Parasieten: Dermatobia Hominis (horzel)

Sommige mensen die terugkomen van vakantie, nemen ook souvenirs mee die minder gewenst zijn, namelijk de horzelsoort: Dermatobia Hominis. Deze horzel behoort tot de insecten en deze vliegen kunnen, in tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, niet steken. Toch kunnen zij schadelijk zijn omdat ze larven kunnen inbrengen op levende dieren en mensen. De eitjes komen via een tussengastheer op de huid terecht en de larven die uit de eitjes kruipen, kunnen via de huid het lichaam binnendringen. De larve blijft in het lichaam aanwezig als parasiet, totdat hij klaar is om te verpoppen.

De horzel

Horzels, ook wel Oestridae genoemd, behoort tot de insecten tot de orde van de tweevleugeligen (Diptera). In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, kunnen horzels niet steken of bijten. Ze hebben geen bewegende monddelen of een angel. Er zijn wel bloedzuigende dazen en steekvliegen die wel kunnen steken. Deze worden vaak ten onrechte aangezien voor een horzel. Toch kan de niet-stekende horzel, in dit geval de Dermatobia Hominis schadelijk zijn voor mens en dier. De larven van deze vlieg kunnen de huid binnendringen en als parasiet aanwezig blijven totdat hij klaar is om te verpoppen tot volwassen horzel.

De Dermatobia Hominis

Wereldwijd bestaan er wel meer dan 150 soorten horzels waar de Dermatobia Hominis er een van is. Deze wordt ook wel “bot fly” genoemd. Een volwassen exemplaar wordt gemiddeld 10 tot 15 millimeter groot en heeft een blauwzwarte kleur met gele vlekken op de kop en poten. Normaal gesproken parasiteert de larve van deze vlieg in kadavers, maar soms komen ze ook in levende dieren en mensen terecht. In tegenstelling tot je zou verwachten bij parasieten, maakt deze vlieg veel lawaai tijdens het vliegen. Daarom zal de vlieg soms op zijn gastheer gaan zitten en meeliften, zodat hij onopvallend getransporteerd wordt.

Besmetting

De vrouwelijke Dermatobia Hominis vangt een kleinere vlieg of een mug als tussengastheer (vector) en legt eitjes op de buik van haar slachtoffer. Dat kan zowel op de gastheer als ergens anders gebeuren. Deze wordt daarna weer losgelaten en de eitjes blijven daar totdat ze op een mens of dier komen. Zodra de vector op een gastheer landt, worden de eitjes automatisch losgelaten. De eitjes komen erg snel uit door de warmte van het lichaam van de gastheer en de larven kunnen zeer snel de huid binnendringen. Ze kunnen zelfs dwars door kleding heen gaan. Binnen een half uur zit de larve in de huid. Vaak gebruiken ze de opening van de muggensteek of andere wondjes om naar binnen te dringen.

De symptomen

Als de parasiet naar binnen dringt, spreek je van een parasitaire huidaandoening, ook wel cutane myiasis genoemd. Het binnendringen in de huid is pijnloos en de eerste week zal de gastheer waarschijnlijk niets merken. Er kan wat jeuk ontstaan op de besmette plek. Als de larve zijn gang kan gaan, verblijft hij vijf tot tien weken in de huid. Dit kan een pijnlijk gevoel onder de huid geven gedurende deze periode. De plek waaronder de larven zitten, kan gezwollen zijn en het kan lijken op een steenpuist. De larve ankert zich vast in de huid met doornachtige uitsteeksels, waardoor hij lastig te verwijderen is. Hij voedt zich met lichaamsvocht en met (afgestorven) weefsel.

Het verloop

Zolang de larve zijn gang kan gaan, wordt de wond alsmaar groter. Uiteindelijk kan het zelfs pijnlijk worden vanwege aantasting van het weefsel. Er kan zwelling ontstaan en bloederig vocht uit de wond komen. De gastheer kan soms voelen dat er iets beweegt in de wond en dat kan pijnscheuten geven. De huid kan ontstoken raken door bacteriën, meestal de stafylokok of streptokok crysipelas. Deze ontsteking wordt ook wel een secundaire infectie genoemd. Als de huid niet ontstoken raakt, zal de wond vanzelf weer genezen als de larve het lichaam heeft verlaten. Zodra de larve klaar is voor zijn volgende fase, verlaat hij zijn gastheer. Hij laat zich op de grond vallen en zal hij zich verpoppen. Drie weken later komt de volwassen Dermatobia hominis tevoorschijn.

Behandeling

Meestal zal de larve zich bevinden op delen die niet door kleding worden bedekt, zoals hoofd, armen en benen. Behandeling bestaat uit het verwijderen van de larve uit het aangedane weefsel. Vaak gebeurt dit handmatig, bijvoorbeeld met een pincet. Een andere manier is om de huid in te smeren met bijvoorbeeld vaseline, waardoor de larve geen zuurstoftekort krijgt en naar buiten kruipt. Soms kan de larve naar buiten worden gelokt met een stuk vlees (rauw vlees of spek). Als de larve wordt gedood, moet het door een arts worden verwijderd, vaak chirurgisch.

Risicogebieden

In principe kun je overal waar vliegen voorkomen, besmet raken met vliegenlarven, ook wel maden genoemd. Als de omstandigheden onhygiënisch zijn, neemt het aantal vliegen al snel toe. De Dermatobia hominis komt vooral voor in bossen en in oerwouden rond rivieren in Centraal-Mexico en Centraal en Zuid-Amerika. Bij besmetting met maden van deze horzel in Nederland, gaat het meestal om toeristen die naar Suriname of overig Zuid-Amerika zijn geweest. Normale gastheren zijn dieren zoals vee, wilde dieren en vogels, maar af en toe komen de eitjes op een mens terecht. Besmetting met maden bij vee is een wereldwijd probleem.

Lees verder

• Afrikaanse slaapziekte door vliegenbeet
• Parasiet leverbot: in Nederland vooral bij schapen
• Parasieten: hoofdluis, lichaamsluis en schaamluis
• Parasieten: Leishmania, een eencellig organisme
• Parasieten: oogworm (loa loa)