Haakworminfectie: Infectie met haakworm door lopen op grond

Ongeveer één op de vier mensen wereldwijd lijdt aan een haakworminfectie. Dit komt voornamelijk voor in ontwikkelingslanden en treft zowel kinderen als volwassenen. De larven bevinden zich op de grond en komen meestal via het lopen op blote voeten in het lichaam van de patiënt terecht. Diverse symptomen aan de huid en de buik kunnen hierbij ontstaan. Bij milde infecties zijn vaak geen tekenen aanwezig, maar ernstige worminfecties veroorzaken buikgerelateerde symptomen in combinatie met algemene klachten. Bloedarmoede, vermoeidheid en ontwikkelingsstoornissen zijn mogelijke gevolgen van deze worminfectie. De behandeling verloopt met wormdodende medicijnen en is meestal effectief.

• Epidemiologie van haakworminfectie
• Oorzaken: Infectie door lopen op de grond
• Symptomen aan huid en buik
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling via wormdodende medicijnen
• Prognose van worminfectie
• Voeding en levensstijl
• Complicaties van haakworminfectie
• Preventie van infectie met haakworm
• Praktische tips voor het omgaan met haakworminfectie
• Behandeling met antiparasitaire medicijnen
• Preventieve maatregelen en hygiëne
• Misvattingen rond haakworminfectie
• Haakworminfectie wordt altijd veroorzaakt door contact met besmette dieren
• Haakworminfectie veroorzaakt altijd zichtbare symptomen
• Haakworminfectie kan alleen optreden in tropische gebieden
• Haakworminfectie is altijd ernstig en leidt tot langdurige schade
• Je kunt een haakworminfectie niet krijgen als je schoenen draagt
• Haakworminfectie heeft altijd te maken met een slechte hygiëne
• Haakworminfectie kan niet worden behandeld

Epidemiologie van haakworminfectie

Haakworminfecties die mensen aantasten, komen wereldwijd voor. De menselijke haakwormen Ancylostoma duodenale en Necator americanus zijn de bekendste haakwormen. Ze zijn relatief zeldzaam in ontwikkelde landen, maar komen zeer vaak voor in gebieden met slechte hygiëne en sanitaire voorzieningen. Circa 25% van de wereldbevolking is aangetast door een haakworminfectie. Een haakworminfectie draagt significant bij aan bloedarmoede in de tropen. A. duodenale komt vooral voor in Oost-Azië, Noord-Afrika en de Middellandse Zee, terwijl N. americanus de overheersende soort is in Zuid- en Midden-Amerika, Zuidoost-Azië en Afrika ten zuiden van de Sahara. Haakworminfecties komen zowel voor bij schoolgaande kinderen als bij volwassenen, in tegenstelling tot de door de grond overgedragen worminfecties zoals ascariasis (buikpijn en piepende ademhaling) en een zweepworminfectie.

Oorzaken: Infectie door lopen op de grond

Volwassen wormen (die ongeveer 1 cm lang zijn) leven in het duodenum (twaalfvingerige darm: eerste deel van de dunne darm) en het bovenste deel van het jejunum (nuchtere darm: middelste deel van de dunne darm), waar ze vaak in grote aantallen voorkomen. Ze hechten zich stevig aan het slijmvlies en voeden zich met bloed. Eieren die in de ontlasting worden uitgescheiden, ontwikkelen zich in warme en vochtige bodem, waardoor infectieuze larven ontstaan. De overdracht van de infectie gebeurt door het lopen op blote voeten op besmette grond. Ook het eten van groenten die gekweekt zijn op mest van besmette menselijke ontlasting vormt een risicofactor. De larven penetreren direct door de huid van een nieuwe gastheer en worden via de bloedbaan naar de longen gebracht. Nadat de alveolen (longblaasjes) zijn gekruist, worden de parasieten opgehoest en vervolgens ingeslikt, waardoor ze bij hun definitieve locatie komen: de darmen.

Symptomen aan huid en buik

Eerst ontstaat lokale huidirritatie waar de larven in de huid doordringen ('ground itch', ‘grondjeuk’) (jeukende voet). Daarna treden diverse buikgerelateerde symptomen op, vaak vergezeld van eosinofilie (verhoogd aantal eosinofielen, een type witte bloedcel). Milde infecties, vooral bij goed gevoede patiënten, zijn vaak asymptomatisch. Ernstige worminfecties zijn geassocieerd met epigastrische pijn (pijn boven het maaggebied in het midden van de bovenbuik) en misselijkheid, wat doet denken aan de pijn van een maagzweer (branderige pijn). Ook buikpijn, diarree, verlies van eetlust, gewichtsverlies, koorts, vermoeidheid en bloedarmoede komen voor.

Diagnose en onderzoeken

Een ontlastingsstaaltje is nodig voor het diagnosticeren van een haakworminfectie. Bij een microscopisch onderzoek zijn namelijk eieren aanwezig in de stoelgang. Bij infecties die ernstig genoeg zijn om bloedarmoede te veroorzaken, zijn deze eieren in grote aantallen aanwezig. Verder is een bloedonderzoek soms nuttig om hypoproteïnemie en ferriprieve anemie te bevestigen.

Behandeling via wormdodende medicijnen

De wormdodende medicijnen (anthelmintica) albendazol of mebendazol worden gebruikt om de worminfectie volledig uit te roeien. Gedurende één tot drie dagen moet de patiënt deze medicijnen innemen. De arts schrijft soms ijzersupplementen voor als de geïnfecteerde patiënt lijdt aan bloedarmoede.

