Jeukende voeten: Oorzaak van jeuk aan de voet

De voeten worden gedurende de dag intensief belast. Ze zijn constant blootgesteld aan de warmte van schoenen en dragen ons volledige lichaamsgewicht, wat kan leiden tot een droge huid en irritatie. Dit kan jeuk veroorzaken. De huid op de voeten is ook gevoelig voor verschillende aandoeningen en infecties die jeuk kunnen veroorzaken. Jeuk aan de voeten kan op elke leeftijd en bij elk geslacht voorkomen. Soms gaat jeuk aan de voeten gepaard met bijkomende symptomen. De jeuk kan zich op verschillende plekken op de voet manifesteren, zoals aan de tenen, de bovenkant van de voet of de voetzool.

• Contactdermatitis
• Diabetes mellitus (suikerziekte)
• Droge huid (xerosis cutis)
• Eczeem
• Atopische dermatitis
• Dyshidrotisch eczeem
• Infecties aan de voeten
• Haakworminfectie
• Hand-, mond- en voetziekte
• Tungiasis: Huidinfectie met pijnlijke en jeukende voet
• Voetschimmel
• Juveniele plantaire Dermatose
• Leveraandoening
• Lichen Planus
• Lymfoom
• Medicatie (door medicatie veroorzaakte jeuk)
• Perifere neuropathie
• Psoriasis
• Schurft (scabiës)
• Ziekte van Charcot-Marie-Tooth

Contactdermatitis

Contactdermatitis is een huidreactie gekenmerkt door rode, jeukende en vaak blaarvormende huiduitslag. Dit ontstaat door contact van de huid met irriterende stoffen of allergenen. Voorbeelden van deze stoffen zijn:

• Lijmen of chemicaliën in schoenen
• Neomycine in antibiotische zalven
• Plakband en parfums of andere chemicaliën in huid- en nagelverzorgingsproducten

Om contactdermatitis te behandelen, dient men de uitlokkende stof te vermijden. Artsen kunnen orale (via de mond ingenomen) of topische (op de huid aangebrachte) corticosteroïde crèmes en zalven voorschrijven om de huid te kalmeren. Dermatologen of allergologen gebruiken vaak huidafplaktesten om de specifieke allergenen of irriterende middelen te identificeren die verantwoordelijk zijn voor de huiduitslag.

Diabetes mellitus (suikerziekte)

Jeukende voetzolen kunnen een teken zijn van diabetes. Deze jeuk wordt vaak veroorzaakt door zenuwschade (diabetische neuropathie) of nierproblemen door diabetes (diabetische nefropathie). Diabetici ervaren vaak jeuk aan de voeten, vooral bij verhoogde bloedglucosewaarden (hyperglykemie).

Droge huid (xerosis cutis)

Een droge huid kan het gevolg zijn van medische aandoeningen zoals atopische dermatitis (atopisch eczeem) of door omgevingsfactoren zoals een lage luchtvochtigheid of druk door het lichaamsgewicht. Bij veroudering komt ook een droge huid vaak voor. Tekorten aan vitamines of essentiële vetzuren kunnen eveneens bijdragen aan een droge huid. Het gebruik van huidreinigers kan de kans op een droge huid vergroten. In de winter kunnen de klachten verergeren. Regelmatig gebruik van vochtinbrengende crèmes of zalven helpt om een droge en gebarsten huid te voorkomen, waardoor jeuk kan worden verminderd.

Eczeem

Eczeem is een chronische huidaandoening die huiduitslag op de voeten kan veroorzaken, vaak met symptomen die lijken op voetschimmel. Bij eczeem kunnen er kleine, cirkelvormige huidgebieden zijn met een dikke, geschubde huid, of grotere, minder duidelijke letsels. Typische oorzaken zijn huidirritatie door overmatige blootstelling aan vocht (zoals zweet) of een te droge huid door lage luchtvochtigheid of overmatige hitte. De behandeling omvat orale medicatie, steroïde crèmes en fototherapie (lichttherapie).

