Dengue: Virale infectie met koorts en huiduitslag

Dengue is volgens de World Health Organization (WHO) de belangrijkste door muggen overgebrachte virale infectie ter wereld. De ziekte komt vooral in tropische streken voor, maar de muggen verspreiden zich eveneens naar verschillende Europese landen. De infectie veroorzaakt griepachtige symptomen in combinatie met huiduitslag. De ziekte is goed te behandelen, maar onbehandeld kan dit leiden tot (zeer) ernstige complicaties. Mensen beschermen zich het beste preventief tegen de Aedes-mug die de virussen verspreidt.

• Synoniemen dengue
• Epidemiologie infectieziekte
• Oorzaken en soorten: Beet van geïnfecteerde Aedes aegypti- en Aedes albopictus-mug
• Symptomen virale infectie: Koorts en huiduitslag
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling na beet van geïnfecteerde Aedes-mug
• Prognose dengue
• Complicaties
• Preventie ziekte

Synoniemen dengue

Dengue is eveneens gekend onder deze synoniemen:

• dadelziekte
• dandykoorts
• dengue-achtige ziekte
• enguekoorts
• knokkelkoorts
• O'nyong-Nyong koorts

Epidemiologie infectieziekte

Anno september 2024 wordt de jaarlijkse incidentie van dengue wereldwijd geschat op 390 miljoen gevallen. Ongeveer de helft van de wereldbevolking – 3,9 miljard mensen – loopt risico op een besmetting met het denguevirus. Dengue komt voor in 129 landen, vooral in stedelijke en semi-stedelijke gebieden. 70% van de patiënten woont in Azië. Hoewel alle leeftijdsgroepen risico lopen, treedt 90% van de gevallen op bij kinderen onder de vijftien jaar. Mannen en vrouwen worden in gelijke mate getroffen.

Oorzaken en soorten: Beet van geïnfecteerde Aedes aegypti- en Aedes albopictus-mug

Besmetting en overdracht

Dengue wordt veroorzaakt door één van de vier nauw verwante arbovirussen. Mensen raken besmet door een beet van de geïnfecteerde vrouwelijke Aedes-mug (overdracht).

Soorten virussen

De muggen Aedes aegypti en Aedes albopictus zijn dragers van verschillende belangrijke arbovirussen, waaronder het denguevirus. Deze muggen brengen ook het chikungunya-virus, het gele koortsvirus, het West-Nijlvirus, het Zika-virus en Eastern Equine encefalitis over.

Aedes aegypti
Meestal veroorzaakt de mug Aedes aegypti dengue bij mensen. Deze mug komt voor in (sub)tropische gebieden, zoals het noordoosten van Australië, het Caribisch gebied, Sub-Sahara Afrika, Zuid- en Midden-Amerika en Zuidoost-Azië.

Aedes albopictus
De Aedes albopictus-mug, ook wel bekend als de Aziatische tijgermug, kan eveneens dengue overdragen. Deze mug is uiterst adaptief en kan in koelere streken overleven, zoals in delen van Europa.

Symptomen virale infectie: Koorts en huiduitslag

Vier tot veertien dagen (meestal vier tot zeven dagen) na een beet van een geïnfecteerde mug ontstaan de eerste symptomen. Deze houden meestal één à twee weken aan.

Primaire symptomen

De ziekte begint met een plotselinge hoge koorts van meer dan 40 °C. Bij ongeveer de helft van de patiënten verschijnt na twee tot vijf dagen een platte, rode maculopapulaire uitslag die zich verspreidt over het lichaam. Later ontwikkelt zich een blarenvormende uitslag. Deze lijkt op de uitslag van de mazelen, en de huid is vaak erg gevoelig.

Andere symptomen

Andere symptomen zijn onder meer bloedingen (bijvoorbeeld neusbloedingen, bloedend tandvlees, of bloed in de urine), een veranderde smaaksensatie, verstopte neus, encefalitis (ontsteking van het hersenweefsel), ernstige gewrichtspijn, gezwollen lymfeklieren, hepatitis (leverontsteking), hoesten, hoofdpijn, keelpijn, misselijkheid en overgeven, retro-orbitale pijn, spierpijn, splenomegalie (vergrote milt) en aanhoudende vermoeidheid, die maanden kan aanhouden.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

Een grondig lichamelijk onderzoek en een uitgebreide anamnese zijn essentieel. De arts vermoedt dengue wanneer de patiënt koorts van minstens 40 °C heeft in combinatie met twee van de volgende symptomen: ernstige hoofdpijn, pijn achter de ogen, spier- en gewrichtspijn, misselijkheid, braken, gezwollen klieren of huiduitslag. De diagnose kan vaak worden verward met andere aandoeningen vanwege de griepachtige symptomen.

Diagnostisch onderzoek

Een volledig bloedonderzoek bevestigt de diagnose van dengue. Soms is een leverfunctieonderzoek nodig om complicaties te identificeren.

Differentiële diagnose

De symptomen van dengue kunnen worden verward met onder meer:

gele koorts
hersenvliesontsteking
influenza
leptospirose
malaria
een rickettsia-infectie
tyfus
virale hepatitis.

Behandeling na beet van geïnfecteerde Aedes-mug

Er is geen specifieke antivirale behandeling voor dengue. De behandeling is ondersteunend en symptomatisch gericht. Het toedienen van intraveneus vocht is belangrijk bij uitdroging. Koortsverlagende medicijnen worden gebruikt, maar geen aspirine, ibuprofen of naproxen vanwege het risico op bloedingen. Er is een vaccin, Dengvaxia, beschikbaar sinds eind 2015.

Prognose dengue

De ziekte duurt meestal één à twee weken. Bij de meeste patiënten leidt een vroege diagnose en behandeling tot volledig herstel. Minder dan 1% van de patiënten overlijdt aan dengue.

Complicaties

Complicaties van onbehandelde dengue zijn onder meer:

• febriele convulsies
• uitdroging
• cardiomyopathie
• leverschade
• depressie
• longontsteking
• iritis
• orchitis
• oöforitis

Preventie ziekte

Mensen kunnen dengue voorkomen door zich te beschermen tegen muggenbeten:

• Draag lange mouwen en broeken
• Gebruik insectenwerende middelen zoals DEET
• Slaap onder een klamboe
• Vermijd buitenactiviteiten rond zonsopgang en zonsondergang

Lees verder

• Koorts en verhoogde lichaamstemperatuur met zwakte
• Door muggen overgedragen ziekten: Infectie door muggenbeet
• Dengue hemorragische koorts: Vorm van knokkelkoorts