Oogwormen: Soorten en symptomen van worminfectie aan ogen
Diverse parasieten kunnen het menselijk lichaam aantasten, waaronder het oog, waar ze ernstige gezondheidsproblemen kunnen veroorzaken. Wormen kunnen in de ogen terechtkomen om zich daar voort te planten, wat leidt tot verschillende oogklachten zoals jeuk, pijn en gezichtsverlies. Voor sommige oogworminfecties bestaan effectieve behandelingen, zoals medicijnen of chirurgie, terwijl voor andere infecties nog geen adequate behandeling beschikbaar is. De prognose varieert, waarbij sommige oogworminfecties geen blijvende schade veroorzaken, terwijl andere kunnen leiden tot permanente slechtziendheid of blindheid.- Voorbeelden van oogwormen
- Acanthamoeba keratitis
- Afrikaanse oogworm (Loa Loa)
- Cysticercose
- Myiasis
- Rivierblindheid (Onchocerciasis)
- Rondworm Baylisascaris
- Thelaziasis
- Toxocariase
- Toxoplasmose
- Ziekte van Chagas
- Epidemiologie
- Mechanisme
- Oorzaken
- Risicofactoren
- Risicogroepen
- Geassocieerde symptomen
- Alarmsymptomen
- Diagnose en onderzoeken
- Behandeling
- Prognose
- Complicaties
- Preventie
- Praktische tips voor het leven met / omgaan met oogwormen
- Medische behandeling en zorg
- Ooghygiëne en dagelijkse verzorging
- Symptomencontrole en opvolging
- Voorkomen van herinfectie
- Rust en vermijd overbelasting
- Bescherming tegen irritatie en uitdroging
- Emotionele ondersteuning
- Misvattingen rond oogwormen
- Oogwormen zijn een veelvoorkomende oorzaak van blindheid
- Oogwormen worden altijd overgedragen door direct contact met dieren
- Oogwormen kunnen niet worden behandeld
- Oogwormen veroorzaken altijd ernstige symptomen
- Je kunt oogwormen krijgen door in de regen te lopen
- Oogwormen kunnen worden voorkomen met huismiddeltjes
- Oogwormen komen alleen voor in tropische gebieden
Voorbeelden van oogwormen
Acanthamoeba keratitis
Acanthamoeba keratitis is een parasitaire ooginfectie waarbij het hoornvlies ontstoken raakt door Acanthamoeba-soorten, die voornamelijk contactlensdragers treft. Correcte contactlenshygiëne is essentieel om deze infectie te voorkomen. Acanthamoeba-soorten leven in leidingwater, rioleringen, meren, zwembaden en sauna's. Ze hebben een levenscyclus met twee fasen: cysten en trofozoïten. De cysten zijn inactief, maar de trofozoïten kunnen via het oog of de neus het lichaam binnendringen en zich door het lichaam verspreiden. Ernstige oogpijn is het belangrijkste symptoom van Acanthamoeba keratitis. Vroegtijdige diagnose is cruciaal voor een succesvolle behandeling. De behandeling bestaat vaak uit een combinatie van antibiotica, antivirale geneesmiddelen, antimycotica en antiparasitaire middelen. Deze medicijnen worden meestal toegediend via oogdruppels.Afrikaanse oogworm (Loa Loa)
De Afrikaanse oogworm, ook wel bekend als Loa Loa, wordt overgedragen door hertenvliegen. Deze vliegen dragen larven in hun lichaam en kunnen mensen infecteren door een beet. Na infectie kunnen de larven in het lichaam uitgroeien tot volwassen wormen, een proces dat ongeveer vijf maanden duurt. De wormen kunnen door het lichaam migreren en zich in de bloedbaan en lymfeklieren nestelen, waar ze tot een jaar kunnen overleven. Loiasis, de ziekte veroorzaakt door deze worm, veroorzaakt geen problemen met het gezichtsvermogen, maar kan wel oogpijn veroorzaken. De worm is vaak zichtbaar in het oog, wat een angstaanjagend gezicht kan zijn. In sommige gevallen is een chirurgische ingreep nodig om de worm te verwijderen.Cysticercose