Atopische dermatitis

Baby’s en kinderen lijden vaak aan atopische dermatitis, een vorm van eczeem die geassocieerd wordt met een voorgeschiedenis van allergieën of astma. De huid vertoont verdikte, schilferige gebieden. Behandeling bestaat uit het gebruik van huidcrèmes en zalven om de huid te bevochtigen, de pH te balanceren en een beschermende barrière tegen uitdroging te bieden. Lokale corticosteroïden kunnen helpen bij het onderdrukken van ontstekingen.

Dyshidrotisch eczeem

Dyshidrotisch eczeem (ook wel blaasjeseczeem of pompholyx genoemd) is een vorm van eczeem die de uiteinden of zijkanten van de tenen en vingers aantast. Het kenmerkt zich door intens jeukende, blaarvormende uitslag met een rode, geschubde en/of gebarsten huid.

Infecties aan de voeten

Haakworminfectie

Een haakworminfectie wordt veroorzaakt door darmparasieten die je kunt oplopen door blootstelling aan besmette bodem met blote voeten. De infectie leidt tot jeuk en een pijnlijke huiduitslag. De twee meest voorkomende haakwormen zijn Necator americanus en Ancylostoma duodenale.

Hand-, mond- en voetziekte

Hand-, mond- en voetziekte is een besmettelijke virale infectie, vaak bij kinderen. Het coxackievirus veroorzaakt zweren in de mond (afteuze mondzweren) en pijnlijke uitslag op de handen en voeten, die mogelijk gepaard gaat met jeuk. Behandeling is meestal niet noodzakelijk, maar het kind moet voldoende blijven drinken om uitdroging te voorkomen en de blaren niet doorprikken. Meestal herstelt het kind binnen een week van deze onschuldige aandoening.

Tungiasis: Huidinfectie met pijnlijke en jeukende voet

Tungiasis is een huidinfectie veroorzaakt door een zandvlo. Deze huidinfectie gaat gepaard met een pijnlijke voet (voetpijn) en jeuk. De infectie komt het vaakst voor op de voeten, maar kan ook de handen, ellebogen, dijen en billen aantasten. Mogelijke behandelingen zijn cryotherapie, chirurgie, antiparasitaire geneesmiddelen en het verwijderen van de vlo met een naald en pincet. Het is raadzaam om dicht schoeisel te dragen in gebieden waar deze zandvlo voorkomt, met name in tropische en subtropische klimaten zoals West-Indië en het Caribisch gebied.

Voetschimmel

Voetschimmel (tinea pedis of atleetvoet) is een veelvoorkomende schimmelinfectie van de voeten, veroorzaakt door een tinea-schimmel. De infectie verspreidt zich door fysiek contact of door aanraking met besmette oppervlakken. Risicofactoren zijn onder andere het blootsvoets lopen, het delen van sokken met een besmette persoon, het dragen van schoenen met natte voeten en overmatig zweten (hyperhidrose). Voetschimmel vertoont zich als een rode of schilferige uitslag die jeukt. Bij acute infecties kunnen er blaren ontstaan die open worden gekrabd, wat verdere irritatie en mogelijk een secundaire bacteriële infectie kan veroorzaken. De behandeling omvat antimycotica (antischimmelmedicijnen) en soms topische corticosteroïden om ontsteking en jeuk te verminderen.

Juveniele plantaire Dermatose

Juveniele plantaire dermatose is een chronische huidziekte die vooral voorkomt bij jongens. De aandoening veroorzaakt rode, schilferige, pijnlijke voetzolen met de vorming van kloofjes. De exacte oorzaak is onbekend, maar wrijving door bezwete voeten kan een risicofactor zijn. Geschikt, goed ademend schoeisel en het gebruik van vette crèmes en soms hormoonzalven zijn de belangrijkste behandelingsmethoden. De symptomen kunnen af en toe terugkeren, maar verdwijnen meestal rond de puberteit.

