Oogwormen: Soorten en symptomen van worminfectie aan ogen

Diverse parasieten zijn in staat om het menselijk lichaam te treffen. Zo komen wormen soms in de ogen terecht om zich daar voort te planten. Diverse oogproblemen komen voor, zoals jeuk, pijn en een verlies van het gezichtsvermogen. Voor sommige oogwormen bestaat een medicamenteuze of chirurgische behandeling, terwijl voor andere ooginfecties geen behandeling bestaat. De vooruitzichten zijn tot slot variabel, waarbij bij sommige oogworminfecties geen schade optreedt aan het gezichtsvermogen, terwijl andere oogwormen een permanente slechtziend- of blindheid veroorzaken.

• Acanthamoeba keratitis
• Afrikaanse oogworm
• Cysticercose
• Myiasis
• Rivierblindheid
• Rondworm Baylisascaris
• Thelaziasis
• Toxocariase
• Toxoplasmose
• Ziekte van Chagas

Acanthamoeba keratitis

Amoebe-keratitis is een parasitaire ooginfectie waarbij het hoornvlies ontstoken is. Acanthamoeba zijn verantwoordelijk voor de hoornvliesaandoening die vooral contactlensdragers treft. Het is van essentieel belang om een correcte contactlenshygiëne te hanteren. Acanthamoeba-soorten bevinden zich voornamelijk in leidingwater, de riolering, meren, zwembaden en sauna’s. Dit eencellig organisme heeft een levenscyclus in twee fasen, met name cysten en trofozoëten. De cysten zijn onschadelijk, maar de trofozoïden zijn in staat om het menselijk lichaam via het oog of via de neus binnen te dringen en bewegen. Ze bewegen zich in de richting van de luchtwegen of de beschadigde huid. Ernstige oogpijn, is het belangrijkste symptoom van Acanthamoeba keratitis. Een vroegtijdige diagnose is de sleutel tot een effectieve behandeling. De arts zet meestal combinaties in van zowel antibiotica als antivirale geneesmiddelen, antimycotica (geneesmiddelen tegen een schimmelinfectie) en antiparasitaire geneesmiddelen (bestrijden een parasitaire infectieziekte). Deze medicijnen dient de patiënt rechtstreeks in de ogen toe via oogdruppels.

Afrikaanse oogworm

De Afrikaanse oogworm, ook bekend als Loa Loa, gebruikt hertenvliegen als hun gastheer. Geïnfecteerde hertenvliegen dragen larven in hun buik. Na zeven tot twaalf dagen zijn de larven in staat om mensen te infecteren. Een geïnfecteerde hertenvlieg infecteert een mens door een beet. De larven kunnen alleen uitgroeien tot volwassen wormen in het menselijk lichaam, een proces dat ongeveer vijf maanden duurt. Ze komen in de bloedbaan terecht, maar reizen ook naar de lymfeklieren en leven daar mogelijk tot een jaar. De symptomen van loiasis zijn in de vroege stadia meestal niet merkbaar. De oogworm veroorzaakt geen problemen met het gezichtsvermogen, maar oogpijn komt wel voor. De worm is wel zichtbaar in het oog, hetgeen een griezelig beeld oplevert. Soms is een operatie nodig om de worm te verwijderen, afhankelijk van de ernst van de worminfectie.

Cysticercose

Cysticercose is een weefselinfectie die wordt veroorzaakt door cysten van de varkenslintworm Taenia solium. De overdracht van de infectie gebeurt via onvoldoende verhit voedsel. Door de inname van de eieren ontstaan cysten in verschillende weefsels, waaronder de hersenen. Oogcysten behoren echter ook tot de mogelijkheden. Een wazig gezichtsvermogen, dubbelzien, blindheid en terugkerende pijn aan de ogen zijn veel voorkomende symptomen. Bij een aantal patiënten treedt een netvliesloslating op. Anthelminctica zijn voorhanden voor het bestrijden van deze worminfectie, en corticosteroïden bestrijden de pijn en gezwollen ogen, maar soms is een operatie noodzakelijk.

Myiasis

Botvliegen verspreiden de parasiet ‘Hypoderma tarandi’, een parasiet die eieren legt op rendieren en kariboes. Deze parasiet infecteert soms mensen. Wanneer de larven in het oog doordringen, is sprake van oftalmomyiasis. De infectie tast mogelijk het gezichtsvermogen aan, en daarnaast neemt het risico op een netvliesloslating en glaucoom toe bij deze oogworminfectie. De parasiet heeft haken op de rug en dikke, witte lichamen, waardoor dit erg vervelend en pijnlijk aanvoelt. De oogarts verwijdert de larve met lasertherapie een vitrectomie (glasvochtoperatie).

