Anthelmintica: Worm dodende medicijnen (ontwormingsmiddelen)

Wormen zijn parasieten die het lichaam binnendringen en daar in staat zijn om allerlei organen aan te tasten wanneer ze zich verspreiden. Soms leidt dit tot levensbedreigende situaties. Geneesmiddelen voor de behandeling van wormen zijn gekend als anthelmintica, maar ook ontwormingsmiddelen en vermifuga zijn vaak gebruikte termen. Deze worm dodende medicijnen bestaan in verschillende soorten en zijn elk goed voor de behandeling van een type worminfectie. De patiënt neemt het geneesmiddel strikt in zoals voorgeschreven want anders blijven de wormen aanwezig. Bijwerkingen zijn mogelijk, al zijn deze veelal redelijk mild.

• Wat zijn wormen?
• Werking van geneesmiddelen
• Mechanisme
• Tegenindicaties voor anthelmintica
• Voorbeelden van wormdodende medicijnen
• Identificatie van worminfecties
• Gebruik van en behandeling met wormdodende medicatie
• Gebruik met andere medicijnen
• Bijwerkingen van geneesmiddelen tegen worminfecties
• Interactie met alternatieve behandelingen
• Zorg voor kinderen met worminfecties
• Praktische tips voor het leven met / omgaan met anthelmintica
• Volg nauwkeurig het voorgeschreven behandelschema
• Wees bewust van bijwerkingen en neem contact op bij problemen
• Houd rekening met hygiëne om herinfectie te voorkomen
• Eet een gezond en evenwichtig voedingspatroon tijdens de behandeling
• Houd rekening met de zorg voor kinderen en ouderen
• Ondersteun je lichaam bij het herstel van worminfecties
• Misvattingen rond anthelmintica: Wormdodende medicijnen (ontwormingsmiddelen)
• Anthelmintica werken tegen alle soorten parasieten
• Anthelmintica kunnen zonder voorschrift veilig worden gebruikt
• Anthelmintica veroorzaken altijd bijwerkingen
• Anthelmintica zijn alleen nodig voor mensen met ernstige infecties
• Anthelmintica kunnen wormen in de darmen volledig verwijderen
• Anthelmintica kunnen veilig tijdens de zwangerschap worden gebruikt
• Anthelmintica zijn niet nodig voor huisdieren

Wat zijn wormen?

Wormen worden ingedeeld in drie hoofdgroepen:

• Lintwormen: Ook bekend als "cestoden", leven lintwormen in de darmen. Besmetting vindt meestal plaats door het consumeren van rauw of onvoldoende verhit vlees.
• Rondwormen: De meest voorkomende rondworminfecties worden veroorzaakt door draadwormen, Ascaris (ascariasis), Trichuris (trichuriasis: zweepworminfectie met buikpijn en diarree) en haakwormen. Rondwormeieren komen het lichaam binnen via voedsel of water dat besmet is met eieren. De eieren ontwikkelen zich en groeien in de darmen. Nematoden is een andere term voor rondwormen.
• Trematode wormen: Ook bekend als "bloedzuigers", leven trematoden in bloedvaten, darmen, longen en de lever. Besmetting kan optreden door zwemmen of het wassen in zoet water dat besmet is met deze wormen. Een infectie met bloedzuigers veroorzaakt de tropische ziekte "schistosomiasis".

De meeste worminfecties komen voor in warme, tropische landen of ontwikkelingslanden, waar voedsel en water vaak verontreinigd zijn. Wereldwijd zijn miljoenen mensen besmet met wormen. Draadwormen (aarsmaden), een type rondworm, komen vaak voor in ontwikkelde landen. Verspreiding vindt plaats door contact met een geïnfecteerde persoon. In ontwikkelde landen worden worminfecties vaak opgelopen tijdens reizen naar gebieden waar deze aandoeningen veel voorkomen.

