Dengue hemorragische koorts: Vorm van knokkelkoorts

Dengue (knokkelkoorts) is een virale infectie veroorzaakt door het denguevirus, dat wordt overgedragen via de beet van besmette muggen. De ziekte komt in twee hoofdvormen voor: klassieke knokkelkoorts en de ernstigere dengue hemorragische koorts. De symptomen variëren van milde koorts tot ernstige complicaties zoals bloedingen en shock. Diagnostische tests zijn noodzakelijk om de aanwezigheid van het virus te bevestigen, en de behandeling richt zich voornamelijk op symptoombestrijding en ondersteuning. Preventieve maatregelen zijn belangrijk om het risico op besmetting te verminderen.

• Epidemiologie van dengue
• Oorzaken van dengue
• Symptomen en vormen van dengue
• Klassieke knokkelkoorts
• Dengue hemorragische koorts
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van dengue
• Preventie van dengue

Epidemiologie van dengue

Dengue is een van de meest voorkomende tropische ziekten wereldwijd. Jaarlijks worden meer dan honderd miljoen mensen in tropische gebieden getroffen door knokkelkoorts, met meer dan tienduizend sterfgevallen als gevolg van dengue hemorragische koorts (anno augustus 2024). Dengue komt vooral voor in Azië, Zuid-Amerika en Afrika, maar er zijn ook meldingen uit de Verenigde Staten en Italië. De ziekte is het meest prevalent tijdens het regenseizoen, dat doorgaans van mei tot september duurt.

Oorzaken van dengue

Dengue wordt veroorzaakt door het denguevirus, een enkelstrengs RNA-virus dat behoort tot de Flaviviridae-familie. Er zijn vier serotypen van het denguevirus: DENV-1, DENV-2, DENV-3 en DENV-4. Besmetting vindt plaats via de beet van vrouwelijke Aedes-muggen die het virus dragen, met name Aedes aegypti, hoewel Aedes albopictus ook betrokken kan zijn. Deze muggen broeden in stilstaand water, vaak in stedelijke gebieden. Tijdens de eerste drie dagen van de ziekte is de patiënt viraal besmettelijk. Muggen die zich voeden met het bloed van een geïnfecteerde persoon worden ongeveer twee weken later besmettelijk voor andere mensen. Het denguevirus veroorzaakt doorgaans endemische uitbraken. Immuniteit na infectie met één serotype biedt levenslange bescherming tegen dat specifieke serotype, maar biedt slechts tijdelijke en gedeeltelijke bescherming tegen andere serotypen.

Symptomen en vormen van dengue

De incubatietijd van dengue bedraagt doorgaans vijf tot zes dagen na de muggenbeet. De symptomen kunnen variëren van asymptomatisch tot ernstig. Er zijn twee belangrijke klinische vormen van dengue: klassieke knokkelkoorts en dengue hemorragische koorts.

Klassieke knokkelkoorts

Klassieke knokkelkoorts begint vaak abrupt met koorts, malaise (algemeen ziek gevoel), hoofdpijn, blozen in het gezicht, retrobulbaire pijn (pijn achter de oogbol) die verergert bij oogbewegingen, rode ogen, misselijkheid, botpijn, gewrichtspijn en spierpijn. Vaak wordt ernstige rugpijn ervaren, wat een opvallend symptoom is. Gezwollen lymfeklieren, petechiën (kleine puntbloedingen op de huid) en een huiduitslag kunnen ook voorkomen. De huiduitslag lijkt soms op die van mazelen en verschijnt vaak eerst op de ledematen voordat deze zich naar de romp verspreidt. Na de eerste koortsperiode kan de temperatuur na enkele dagen opnieuw stijgen, vaak gepaard met een milde herhaling van symptomen, wat het typische 'zadelpatroon' van de ziekte vormt. Ernstige vermoeidheid, een ziek gevoel en depressieve symptomen kunnen wekenlang aanhouden.

Dengue hemorragische koorts

Dengue hemorragische koorts is een ernstigere vorm van dengue en komt vooral voor bij kinderen in Zuidoost-Azië en de Westelijke Stille Oceaan. Deze vorm van dengue kan ontstaan na twee of meer opeenvolgende infecties met verschillende dengue-serotypen. De ziekte begint vaak met milde symptomen zoals een luchtweginfectie, gevolgd door ernstige complicaties zoals bloedingen, een lage bloeddruk, en shock. Symptomen van dengue hemorragische koorts omvatten:

• Capillairleksyndroom
• Trombocytopenie (tekort aan bloedplaatjes)
• Rusteloosheid
• Buikpijn
• Misselijkheid
• Braken
• Plotselinge temperatuurdaling
• Lichaamspijn
• Verlies van eetlust
• Lage bloeddruk
• Shock

Deze symptomen staan bekend als het dengue shock-syndroom en kunnen leiden tot een sterftecijfer van maximaal 44%.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van dengue wordt bevestigd door een bloedonderzoek, waarmee het denguevirus geïsoleerd kan worden. Het bloedonderzoek kan ook leukopenie (verlaagd aantal witte bloedcellen) en trombocytopenie (laag aantal bloedplaatjes) aantonen, wat indicatief is voor dengue-infectie.

Behandeling van dengue

Er is momenteel geen antiviraal middel specifiek gericht op het denguevirus, en de behandeling is daarom ondersteunend. Anno augustus 2024 omvat de behandeling bedrust, koortsverlagende middelen of het gebruik van sponzen om koorts te verlagen, pijnstillers en kalmerende middelen om pijn te verminderen, en vocht- of elektrolyttherapie om uitdroging te voorkomen. Bij dengue hemorragische koorts kan een bloedtransfusie noodzakelijk zijn om de bloeddruk te stabiliseren en bloedverlies aan te vullen.

Preventie van dengue

Preventie van dengue richt zich op het vermijden van muggenbeten, aangezien er momenteel geen vaccin beschikbaar is voor dengue (anno augustus 2024). Reizigers naar risicogebieden moeten onder geïmpregneerde netten slapen en insectenwerende middelen zoals DEET gebruiken. Het bestrijden van muggen door het gebruik van sprays en het verwijderen van broedplaatsen, zoals stilstaand water in buurtvijvers of andere reservoirs, is cruciaal om de verspreiding van de ziekte te verminderen.

Lees verder

• Dengue: Virale infectie met koorts en huiduitslag
• Virale hemorragische koorts: Ernstig ziektebeeld door virus
• Door muggen overgedragen ziekten: Infectie door muggenbeet