Rivierblindheid

Deze ooginfectie komt wereldwijd erg veel voor, en dan bijna uitsluitend in Afrika. Rivierblindheid (onchocerciasis) is een het gevolg van een infectie met de worm ‘Onchocerca volvulus’ die vooral aanwezig zijn in landelijke landbouwgebieden. De worminfectie gebeurt door geïnfecteerde zwarte vliegen die leven en broeden in de buurt van rivieren. Nadat de parasiet in contact is gekomen met de menselijke huid, legt het zijn larven. De symptomen van deze oogworminfectie zijn jeukende ogen, een huiduitslag en bultjes op de huid. Worm dodende medicijnen (anthelmintica) zijn beschikbaar voor het behandelen van rivierblindheid.

Rondworm Baylisascaris

De wasbeer is de ultieme gastheer voor de rondworm ‘Baylisascaris’, maar kleine zoogdieren en vogels zijn soms ook geïnfecteerd. De worm ontwikkelt zich volledig in de ingewanden van de wasbeer en geeft miljoenen eieren door via de uitwerpselen. Wanneer mensen deze besmette eieren innemen, krijgen ze te maken met de worminfectie. Deze worm tast mogelijk het oog aan, waardoor schade ontstaat aan de oogzenuw en soms blindheid optreedt. In de meeste gevallen zijn echter de organen of het ruggenmerg aangetast. De Centers for Disease Control andPrevention meldt dat er geen enkel medicijn effectief is in de behandeling van de rondworm, maar dat af en toe wel bepaalde worm dodende medicatie helpt, vooral dan bij een snelle behandeling.

Thelaziasis

Thelaziasis is een infectie veroorzaakt door de parasiet ‘Thelazia Callipaeda’, die de ogen van katten, honden en mensen aantast. De volwassen parasieten zijn te vinden in de traankanalen. Vliegen voeden zich vervolgens met de tranen van de gastheer, en zijn zo de tussengastheer. Wanneer geïnfecteerde vliegen vervolgens mensen bijten, besmetten ze hen met de worminfectie. De wormen planten zich voort en veranderen in volwassenen wormen in de ogen. Een tranenvloed, een oogontsteking en soms fotofobie (overgevoeligheid voor licht) komen voor. De oogarts verwijdert de wormen uit het oog via een operatie.

Toxocariase

Toxocariase is een zogenaamde zoönose; deze wordt namelijk overgedragen van dieren op mensen. Katten en honden zijn geïnfecteerd door toxocara, die vervolgens in de ontlasting terechtkomen. Wanneer mensen in contact komen met de uitwerpselen van geïnfecteerde dieren, lopen ze de besmetting op. De larven verplaatsen zich naar het oog, wat littekens aan het netvlies en een oogontsteking veroorzaakt in combinatie met een verlies van het gezichtsvermogen. Een behandeling is met corticosteroïden vereist om verdere oogbeschadiging te bij deze rondworminfectie voorkomen. Soms zet de arts lasertherapie of een vitrectomie in wanneer de oogklachten aanhouden.

Toxoplasmose

De belangrijkste gastheer van toxoplasmose is de huiskat. De parasiet die deze ziekte veroorzaakt, is gekend als ‘Toxoplasma gondii’. Door toxoplasma ontstaan cysten in uitwerpselen van katten. Contact met deze uitwerpselen leidt tot de overdracht van de infectie. De infectieziekte verschijnt bijvoorbeeld tijdens het schoonmaken van de kattenbak, of het inslikken van voedsel dat in contact is geweest met de bodem die is verontreinigd door uitwerpselen. Katten vertonen geen symptomen van de ziekte, waardoor het moeilijk is om te weten of de kat geïnfecteerd is. Volwassen cysten zijn infectieus voor mensen. In het lichaam van mensen vormen zich dan overal cysten, ook in het hart. Wanneer de cysten in de ogen terechtkomen, leiden ze tot een wazig gezichtsvermogen. Onbehandelde oculaire toxoplasmose (parasitaire ooginfectie) resulteert vervolgens in schade aan het netvlies en zelfs blindheid. Soms treden symptomen pas op als het immuunsysteem verzwakt is. De behandeling bestaat uit een combinatie van antibiotica en een medicijn dat de arts ook gebruikt om malaria (infectieziekte met koorts, geelzucht en zwakte) te bestrijden.

Ziekte van Chagas

De parasiet Trypanosoma cruzi is de veroorzaker van de ziekte van Chagas. De bloedzuigende Noord-Amerikaanse insecten zijn te vinden in modder, muurscheuren, stro en andere bouwmaterialen. De parasiet veroorzaakt een pijnlijke beet bij mensen, meestal op het gezicht en ook vaak door het membraan op de binnenhoek van de ogen. Dit veroorzaakt zwelling van de oogleden en vereist een behandeling. Antiparasitaire medicatie (benznidazole en nifurtimox) bestrijdt deze infectieziekte.

Lees verder

• Oogaandoeningen: Bekende, onbekende en zeldzame oogaandoeningen (special)
• Acanthamoeba keratitis: Ooginfectie bij contactlensdragers
• Loiasis: Infectie met zwelling rond gewrichten en oogworm
• Ziekte van Chagas: Infectieziekte door beet van parasiet
• Cysticercose: Varkensworminfectie in verschillende weefsels
• Onchocerciasis: Infectieziekte met symptomen aan huid & ogen