Cysticercose is een weefselinfectie veroorzaakt door de cysten van de varkenslintworm Taenia solium. De overdracht van de infectie gebeurt door het eten van onvoldoende verhit varkensvlees dat besmet is met de lintworm. Na het inslikken van de eieren ontstaan er cysten in verschillende weefsels, waaronder de hersenen en ogen. Symptomen zijn onder meer wazig gezichtsvermogen, dubbelzien, blindheid en terugkerende oogpijn. In sommige gevallen leidt cysticercose tot netvliesloslating. De behandeling bestaat uit anthelmintica om de worm te bestrijden en corticosteroïden om de gezwollen ogen te verminderen. In ernstige gevallen kan een operatie nodig zijn.Myiasis
Myiasis is een parasitaire infectie veroorzaakt door de larven van botvliegen, zoals ‘Hypoderma tarandi’. Deze infectie komt vooral voor bij mensen die in contact komen met rendieren of kariboes, maar kan ook andere zoogdieren treffen. Wanneer de larven het oog binnendringen, ontstaat er oftalmomyiasis, wat kan leiden tot visuele problemen, verhoogd risico op netvliesloslating en glaucoom. De larven hebben haken op hun lichaam, wat het verwijderen moeilijk en pijnlijk maakt. Behandeling bestaat uit het verwijderen van de larven via lasertherapie of een vitrectomie (glasvochtoperatie).Rivierblindheid (Onchocerciasis)
Rivierblindheid, medisch bekend als onchocerciasis, is een veel voorkomende ooginfectie, vooral in Afrika. De ziekte wordt veroorzaakt door de worm ‘Onchocerca volvulus’, die wordt overgedragen door geïnfecteerde zwarte vliegen die leven nabij snelstromende rivieren. Nadat de worm in contact komt met de menselijke huid, legt hij larven af. Symptomen van deze oogworminfectie zijn jeukende ogen, huiduitslag en bultjes op de huid. Wormdodende medicijnen (anthelmintica) zijn beschikbaar voor de behandeling van rivierblindheid.Rondworm Baylisascaris
De rondworm ‘Baylisascaris’, met de wasbeer als gastheer, kan ook mensen infecteren. De worm ontwikkelt zich volledig in de ingewanden van de wasbeer en verspreidt miljoenen eieren via de uitwerpselen. Wanneer mensen per ongeluk deze eieren binnenkrijgen, kan dit leiden tot ernstige gezondheidsproblemen, waaronder ooginfecties die schade aan de oogzenuw kunnen veroorzaken en mogelijk leiden tot blindheid. Meestal worden echter andere organen of het ruggenmerg aangetast. Volgens de Centers for Disease Control and Prevention zijn er geen specifieke medicijnen beschikbaar voor de behandeling van deze infectie, hoewel snelle behandeling met bepaalde anthelmintica soms effect heeft.Thelaziasis
Thelaziasis is een infectie veroorzaakt door de worm ‘Thelazia Callipaeda’, die vooral de ogen van katten, honden en soms mensen aantast. De volwassen wormen bevinden zich in de traankanalen, waar vliegen zich voeden met de tranen van de gastheer. Deze vliegen fungeren als tussengastheer en kunnen mensen besmetten door een beet. Eenmaal in het oog, ontwikkelen de larven zich tot volwassen wormen, wat leidt tot symptomen zoals tranenvloed, oogontsteking en soms fotofobie (overgevoeligheid voor licht). De oogarts verwijdert de wormen doorgaans via een chirurgische ingreep.Toxocariase
Toxocariase is een zoönose die wordt overgedragen van dieren, voornamelijk katten en honden, op mensen. De infectie wordt veroorzaakt door toxocara-wormen die via de ontlasting van geïnfecteerde dieren worden uitgescheiden. Wanneer mensen in contact komen met besmette grond of uitwerpselen, kunnen ze de larven opnemen, die vervolgens naar het oog migreren. Dit kan leiden tot littekens op het netvlies, oogontsteking en gezichtsverlies. Behandeling omvat het gebruik van corticosteroïden om verdere oogschade te voorkomen, en in sommige gevallen kan lasertherapie of een vitrectomie nodig zijn.