Werking van geneesmiddelen

De meeste geneesmiddelen voor de behandeling van worminfecties werken door de wormen te verhongeren of door hen te verlammen.

• Mebendazole, Albendazole en Thiabendazool verhinderen de opname van suikers door de wormen, wat essentieel is voor hun overleving. Ze doden de wormen, maar niet de eieren.
• Praziquantel en Ivermectine hebben een verlammende werking op de wormen in de darm, waardoor ze loskomen en via de ontlasting het lichaam verlaten.

Mechanisme

Aanmaken van selectieve toxiciteit
Een belangrijk kenmerk van anthelmintica is hun vermogen om selectief toxisch te zijn voor parasitaire wormen zonder de gastheer te schaden. Dit wordt bereikt door het richten op biologische processen die uniek zijn voor wormen, zoals hun specifieke enzymen of ionenkanalen.

Verstoring van de voortplanting
Veel anthelmintica voorkomen dat wormen zich voortplanten, waardoor de infectie zich niet verder verspreidt in het lichaam of naar andere mensen. Deze effecten zijn cruciaal in het beheersen van chronische en uitgebreide infecties.

Ontgifting en uitscheiding
De dode of verlamde wormen worden via de ontlasting uitgescheiden, een proces dat vaak wordt versneld door natuurlijke darmbewegingen. Dit kan gepaard gaan met tijdelijke symptomen zoals buikpijn of diarree, afhankelijk van de ernst van de infectie.

Tegenindicaties voor anthelmintica

Anthelminthica mogen in principe door iedereen worden gebruikt. Mebendazole is echter alleen geschikt voor volwassenen en kinderen ouder dan twee jaar, hoewel het soms vanaf zes maanden kan worden ingezet. Vrouwen die zwanger zijn of borstvoeding geven, dienen Mebendazole te vermijden. Anthelminthica zijn ook niet aanbevolen voor patiënten met zweren in het spijsverteringskanaal, zoals colitis ulcerosa (chronische darmziekte met diarree, buikpijn en pijnlijke stoelgangsdrang). Artsen dienen voorzichtig te zijn bij het voorschrijven van deze medicijnen aan patiënten met een leveraandoening, een nieraandoening, de ziekte van Crohn (aandoening met buikpijn, diarree en gewichtsverlies), of wormcysten in de ogen.

Voorbeelden van wormdodende medicijnen

Er zijn verschillende medicijnen beschikbaar voor de behandeling van worminfecties. Mebendazole is een van de meest voorgeschreven medicijnen, vooral voor de behandeling van draadwormen, die vaak voorkomen in ontwikkelde landen. Mebendazole is ook effectief tegen rondwormen, zweepwormen en haakwormen.

Andere geneesmiddelen die artsen kunnen voorschrijven voor verschillende worminfecties zijn:

• Albendazol
• Biltricide
• Diethylcarbamazine
• Eskazole
• Ivermectine
• Levamisol
• Niclosamide
• Praziquantel
• Stromectol
• Thiabendazool
• Yomesan

Daarnaast zijn er veel vrij verkrijgbare ontwormingsmiddelen beschikbaar.

Identificatie van worminfecties

Het is essentieel dat de arts de specifieke parasiet identificeert die de infectie veroorzaakt. De meeste anthelmintica zijn specifiek voor bepaalde parasieten en sommige kunnen toxisch zijn. De arts voert daarom tests uit op parasieten, eitjes of larven in feces (ontlasting), urine, bloed, sputum (slijm) of weefsel. Op basis van de onderzoeksresultaten kan de arts de meest effectieve medicatie voorschrijven.