Prognose van worminfectie

De behandeling met wormdodende geneesmiddelen is effectief en veroorzaakt weinig bijwerkingen. De meeste patiënten herstellen volledig na een korte behandelingskuur.

Voeding en levensstijl

Een evenwichtig voedingspatroon rijk aan ijzer en eiwitten kan helpen om de gevolgen van een haakworminfectie te verminderen. Het verbeteren van de algehele gezondheid en immuniteit door middel van een gezond dieet en levensstijl kan bijdragen aan een betere prognose en herstel.

Complicaties van haakworminfectie

Een chronisch ernstige infectie kan bloedarmoede door ijzertekort (ferriprieve anemie) en een verlaagd aantal eiwitten in het bloed (hypoproteïnemie) veroorzaken, vooral bij patiënten met ondervoeding. Ernstige infecties bij kinderen kunnen leiden tot vertragingen in de lichamelijke en geestelijke ontwikkeling.

Preventie van infectie met haakworm

Het is belangrijk om niet met blote voeten over de grond te lopen op plaatsen waar de haakworm aanwezig is, maar ook ander huidcontact met de grond is niet aangewezen, bijvoorbeeld het spelen of baden in verontreinigd zand. Het gebruik van menselijke ontlasting als mest moet eveneens worden vermeden. De infectie is bovendien te voorkomen door het gebruik van effectieve afvalwaterbeheersystemen en door voorlichting over hygiëne en sanitaire voorzieningen.

Praktische tips voor het omgaan met haakworminfectie

Haakworminfecties ontstaan wanneer de wormen via de huid binnendringen, vaak door het lopen op besmette grond. Ze kunnen leiden tot huidirritatie en in sommige gevallen tot ernstigere infecties.

Behandeling met antiparasitaire medicijnen

De behandeling van een haakworminfectie bestaat uit antiparasitaire medicijnen zoals albendazol of mebendazol. Het is belangrijk om het volledige behandelingsregime af te maken om ervoor te zorgen dat alle parasieten worden gedood en de infectie niet terugkomt.

Preventieve maatregelen en hygiëne

Om haakworminfecties te voorkomen, is het essentieel om schoenen te dragen wanneer je op onbekende of mogelijk besmette grond loopt. Handen wassen en het vermijden van direct contact met besmette oppervlakken kan ook helpen om het risico op infectie te verminderen.

Misvattingen rond haakworminfectie

Een haakworminfectie wordt vaak verkeerd begrepen. Er zijn veel misvattingen over de oorzaken, symptomen en behandeling van deze parasitaire infectie. Hier worden enkele van de meest voorkomende misverstanden besproken.

Haakworminfectie wordt altijd veroorzaakt door contact met besmette dieren

Hoewel haakwormen inderdaad vaak worden overgedragen door contact met besmette dieren, kunnen mensen ook besmet raken door contact met besmette grond. De parasiet komt vaak in de huid terecht wanneer iemand in besmette grond loopt of werkt. Het is niet noodzakelijk om direct in contact te komen met dieren om een infectie op te lopen.

Haakworminfectie veroorzaakt altijd zichtbare symptomen

Niet iedereen die besmet raakt met een haakworm krijgt onmiddellijk symptomen. In veel gevallen kan de infectie een tijdlang asymptomatisch blijven. Wanneer er wel symptomen optreden, kunnen deze variëren van lichte huidirritatie tot ernstigere klachten zoals buikpijn en bloedarmoede. Het is dus mogelijk om besmet te raken zonder dat je het meteen merkt.

Haakworminfectie kan alleen optreden in tropische gebieden

Hoewel haakworminfecties vaker voorkomen in tropische en subtropische gebieden, kunnen ze overal ter wereld optreden. Vooral mensen die werken met aarde of in de landbouw, kunnen het risico lopen, zelfs in gematigde klimaten. De infectie wordt vaak overgedragen via de bodem, wat het risico vergroot bij mensen die in contact komen met besmette grond.

Haakworminfectie is altijd ernstig en leidt tot langdurige schade

Een haakworminfectie is niet altijd ernstig. In de meeste gevallen kan de infectie succesvol worden behandeld met geneesmiddelen zoals anti-parasitica. Het is belangrijk om snel medische hulp te zoeken, maar bij vroege behandeling zijn de vooruitzichten meestal goed, en de infectie veroorzaakt doorgaans geen langdurige schade aan de gezondheid.

Je kunt een haakworminfectie niet krijgen als je schoenen draagt

Hoewel het dragen van schoenen het risico op besmetting aanzienlijk verkleint, beschermt het je niet volledig tegen een haakworminfectie. De parasiet kan de huid binnendringen door kleine scheurtjes, zelfs wanneer je schoenen draagt. Het is nog steeds belangrijk om voorzichtig te zijn bij het betreden van mogelijk besmette gebieden.

Haakworminfectie heeft altijd te maken met een slechte hygiëne

Hoewel slechte hygiëne een rol kan spelen in het verspreiden van haakwormen, is de infectie vaak meer gerelateerd aan blootstelling aan besmette grond dan aan persoonlijke hygiëne. Het gebruik van bloedonderzoeken kan helpen om een infectie op te sporen, maar het voorkomt de blootstelling zelf niet.

Haakworminfectie kan niet worden behandeld

Dit is een misvatting. Haakworminfecties kunnen zeer effectief worden behandeld met anti-parasitica. Een arts kan de juiste medicatie voorschrijven, en de meeste mensen herstellen volledig van de infectie na een korte behandelingsperiode. In sommige gevallen kan de behandeling gepaard gaan met aanvullende zorg voor complicaties zoals bloedarmoede.