De belangrijkste gastheer van toxoplasmose is de huiskat / Bron: George Ag., Flickr (CC BY-ND-2.0)Toxoplasmose
Toxoplasmose is een infectieziekte veroorzaakt door de parasiet ‘Toxoplasma gondii’, waarvan de huiskat de primaire gastheer is. De parasiet vormt cysten in de ontlasting van katten. Mensen raken geïnfecteerd door contact met deze uitwerpselen, bijvoorbeeld tijdens het schoonmaken van de kattenbak, of door het eten van voedsel dat in aanraking is geweest met besmette grond. Katten vertonen meestal geen symptomen, wat het moeilijk maakt om te detecteren of ze geïnfecteerd zijn. Bij mensen kunnen de cysten zich door het lichaam verspreiden en in de ogen terechtkomen, wat leidt tot wazig gezichtsvermogen en, indien onbehandeld, schade aan het netvlies en zelfs blindheid. Symptomen kunnen vaak pas optreden wanneer het immuunsysteem verzwakt is. De behandeling van oculaire toxoplasmose bestaat uit een combinatie van antibiotica en medicijnen die ook worden gebruikt om malaria te bestrijden.Ziekte van Chagas
De ziekte van Chagas wordt veroorzaakt door de parasiet Trypanosoma cruzi, die wordt overgedragen door bloedzuigende Noord-Amerikaanse insecten. Deze insecten nestelen zich vaak in modder, muurscheuren, stro en andere bouwmaterialen. De parasiet veroorzaakt een pijnlijke beet bij mensen, meestal op het gezicht en vaak ook nabij het membraan in de binnenhoek van de ogen, wat leidt tot zwelling van de oogleden. Antiparasitaire medicatie zoals benznidazole en nifurtimox wordt gebruikt om deze infectie te bestrijden.Epidemiologie
De epidemiologie van oogworminfecties varieert wereldwijd, afhankelijk van geografische locatie, klimaatomstandigheden en blootstelling aan risicofactoren zoals vectoren en slechte hygiënische omstandigheden.Geografische verspreiding
Oogworminfecties komen voornamelijk voor in tropische en subtropische gebieden, waar bepaalde vectoren zoals vliegen en muggen veelvuldig voorkomen. Regio’s in Afrika, Azië en Latijns-Amerika rapporteren de meeste gevallen, vooral in landelijke gebieden met beperkte toegang tot gezondheidszorg.
Voorkomen in ontwikkelde landen
Hoewel oogworminfecties zeldzaam zijn in ontwikkelde landen, kunnen reizigers naar endemische gebieden deze infecties oplopen. Diagnoses in niet-endemische regio’s zijn vaak gekoppeld aan importgevallen door reizigers.
Demografische verschillen
Oogworminfecties treffen vaak kinderen en jongvolwassenen, omdat deze groepen meer buitenactiviteiten ondernemen in endemische regio’s. Ouderen kunnen echter ook kwetsbaar zijn, vooral wanneer hun immuunsysteem verzwakt is.
Mechanisme
Het mechanisme van een oogworminfectie omvat de introductie, migratie en voortplanting van parasieten in of rond de oogstructuren.Introductie van de parasiet
Infectie begint meestal wanneer larven van de parasiet door vectoren, zoals vliegen, worden overgebracht naar het oog. De larven kunnen via de huid of rechtstreeks in het oog terechtkomen.
