Parasieten: hoofdluis, lichaamsluis en schaamluis

De meeste mensen weten dat hoofdluis nog wel eens kan voorkomen, vooral op scholen. Het is niet gevaarlijk, maar het is wenselijk om ze zo snel mogelijk te verwijderen. Luizen kunnen niet alleen voorkomen op het hoofd, maar ook op andere plaatsen op het lichaam. Andere luizen zijn lichaamsluizen en schaamluizen. Zij kunnen wel gevaarlijk zijn en ziekten overdragen. Hoofdluizen kunnen zich verspreiden via kleding die tegen elkaar aan komt, terwijl schaamluizen vaak een gevolg zijn van intiem lichamelijk contact en lichaamsluizen van slechte hygiëne.

De hoofdluis

Het is een klein diertje dat tot de insecten en de subgroep parasieten behoort. Dat Latijnse naam is pediculus humanus capitis. Een volwassen exemplaar is niet langer dan 3 millimeter. Het is een parasiet en om te overleven heeft hij een gastheer nodig. De luis heeft zes pootjes die voorzien zijn van klauwtjes, waarmee hij zich kan vasthaken aan het haar van de gastheer. Ter hoogte van de haarwortel heeft de luis zijn ideale leefomstandigheden gevonden, want daar is het warm en heeft het de juiste vochtigheidsgraad. De ideale temperatuur is 28 tot 32 graden en een vochtigheidsgraad tussen de 70 en 80%. De luis leeft van bloed. Om de drie tot zes uur zal hij zich voeden door met zijn zuigsnuit in de hoofdhuid te boren.

Roosschilfers of neten?

Als de luis zijn gang kan gaan, zal het wijfje dagelijks ongeveer tien eitjes leggen, waardoor het niet lang duurt voordat de hele hoofdhuid is besmet. De eitjes kunnen alleen uitkomen als de temperatuur hoger is dan die waarin volwassen luizen leven. Daarom worden de eitjes op maximaal 6 millimeter van de hoofdhuid gelegd. Dit lijkt op roos, maar is toch wat anders. Roos zit los terwijl de neten vast zitten aan het haar. Klachten die hoofdluis kan geven is jeuk, waardoor de hoofdhuid kapot gekrabd kan worden. De wondjes kunnen geïnfecteerd raken. De luis zelf is niet schadelijk voor de gezondheid.

De lichaamsluis (kleerluis)

Deze luis, ook wel pediculus humanus corporis of kleerluis genoemd, is minder onschuldig dan de hoofdluis. Lichaamsluizen kunnen ziekten overdragen zoals: loopgravenkoorts, vlektyfus en regelmatige koortsopstoten. De aanwezigheid van deze parasiet kan wijzen op een gebrek aan hygiëne en wordt alleen nog maar gezien bij mensen die in zorgelijke omstandigheden leven. De luis wordt ongeveer 4 millimeter lang en voedt zich met menselijk bloed. Een vrouwtje legt ongeveer tien eitjes per dag en hecht ze aan de kleding. De luis leeft niet op de huid en zal alleen tevoorschijn komen uit de kleding om zich te voeden. De plek waar hij heeft gebeten kan ontzettend jeuken, huiduitslag geven en krabwondjes veroorzaken.

De schaamluis

Deze parasiet, ook wel phthirus pubis genoemd, is minder gevaarlijk dan de lichaamsluis, maar toch kunnen ze zorgen voor veel overlast. Meestal raakt iemand besmet door intiem lichamelijk contact. Schaamluizen zijn seksueel overdraagbaar en ze kunnen een enorme jeuk veroorzaken. Door het krabben kunnen er wondjes ontstaan. In een minder aantal gevallen kunnen ze huidaandoeningen veroorzaken. Met het blote oog zijn de luizen van 2 tot 3 millimeter groot goed te zien. Als het vrouwtje eitjes heeft gelegd, komen deze na ongeveer acht dagen uit. Schaamluizen zijn te verdelgen met een zelfde soort product als tegen hoofdluizen.

De ontwikkeling van een luis

Een luis leeft ongeveer vijftig dagen. Hij begint zijn leven als een eitje, dat ook wel een neet wordt genoemd. Omdat de eitjes doorzichtig zijn, vallen ze haast niet op in het haar. Na ongeveer vijf dagen opent de neet en de jonge luis (nimf) is geboren. De nimf is erg klein en valt met het blote oog amper op. Na ongeveer tien dagen is de luis volwassen. De luis leeft daarna nog ongeveer dertig dagen. Het wijfje is in staat om wel tot tien eitjes per dag te leggen.

Behandeling

Als bij één gezinslid luizen wordt ontdekt, kan het zijn dat iedereen besmet is. Voorheen dacht men dat het noodzakelijk was om alles goed te ontsmetten en werd alle kleding, beddengoed, handdoeken, knuffels, mutsen, sjaals, meubels, enzovoorts schoongemaakt. Tegenwoordig is het duidelijk dat luizen alleen kunnen overleven op een warme hoofdhuid. Lichaamsluizen worden vooral gezien bij mensen die zich niet douchen en lang in dezelfde kleding rondlopen, bij zwervers bijvoorbeeld. Zowel schaamluizen als lichaamsluizen zijn te bestrijden met een insecticide poeder. Bij de apotheek of drogist zijn diverse effectieve middelen beschikbaar om de luizen te bestrijden.

Kleding kan uitgewassen worden op een temperatuur van hoger dan 50 graden, of je kunt ze een dag in de vriezer leggen in een afsloten plastic zak. Hoofdluizen zijn hardnekkig om te bestrijden. Ze kunnen resistent worden tegen insecticiden. Met een fijne kam en water en zeep moet je de neten weghalen uit het haar. Dit geldt voor alle kinderen uit een klas of leden binnen het gezin. Als de behandeling mislukt, komt dat meestal niet doordat het product niet werkt, maar meestal omdat er sprake is van een nieuwe besmetting.

Lees verder

• Hoofdluis: wat kun je hier tegen doen?
• Haarzakjesmijt: Demodex folliculorum
• Insectenbeet: wat kun je er zelf aan doen?
• Jeuk: wat kun je hier zelf aan doen?