Myiasis: Letsels met jeuk op huid door infectie met vliegen

Myiasis (huidmadenziekte) is een aandoening waarbij larven van diverse vliegensoorten de huid aantasten. De larven van de vlieg dringen het lichaam binnen via diverse mogelijke plaatsen. Bekende symptomen zijn jeukende, pijnlijke letsels die lijken op puisten. De arts moet de letsels manueel of eventueel via een chirurgische ingreep verwijderen. Meestal is de aandoening onschuldig en verdwijnen de klachten snel na de behandeling, maar soms dringen de larven ook de hersenen binnen hetgeen zorgt voor ernstige complicaties.

• Epidemiologie van parasitaire infectie
• Oorzaken: Door infectie door larven van vliegen
• Symptomen: Letsels op huid met jeuk
• Locaties
• Tekenen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties van myiasis

Epidemiologie van parasitaire infectie

De prevalentie van myiasis is gerelateerd aan de breedtegraad en levenscyclus van de verschillende soorten vliegen. De incidentie is hoger in de tropen en subtropen van Afrika en Amerika. De verantwoordelijke vliegen geven de voorkeur aan een warme en vochtige omgeving en zijn dus beperkt tot de zomermaanden in de gematigde klimaten, terwijl ze het hele jaar door leven in de tropen. Dermatobia hominis (menselijke of tropische botvlieg) is endemisch voor tropisch Mexico, Zuid-Amerika, Midden-Amerika en Trinidad, terwijl Cordylobia anthropophaga (tumbu-vlieg) endemisch is in Afrika bezuiden de Sahara. Soms zijn patiënten in België of Nederland geïnfecteerd nadat ze naar de tropen gereisd zijn, maar meer epidemiologische gegevens zijn hierover niet gevonden in de geraadpleegde literatuur (oktober 2020). Myiasis komt niet meer voor in een bepaald ras. Er bestaat voorts ook geen seksuele voorliefde voor myiasis. Myiasis treedt tot slot op op elke mogelijke leeftijd.

Oorzaken: Door infectie door larven van vliegen

Patiënten met myiasis geraken besmet met de larven van de Diptera-orde van vliegensoorten. Meer dan honderd soorten Diptera veroorzaken myiasis. Enkele van de meest voorkomende zijn:

• Cochliomyia hominivorax (Amerika) en Chrysomyia bezziana (Afrika, Australië, Azië) veroorzaken beide wondmyiasis.
• Cordylobia anthropophaga (tumbu-vlieg) veroorzaakt ook furunculaire myiasis (puisten op huid).
• Dermatobia hominis (menselijke botvlieg) veroorzaakt furunculaire myiasis (puisten op huid).
• Hypoderma bovis (besmet vee) en Gasterophilus intestinalis (aangetaste paarden) veroorzaken beide kruipende (migrerende) myiasis.
• Oestrus ovis (botvlieg van schapen) veroorzaakt oftalmie.

Symptomen: Letsels op huid met jeuk

Locaties

De huid is het vaakst getroffen bij myiasis (huidmyiasis). Bij nasofaryngeale myiasis zijn de neus, de sinussen en de keelholte aangetast. De myiasis-oogworm tast de ogen, de oogkassen en het periorbitaal weefsel (weefsel rond oogkas) aan. Intestinale en urogenitale myiasis treft respectievelijk het spijsverteringskanaal of het urogenitale systeem. De larven van de vliegen dringen mogelijk ook de mond en de oren binnen.

Tekenen

Huid
De symptomen treden op binnen 24 uur nadat de botvlieg de huid heeft aangetast. Patiënten met myiasis klagen over puistachtige letsels van één tot drie cm in diameter die vaak verschijnen op blootgestelde lichaamsdelen zoals de hoofdhuid, het gezicht, de onderarmen en de benen. De letsels zijn mogelijk pijnlijk, jeukend, gevoelig en/of etterend en ook korstvorming over de letsels behoort tot de mogelijkheden. Centraal in het puistachtige letsel vormen zich ook op en neer bewegende bellen die geproduceerd zijn door de ademhaling van de zalmkleurige wormen. Patiënten hebben vaak het gevoel dat er iets onderhuids beweegt. Soms klagen patiënten ook over koorts, rillingen of gezwollen klieren.

Neus
Bij nasale myiasis presenteren patiënten zich met een bloedneus, een vieze geur aan de neus, wormen die uit de neus kruipen, aangezichtspijn, een verstopte neus, een loopneus, hoofdpijn, slikproblemen en een gevoel van een vreemd lichaam in de neus.

Ogen
Bij een parasitaire ooginfectie veroorzaakt door myiasis zijn de meest bekende symptomen ernstige oogirritatie, roodheid, lichaamssensatie, oogpijn, een tranenvloed en een zwelling van de oogleden.

Diagnose en onderzoeken

De arts bevraagt de patiënt over de medische geschiedenis en de reizen naar het buitenland. Vaak is een geschiedenis van reizen naar een tropisch land aanwezig. De arts bemerkt verder de huidletsels met in het midden een opening en bewegende luchtbelletjes. Soms bemerkt de arts ook (het hoofd van) de maden via het visueel onderzoek. Een bloedonderzoek en wondkweekje zijn verder noodzakelijk.

Behandeling

Het is mogelijk om de larven te verstikken via bijvoorbeeld vaseline, vloeibare paraffine, bijenwas of zware olie. De vliegen komen door deze materialen sneller naar de oppervlakte en de arts kan dan de larve verwijderen via een pincet. Het uitspoelen van de larven met fysiologisch zout, chloroform of ether behoort ook tot de mogelijkheden. Soms is het nodig om de larve volledig chirurgisch te verwijderen via een lokale verdoving. Een alternatieve behandeling voor alle soorten myiasis is via de mond ingenomen ivermectine of op de huid toegepast ivermectine (1%-oplossing). Deze medicijnen helpen vooral bij orale en orbitale myiasis.

Prognose

Myiasis is bij de meeste patiënten een zelfbeperkte infectie met minimale morbiditeit. Zodra de larve is opgekomen of is verwijderd, verdwijnen de letsels snel.

Complicaties van myiasis

Onbehandeld blijft pijn aanwezig, is het uiterlijk gestoord en ervaart de patiënt mogelijk psychologische problemen. Andere complicaties omvatten secundaire bacteriële infecties zoals cellulitis (bacteriële huidinfectie met roodheid van de huid en zwelling van de huid). Larven zoals C hominivorax (oorzaak van wondmyiasis) nestelen zich echter soms in hersenweefsel. Zeer sporadisch dringen de larven het vezelachtige deel van de fontanel binnen bij baby’s. Hierdoor ontstaat neonatale fatale cerebrale myiasis, hetgeen leidt tot de dood.

Lees verder

• Vliegenbeten: Symptomen en behandeling van beet door vlieg