Migratie van de worm
Na introductie migreren de parasieten door de weefsels van het oog. Deze beweging veroorzaakt mechanische schade, ontsteking en irritatie, wat leidt tot symptomen zoals pijn, roodheid en zwelling.
Impact op oogweefsel
De parasieten veroorzaken schade aan het bindvlies, het hoornvlies en soms diepere structuren van het oog. Zonder behandeling kan dit leiden tot permanente schade, zoals blindheid.
Oorzaken
Oogworminfecties worden veroorzaakt door verschillende soorten parasieten, waaronder nematoden zoals Loa loa en Onchocerca volvulus.Loiasis
Loa loa, ook bekend als de Afrikaanse oogworm, wordt overgedragen door de beet van chrysops vliegen. De wormen migreren door het onderhuidse weefsel en komen soms in het bindvlies terecht.
Onchocerciasis
Ook wel rivierblindheid genoemd, wordt veroorzaakt door Onchocerca volvulus, die wordt overgebracht door de zwarte vlieg. De volwassen wormen produceren microfilariae die ontstekingen in de ogen veroorzaken.
Andere parasieten
Andere nematoden, zoals Thelazia, kunnen ook ooginfecties veroorzaken. Deze komen vaker voor bij dieren, maar kunnen ook mensen treffen.
Risicofactoren
Bepaalde omstandigheden en gedragingen verhogen de kans op het ontwikkelen van een oogworminfectie.Blootstelling aan vectoren
Verblijven in gebieden waar vliegen of muggen die parasieten overbrengen veel voorkomen, is de grootste risicofactor. Landbouwers en buitenwerkers lopen het meeste risico.
Gebrek aan preventieve maatregelen
Het niet gebruiken van insectenwerende middelen of beschermende kleding verhoogt de kans op infectie aanzienlijk.
Compromitterende gezondheidstoestand
Patiënten met een verzwakt immuunsysteem zijn vatbaarder voor ernstige vormen van oogworminfecties.
Risicogroepen
Niet alle patiënten hebben een gelijke kans op een oogworminfectie; sommige groepen lopen aanzienlijk meer risico.Inwoners van endemische gebieden
Patiënten die in tropische gebieden wonen, hebben een verhoogd risico vanwege de continue blootstelling aan vectoren.
Reizigers naar endemische regio’s
Reizigers zonder kennis van preventieve maatregelen lopen een groter risico tijdens verblijf in risicogebieden.
Kinderen en ouderen
Kinderen, door hun verhoogde buitenactiviteit, en ouderen, door hun mogelijk zwakkere immuunsysteem, behoren tot de risicogroepen.
Geassocieerde symptomen
Oogworminfecties kunnen een breed scala aan symptomen veroorzaken, afhankelijk van de locatie en ernst van de infectie.Ooggerelateerde symptomen
Symptomen zoals roodheid, jeuk, wazig zicht en zwelling rond het oog komen vaak voor. Beweging van de worm kan zichtbaar zijn onder het bindvlies.
Systemische symptomen
Bij ernstige infecties kunnen patiënten last krijgen van koorts, vermoeidheid en gezwollen lymfeklieren.
Chronische klachten
Langdurige infecties kunnen leiden tot littekenvorming en verminderd zicht, vooral bij onvoldoende behandeling.
Alarmsymptomen
Sommige symptomen vereisen onmiddellijke medische aandacht om ernstige complicaties te voorkomen.Pijn en zichtverlies
Plotselinge pijn in het oog of verlies van zicht kan wijzen op ernstige schade aan de oogstructuren.
Aanwezigheid van zichtbare wormen
Het zien van een bewegende worm onder het bindvlies is een duidelijk teken van een infectie die onmiddellijke behandeling vereist.
Systemische symptomen van verspreiding
Koorts, extreme vermoeidheid en tekenen van sepsis kunnen wijzen op een systemische verspreiding van de parasiet.
