Hematurie (bloed in de urine): Oorzaken en symptomen
Bloed in de urine (hematurie, haematuria, bloedwateren) is symptoom waarbij een patiënt éénmalig, tijdelijk of regelmatig urine loost dat vermengd is met bloed of uitsluitend bestaat uit bloed. Vaak is dit een teken van een goedaardig probleem zoals de menstruatieperiode, maar soms is sprake van een meer ernstige onderliggende ziekte die bloed in de urine met zich meebrengt. Bij dit beangstigende symptoom is het van belang dat de arts zo snel mogelijk de onderliggende oorzaak bepaalt, zodat hij een geschikte behandeling kan inzetten.
Typen van bloed plassen
Hematurie is onderverdeeld in twee typen namelijk ‘microscopische hematurie’ en ‘macroscopische hematurie’.
Microscopische hematurie
Bij microscopische hematurie bevinden zich rode bloedcellen in de urine zijn, maar in zo'n kleine hoeveelheid dat een microscoop nodig is om ze daadwerkelijk te zien. Microscopische hematurie ontdekt de arts vaak per toeval bij een standaard medisch onderzoek waarbij de patiënt een urinemonster inlevert. Een urineanalyse onthult dan dit type hematurie.
Macroscopische hematurie
Macroscopische hematurie, ook gekend als ‘bruto hematurie’, is een type hematurie waarbij het bloedverlies in de urine met het blote oog te zien is. Bij zichtbare hematurie is van 1 milliliter tot 1 liter bloed in de urine aanwezig. De kleur weerspiegelt niet de mate van bloedverlies.
Oorzaken van hematurie
De meeste oorzaken van hematurie goedaardig, maar in sommige gevallen duidt bloed in de urine op een (zeer) ernstig gezondheidsprobleem. Bloed in de urine ontstaat mogelijk op elk moment tussen de nieren en de urethra, waarlangs de urine passeert. Heel vaak is een urineweginfectie de boosdoener, maar ook andere ziekten zijn mogelijk. Het is in elk geval belangrijk om hematurie niet te negeren.

Intensief sporten leidt mogelijk tot bloed in de urine /
Bron: Skeeze, PixabayIntensieve inspanning
Zelden treedt na een zeer intensieve inspanning brutohematurie op. Lopers zijn het vaakst getroffen, maar het is mogelijk bij iedereen die een intense lichaamsbeweging uitoefent. Wellicht is dit het gevolg van
uitdroging (dehydratie), een blaastrauma of een afbraak van rode bloedcellen door lange aërobe activiteit. Daarom staat dit fenomeen bekend als ‘sport hematurie’. Meestal is dit symptoom goedaardig en verdwijnt dit spontaan, maar toch is het belangrijk om bij tekenen van bloed in de urine, meteen een arts te raadplegen om andere oorzaken uit te sluiten.
Medicatiegebruik
Enkele
medicijnen verhogen de kans op bloed in de urine.
Sommige medicijnen zijn tevens sterk gepigmenteerd, waardoor geen bloed in de urine aanwezig is, maar wel kleurstof.
Aandoeningen
Blaas, urinewegen en prostaat
Infecties en andere problemen met de blaas veroorzaken regelmatig bloed in de urine.
Bloed
Volgende
bloedaandoeningen brengen bloed in de urine met zich mee.
Infecties
Bij bepaalde infectieziekten komt sneller hematurie tot stand.
Kanker
Bloed in de urine vloeit soms voort uit een vorm van
kanker zoals:
Nieren
Schade aan de nieren gaat vaak gepaard met hematurie.
Risicofactoren
Bloedwateren treedt mogelijk op bij iedereen, maar enkele risicofactoren verhogen wel de kans op de aanwezigheid van rode bloedcellen in de urine.
- atleten: Intense lichaamsbeweging veroorzaakt sneller bloed in de urine. Atleten lopen bijgevolg een hoger risico.
- een nierziekte: Mensen met een familiegeschiedenis van een nierziekte of nierstenen, krijgen sneller te maken met bloedplassen.
- een recente infectie: Bij hematurie bij kinderen is komt een nierontsteking na een virale of bacteriële infectie af en toe voor, en deze nierproblemen leiden tot bloed in de urine.
- geslacht: Een urineweginfectie komt bij meer dan de helft van alle vrouwen minimaal één keer in het leven voor. Dit gaat af en toe gepaard met bloed in de urine. Verder ervaren mannen met een blanke huidskleur meer nierstenen wat ook gepaard gaat met hematurie.
- leeftijd (en geslacht): Vijftigplussers ervaren sporadisch bloed in de urine door een vergrote prostaat.