Gebruik van en behandeling met wormdodende medicatie

Praktische toediening
De patiënt neemt wormdodende medicijnen oraal in, hetzij in vloeibare vorm, tabletten of capsules. De behandelingsduur is meestal kort, doorgaans enkele dagen, afhankelijk van het type worm en het voorgeschreven medicijn. Bij draadwormen (aarsmaden) is het vaak aanbevolen om alle gezinsleden te behandelen. Het is belangrijk de juiste dosis in te nemen; onderdosering kan leiden tot verminderde effectiviteit en verhoogde resistentie, terwijl overdosering toxisch kan zijn en niet altijd effectief. Sommige anthelmintica moeten met vet voedsel, zoals melk of ijs, worden ingenomen. Orale geneesmiddelen dienen met water te worden ingenomen, meestal tijdens of na de maaltijd. Sommige middelen, zoals Praziquantel, mogen niet worden gekauwd en moeten in zijn geheel worden doorgeslikt om kokhalzen door de bittere smaak te voorkomen.

Inzet van verschillende anthelmintica
Mebendazole is effectief tegen draadwormen en wordt meestal in één dosis toegediend, met een herhaling na twee weken indien nodig. Voor zweepwormen of rondworminfecties kan de arts Mebendazole voorschrijven dat tweemaal daags gedurende drie dagen wordt ingenomen. Niclosamide is effectief tegen lintwormen, maar niet tegen draadwormen of rondwormen. Thiabendazool (Mintezole) wordt vaak voorgeschreven voor draadworminfecties, terwijl Mebendazole (Vermox) effectiever kan zijn voor zweepwormen. Praziquantel verandert de doorlaatbaarheid van de wormen, wat helpt bij hun eliminatie.

Gebruik met andere medicijnen

Anthelminthica kunnen soms worden gecombineerd met andere medicijnen, zoals steroïden om ontstekingen veroorzaakt door de worminfectie te verminderen. Indien nodig kan de patiënt aanvullend magnesium- of natriumsulfaatsupplementen krijgen. Mijnworm- of zweepworminfecties kunnen ook worden behandeld met een combinatie van wormdodende medicijnen en ijzersupplementen.

Bijwerkingen van geneesmiddelen tegen worminfecties

Het is belangrijk om de bijsluiter van het geneesmiddel zorgvuldig te lezen. Over het algemeen worden wormdodende medicijnen goed verdragen, maar ernstige bijwerkingen zijn mogelijk. De lijst met bijwerkingen is niet volledig en kan onder meer omvatten:
LIST diarree
buikpijn (krampen)
donkere urine
extreme zwakte
geelzucht (icterus)
hallucinaties
huiduitslag
koorts
koude rillingen
lage rugpijn
misselijkheid of braken
toevallen
verwardheid
wazig gezichtsvermogen
winderigheid (medische term: flatulentie)

Interactie met alternatieve behandelingen

Naast conventionele medicijnen worden soms alternatieve behandelingen overwogen voor worminfecties:

• Kruiden en natuurlijke remedies: Sommige kruiden, zoals knoflook, pompoenzaden en papaja, worden traditioneel gebruikt om worminfecties te bestrijden. Hoewel ze mogelijk een ondersteunende rol kunnen spelen, moet hun effectiviteit en veiligheid worden beoordeeld in overleg met een arts.
• Voedingsaanpassingen: Voedingsaanpassingen zoals het verhogen van vezelinname kunnen helpen bij de eliminatie van wormen en het verbeteren van de darmgezondheid.
• Probiotica: Het gebruik van probiotica kan de darmflora verbeteren en helpen bij herstel na worminfecties, hoewel dit geen vervanging is voor specifieke anthelmintische behandelingen.

Zorg voor kinderen met worminfecties

De aanpak van worminfecties bij kinderen vereist speciale aandacht:

• Dosering en Veiligheid: Zorg ervoor dat de dosering van medicijnen geschikt is voor de leeftijd en het gewicht van het kind. Overleg met een arts over de veiligheid en mogelijke bijwerkingen.
• Preventie in Scholen: In scholen en kinderdagverblijven kan een verhoogd risico op worminfecties bestaan. Preventieve maatregelen zoals goede hygiëne en regelmatige controles kunnen helpen.
• Ondersteuning bij Behandeling: Kinderen kunnen angstig zijn voor medische behandelingen. Het is belangrijk om hen gerust te stellen en hen goed te informeren over de behandeling.