Diagnose en onderzoeken
Een correcte diagnose van oogworminfecties is essentieel om complicaties te voorkomen en de juiste behandeling in te zetten.Anamnese
De arts verzamelt informatie over recente reizen naar endemische gebieden, blootstelling aan vectoren, en eventuele symptomen zoals roodheid, jeuk of zichtverlies.
Lichamelijk onderzoek
Een grondige inspectie van het oog, inclusief het bindvlies en hoornvlies, wordt uitgevoerd. Zichtbare wormen of ontstekingen kunnen direct worden waargenomen.
Microscopisch onderzoek
Bij vermoeden van microfilariae wordt een bloedmonster afgenomen en onderzocht onder een microscoop, vaak tijdens piekmomenten van parasitaire activiteit.
Beeldvormend onderzoek
Bij vermoeden van dieper gelegen infecties kan beeldvorming, zoals echografie of een MRI-scan, helpen om de aanwezigheid van wormen in oogstructuren te bevestigen.
Behandeling
De behandeling van oogworminfecties hangt af van de ernst van de symptomen en het type parasiet.Mechanische verwijdering
In veel gevallen kan een oogworm worden verwijderd met een pincet onder plaatselijke verdoving. Dit verlicht onmiddellijk de symptomen en voorkomt verdere schade.
Medicatie
Antiparasitaire middelen, zoals ivermectine of albendazol, worden voorgeschreven om resterende wormen en microfilariae te doden. Ontstekingsremmers worden toegevoegd om irritatie en zwelling te verminderen.
Chirurgische interventie
Bij ernstige gevallen waarbij de wormen diep in de oogstructuren zijn doorgedrongen, kan een chirurgische ingreep noodzakelijk zijn.
Prognose
De prognose van oogworminfecties varieert afhankelijk van het moment van diagnose en de adequaatheid van de behandeling.Prognose bij vroege diagnose
Bij een tijdige diagnose en behandeling is de prognose meestal goed, met volledig herstel en minimale kans op blijvende schade.
Langetermijngevolgen
Bij langdurige of onbehandelde infecties kunnen complicaties zoals littekenvorming, chronische ontsteking en zelfs blindheid optreden, wat de levenskwaliteit aanzienlijk kan beïnvloeden.
Prognose bij ernstige infecties
Systemische infecties met uitgebreide weefselschade vereisen intensieve behandeling, en de uitkomst is afhankelijk van de algehele gezondheid van de patiënt en de tijdigheid van de medische interventie.
Complicaties
Onbehandelde of inadequaat behandelde oogworminfecties kunnen tot ernstige complicaties leiden.Visusverlies
Blijvende schade aan het hoornvlies of netvlies kan resulteren in gedeeltelijk of volledig verlies van het zicht.
Secundaire infecties
De beschadigde oogweefsels kunnen gevoelig worden voor bacteriële of schimmelinfecties, wat verdere complicaties veroorzaakt.
Systemische verspreiding
Bij sommige soorten wormen kunnen de parasieten zich naar andere delen van het lichaam verspreiden, wat leidt tot ernstige aandoeningen zoals encefalitis of hartproblemen.
Preventie
Het voorkomen van oogworminfecties vereist een combinatie van persoonlijke hygiëne en gemeenschapsmaatregelen.Bescherming tegen vectoren
Gebruik van insectenwerende middelen, muskietennetten en beschermende kleding is cruciaal in gebieden waar infecties veel voorkomen.
Onderwijs en bewustwording
Lokale gemeenschappen in endemische gebieden moeten worden geïnformeerd over de risico's van oogwormen en effectieve preventieve maatregelen.
Reizigersvoorlichting
Reizigers naar risicogebieden dienen instructies te krijgen over het vermijden van vectorblootstelling en het herkennen van vroege symptomen van infectie.
Massabehandeling in endemische gebieden
In zwaar getroffen regio’s kan massale toediening van antiparasitaire middelen, zoals ivermectine, helpen om de verspreiding van infecties te verminderen.
