-Amerika, lopen ook reizigers naar deze gebieden risico. Veel landen vereisen een vaccinatiebewijs voor inkomende reizigers om de verspreiding van de ziekte te voorkomen. Zelfs een korte reis naar een endemisch gebied kan voldoende zijn om besmet te raken, vooral zonder de juiste voorzorgsmaatregelen.

Vaccinatie tegen gele koorts is onnodig

Sommige mensen denken dat vaccinatie niet nodig is als ze slechts kort in een risicogebied verblijven. Het gelekoortsvaccin biedt echter levenslange bescherming met een enkele dosis en wordt door de Wereldgezondheidsorganisatie aanbevolen voor reizigers naar endemische gebieden. Bovendien is het in sommige landen verplicht om gevaccineerd te zijn alvorens toegang te krijgen.

Insectenbeten vormen geen groot gevaar voor de gezondheid

Muggen kunnen niet alleen gele koorts overdragen, maar ook andere ernstige ziekten zoals malaria en dengue. Het risico op infectie kan aanzienlijk worden verminderd door het gebruik van muggenwerende middelen, het dragen van bedekkende kleding en het slapen onder een klamboe. Aangezien de ziekte wordt verspreid via besmette muggen, speelt het voorkomen van insectenbeten een cruciale rol bij het tegengaan van gele koorts.

Gele koorts kan effectief worden behandeld met medicatie

Er is geen specifieke medicatie om gele koorts te genezen. De behandeling is ondersteunend en richt zich op het verlichten van symptomen en het voorkomen van complicaties zoals uitdroging en orgaanfalen. In ernstige gevallen is ziekenhuisopname noodzakelijk om patiënten te monitoren en complicaties op te vangen. Preventie door vaccinatie blijft de meest effectieve manier om de ziekte te bestrijden.

Gezonde mensen hoeven zich geen zorgen te maken over gele koorts

Hoewel jonge en gezonde mensen meestal beter bestand zijn tegen infecties, kan gele koorts zelfs bij hen ernstige complicaties veroorzaken. Daarnaast kunnen geïnfecteerde personen bijdragen aan de verspreiding van de ziekte via muggen. Een goede gezonde voeding en voldoende vitaminen kunnen het immuunsysteem ondersteunen, maar zijn geen garantie tegen infectie. Vaccinatie en preventieve maatregelen blijven de beste bescherming.

Lees verder

• Geelzucht (icterus): Soorten, oorzaken en symptomen
• Virale hemorragische koorts: Ernstig ziektebeeld door virus
• Door muggen overgedragen ziekten: Infectie door muggenbeet