Praktische tips voor het leven met / omgaan met anthelmintica

Anthelmintica zijn medicijnen die worden gebruikt om worminfecties te behandelen, zoals darmparasieten, die in het lichaam van de gastheer leven. Hoewel deze medicijnen effectief zijn in het elimineren van de infectie, is het belangrijk om te weten hoe je ze op de juiste manier kunt gebruiken en wat je kunt doen om het herstelproces te ondersteunen.

Volg nauwkeurig het voorgeschreven behandelschema

Anthelmintica moeten precies volgens het voorgeschreven behandelschema worden ingenomen. De dosering kan variëren afhankelijk van het type worminfectie, de ernst van de infectie en je gezondheidstoestand. Zorg ervoor dat je de instructies van je arts strikt volgt en de volledige kuur afmaakt, zelfs als je je beter begint te voelen voordat de medicatie op is. Dit helpt ervoor te zorgen dat alle parasieten effectief worden gedood en voorkomt dat de infectie terugkeert.

Wees bewust van bijwerkingen en neem contact op bij problemen

Hoewel anthelmintica over het algemeen veilig zijn, kunnen ze bijwerkingen veroorzaken, zoals buikpijn, misselijkheid, diarree of allergische reacties. Het is belangrijk om je bewust te zijn van deze mogelijke bijwerkingen en ze goed in de gaten te houden. Als je ernstige bijwerkingen ervaart of als de symptomen aanhouden, neem dan direct contact op met je arts. Het kan nodig zijn om de medicatie aan te passen of alternatieve behandelingen te overwegen.

Houd rekening met hygiëne om herinfectie te voorkomen

Na het gebruik van anthelmintica is het essentieel om goede hygiënemaatregelen te volgen om herinfectie te voorkomen. Was regelmatig je handen, vooral na gebruik van het toilet en voor het eten. Reinig je huis grondig, vooral beddengoed en handdoeken, en zorg ervoor dat je voedsel goed kookt om parasieten te doden. Houd ook huisdieren schoon en geef ze indien nodig ontwormingsmiddelen.

Eet een gezond en evenwichtig voedingspatroon tijdens de behandeling

Tijdens de behandeling met anthelmintica is het belangrijk om een gezond en evenwichtig voedingspatroon te volgen. Dit ondersteunt niet alleen je immuunsysteem, maar helpt ook je algehele welzijn. Zorg ervoor dat je dieet rijk is aan vezels, vitamines en mineralen, en drink voldoende water. Vermijd zware, vette of irriterende voedingsmiddelen die je spijsvertering kunnen belasten.

Houd rekening met de zorg voor kinderen en ouderen

Bij de behandeling van worminfecties bij kinderen of ouderen is het extra belangrijk om voorzorgsmaatregelen te nemen. Volg nauwkeurig het doseringsadvies van de arts, aangezien kinderen en ouderen vaak gevoeliger zijn voor bijwerkingen of interacties met andere medicijnen. Zorg ervoor dat ze voldoende rust krijgen en begeleid hen bij het volgen van de behandelingsinstructies. Bij kinderen kan het ook helpen om te zorgen voor een speelse afleiding om de medicatie-inname gemakkelijker te maken.

Ondersteun je lichaam bij het herstel van worminfecties

Na de behandeling met anthelmintica is het belangrijk om je lichaam de tijd te geven om te herstellen. Je immuunsysteem kan enige tijd nodig hebben om zich volledig te herstellen van de infectie. Rust goed uit, blijf gehydrateerd en overweeg het nemen van probiotica om je darmflora in balans te brengen. Het versterken van je immuunsysteem kan helpen om toekomstige infecties te voorkomen.