Leveraandoening

Jeukende voeten die 's nachts en tijdens de zwangerschap optreden kunnen wijzen op een leveraandoening, vaak veroorzaakt door een ophoping van galzuur in het lichaam. Zwangerschapscholestase (jeuk en geelzucht tijdens de zwangerschap) en levercirrose door overmatig alcoholgebruik zijn veelvoorkomende oorzaken van jeuk aan de voeten.

Lichen Planus

Lichen planus is een ontstekingsaandoening die mogelijk voortkomt uit een auto-immuunziekte of een allergische reactie. Het wordt gekenmerkt door jeukende huidzweren en bultjes, meestal op de armen, benen en romp. De huidletsels zijn donkerrood tot paars en variëren in grootte tot 35 mm in diameter. Ze kunnen ook op de voeten voorkomen. Lichen planus kan overal op de huid en slijmvliezen verschijnen, inclusief de genitaliën.

Lymfoom

Een lymfoom is een vorm van kanker van het lymfestelsel, dat bestaat uit de lymfeklieren, de milt, de thymus en het beenmerg. Het lymfestelsel speelt een cruciale rol in het immuunsysteem. Lymfomen zijn moeilijk vroeg te diagnosticeren omdat ze vaak geen typische symptomen vertonen, zoals jeuk, koorts, nachtelijke rillingen en vermoeidheid. Jeuk aan de voeten kan een symptoom zijn van een Hodgkin-lymfoom.

Medicatie (door medicatie veroorzaakte jeuk)

Bepaalde medicijnen kunnen jeuk veroorzaken, waaronder aan de voeten. Enkele voorbeelden zijn:

• Antibiotica
• Antipsychotica
• Aspirine
• Opioïden / Opiaten (krachtige pijnstillers)

Een allergische reactie op medicijnen kan leiden tot jeukende huiduitslag of urticaria (netelroos), soms ook aan de voeten.

Perifere neuropathie

Perifere neuropathie verwijst naar schade aan de perifere zenuwen, die buiten het centrale zenuwstelsel liggen. Symptomen zijn onder meer tintelingen, pijn, zwakte, gevoelloosheid en/of jeuk in de handen en voeten of andere lichaamsdelen. De schade kan voortkomen uit traumatische letsels, infecties, stofwisselingsstoornissen of blootstelling aan toxines. Erfelijke aandoeningen kunnen ook perifere neuropathie veroorzaken. Diabetes mellitus is een veelvoorkomende oorzaak van perifere neuropathie.

Psoriasis

Psoriasis is een chronische huidziekte gekenmerkt door droge, rode, jeukende, schilferige vlekken op de huid, waaronder de voeten. Deze aandoening kan ook gepaard gaan met andere ziekten zoals artritis (gewrichtsontsteking), hart- en vaatziekten en diabetes mellitus type 2.

Schurft (scabiës)

Schurft is een jeukende en zeer besmettelijke huidziekte veroorzaakt door de mijt ‘Sarcoptes scabiei’. Behandeling omvat meestal antihistaminica. Indien dit onvoldoende helpt, kunnen corticosteroïden worden ingezet. De symptomen verergeren vaak in de eerste week na de behandeling, maar nemen daarna doorgaans af binnen twee tot vier weken.

Ziekte van Charcot-Marie-Tooth

De ziekte van Charcot-Marie-Tooth is een erfelijke neurologische aandoening die de zenuwen aantast die verantwoordelijk zijn voor vrijwillige spierbewegingen. Deze aandoening veroorzaakt problemen met staan en lopen, en kan leiden tot zwakke benen. Diepe jeuk aan de voetzolen kan optreden. Acupunctuur kan een mogelijke behandelingsoptie zijn, maar dit dient altijd eerst met een arts besproken te worden.

Lees verder

• Voetschimmel: Huidziekte door schimmels (tinea pedis)
• Eczeem: Chronische huidziekte met droge en jeukende huid
• Brandende voeten: Oorzaken van branderige, hete voeten
• Voetpijn: Oorzaken van pijnlijke voet of pijn aan voeten