Afhankelijk van de oorzaak komen soms kneuzingen voor /
Bron: Dezidor, Wikimedia Commons (CC BY-3.0)Symptomen
Bloed in de urine is duidelijk aanwezig bij hematurie, maar daarnaast gaan soms nog andere symptomen gepaard. Deze zijn nuttig voor het stellen van de diagnose:
- algemene symptomen: acute buik, braken, buikpijn, een hoge bloeddruk (hypertensie), koorts, koude rillingen, misselijkheid
- huid: een huidbloeding, kneuzingen, langdurig bloeden uit kleine wondjes, open wonden, puntbloedingen (petechiën)
- ontlastingsafwijkingen
- pijn aan de zij of de lies
- pijn in de rug (rugpijn)
- pijn tijdens de ejaculatie
- plasproblemen: dysurie (pijn of brandend gevoel bij het plassen / urineren), een overactieve blaas, oligurie (verminderde urineproductie), pollakisurie (vaak plassen), polyurie (grote hoeveelheden plassen), proteïnurie (verlies van eiwit in urine door nierschade), stressincontinentie (lekkage van urine door beweging)
- urinekleurafwijkingen: donkere urine, oranje urine, roze urine, rode urine, donker rode urine of colagekleurde urine
- urineconsistentie-afwijkingen: schuimende urine, slijm in de urine, troebele urine

Naast een urineonderzoek is soms een bloedonderzoek nodig /
Bron: Frolicsomepl, PixabayDiagnose en onderzoeken
De arts moet steeds een testen uitvoeren om de oorzaak te kennen van hematurie. Vaak biedt een eenvoudig
urineonderzoeken/of
bloedonderzoek reeds informatie over de diagnose. Soms is dit niet mogelijk, en dan zijn bijkomende testen nodig zoals een echografie, een
MRI-scan, een
CT-scan, een
cystoscopie (inwendig kijkonderzoek van de blaas met een camera om bloedingen op te sporen). Afhankelijk van de vermoedelijke oorzaak zet de arts bijvoorbeeld nog een
prostaatechografie (onderzoek prostaat met geluidsgolven) of een
urodynamisch onderzoek (onderzoek van blaasfunctie) in.
Behandeling van bloedwateren
Hematurie is een symptoom waarvoor een zelfbehandeling als eerste stap niet gewenst is. De arts moet eerst de oorzaak ontdekken van het bloed in de urine. Wanneer de arts de oorzaak ontdekt heeft, past hij hierop zijn behandeling aan. De behandeling gebeurt met (andere) medicatie, een medische behandeling, een ingreep, en voedings- en leefstijladviezen. Soms is een behandeling niet vereist, of helpen enkele zelfzorgmaatregelen en/of natuurlijke middelen. Het is echter aanbevolen om steeds een arts te raadplegen om zo geen mogelijk andere onderliggende problemen uit te sluiten.

Stoppen met roken is belangrijk /
Bron: Geralt, PixabayPreventie van bloed in de urine
Blaaskanker
Stoppen met roken, voldoende blijven drinken en chemische stoffen vermijden zijn enkele tips om het risico op kanker in de blaas te verminderen.
Nierkanker
Ook bij nierkanker is het van belang om niet te roken, voldoende vocht te drinken en chemicaliën te vermijden. Daarnaast is een gezonde,
gezonde en evenwichtige voeding, voldoende beweging en een gezond gewicht nodig.
Nierstenen
Bij nierstenen is het van belang om de voeding aan te passen: een beperking van de inname van zout, eiwitten en oxalaat vermindert het risico op nierstenen. Daarnaast is het essentieel om voldoende
water te drinken.
Urineweginfecties
Urineweginfecties zijn te voorkomen door voldoende gehydrateerd te blijven. Dankzij een voldoende vochtinname is het lichaam namelijk in staat om regelmatig bacteriën uit het systeem weg te spoelen (via de urine). Bij een plasaandrang is het verder ook aanbevolen om te urineren en deze niet op te houden, omdat bacteriën in de blaas zich hierdoor gaan vermenigvuldigen.