Door deze praktische tips te volgen, kun je effectief omgaan met de behandeling van worminfecties en het herstelproces ondersteunen. Het is altijd belangrijk om nauw samen te werken met je arts en de aanbevolen behandelingsinstructies op te volgen om een snel en volledig herstel te bevorderen.

Misvattingen rond anthelmintica: Wormdodende medicijnen (ontwormingsmiddelen)

Anthelmintica, of wormdodende medicijnen, worden gebruikt om parasitaire wormen in het lichaam te bestrijden. Ondanks hun effectiviteit bestaan er veel misvattingen over deze middelen. Het is belangrijk om te begrijpen hoe anthelmintica werken, welke aandoeningen ze behandelen, en welke risico’s aan het gebruik van deze medicijnen verbonden zijn.

Anthelmintica werken tegen alle soorten parasieten

Een veelvoorkomende misvatting is dat anthelmintica effectief zijn tegen alle soorten parasieten. In werkelijkheid zijn deze medicijnen specifiek gericht op wormen en kunnen ze geen andere parasieten, zoals protozoa of schimmels, bestrijden. Het is belangrijk om het type parasiet correct te diagnosticeren, zodat de juiste behandeling kan worden voorgeschreven.

Anthelmintica kunnen zonder voorschrift veilig worden gebruikt

Veel mensen denken dat anthelmintica zonder voorschrift veilig kunnen worden gebruikt. Dit is niet altijd het geval, aangezien sommige medicijnen bijwerkingen kunnen veroorzaken of interacties met andere geneesmiddelen kunnen hebben. Het is belangrijk dat de arts bepaalt welk type anthelminticum nodig is en in welke dosering om de veiligheid te waarborgen.

Anthelmintica veroorzaken altijd bijwerkingen

Hoewel anthelmintica bijwerkingen kunnen veroorzaken, zoals maagklachten of hoofdpijn, komen deze niet altijd voor. Veel mensen die deze medicijnen gebruiken, ervaren geen negatieve bijwerkingen. Bij correct gebruik en onder medisch toezicht is het risico op bijwerkingen minimaal.

Anthelmintica zijn alleen nodig voor mensen met ernstige infecties

Een andere misvatting is dat anthelmintica alleen nodig zijn bij ernstige worminfecties. In werkelijkheid worden deze medicijnen vaak voorgeschreven voor minder ernstige gevallen om de parasieten vroegtijdig te behandelen en te voorkomen dat de infectie zich verspreidt. Regelmatig ontwormen kan belangrijk zijn voor zowel volwassenen als kinderen, afhankelijk van de situatie.

Anthelmintica kunnen wormen in de darmen volledig verwijderen

Hoewel anthelmintica effectief zijn in het doden van wormen, betekent dit niet altijd dat ze alle wormen volledig verwijderen, vooral als de infectie al ver gevorderd is. Soms kan het nodig zijn om de behandeling te herhalen of aanvullende therapieën te gebruiken, afhankelijk van het type parasiet en de ernst van de infectie.

Anthelmintica kunnen veilig tijdens de zwangerschap worden gebruikt

Veel mensen geloven dat anthelmintica veilig zijn om tijdens de zwangerschap te gebruiken. Dit is niet altijd het geval, omdat sommige van deze medicijnen schadelijk kunnen zijn voor de baby. Het is cruciaal dat zwangere vrouwen eerst met hun arts overleggen voordat ze deze medicijnen gebruiken, zodat de veiligheid van de moeder en het kind gewaarborgd blijft.

Anthelmintica zijn niet nodig voor huisdieren

Een andere misvatting is dat huisdieren geen anthelmintica nodig hebben. Huisdieren, vooral honden en katten, kunnen wormen dragen en zich hiermee besmetten, wat ook een risico voor de menselijke gezondheid vormt. Het is belangrijk om huisdieren regelmatig te ontwormen om zowel hun gezondheid als die van hun eigenaar te beschermen.