Epigastrische pijn: Pijn in midden bovenbuik (boven maag)

Het epigastrium is het gedeelte van de bovenbuik dat zich onder de ribben bevindt. Het epigastrische gebied omvat de maag, een deel van de lever, het pancreas en de twaalfvingerige darm. Sommige patiënten ervaren epigastrische pijn (epigastralgie), waarbij ze pijn ervaren in het midden van de bovenbuik, net onder de ribbenkast. De milde tot ernstige pijn gaat afhankelijk van de oorzaak gepaard met andere klachten, zoals diarree, maagzuur en winderigheid. Zowel het stellen van de diagnose en als het maken van een behandelplan zijn sterk afhankelijk van de oorzaak en de ernst van de klachten. Bij veruit de meeste patiënten is de pijn slechts mild en zakt deze spontaan of met enkele huismiddeltjes weg. Af en toe is echter medicatie of een andere medische behandeling nodig om de oorzaak van epigastrische pijn aan te pakken.

• Aandoeningen en pijn boven het maaggebied
• Galblaasaandoeningen
• Indigestie
• Lactose-intolerantie
• Maagbreuk (hiatus hernia)
• Maagzweer
• Slokdarmontsteking of maagslijmvliesontsteking
• Zure reflux en GERD
• Andere aandoeningen
• Omgevingsfactoren en pijn boven de maagstreek
• Alcoholgebruik
• Voeding
• Zwangerschap
• Symptomen: Pijn boven de maagstreek
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van pijn in het midden van de bovenbuik
• Huismiddeltjes
• Professionele medische behandeling
• Complicaties geassocieerd met epigastrische pijn

Aandoeningen en pijn boven het maaggebied

Verschillende ziekten kunnen pijn boven de maagstreek veroorzaken.

Galblaasaandoeningen

Patiënten met problemen aan de galblaas ervaren vaak epigastrische pijn. Dit kan het gevolg zijn van galstenen (harde afzettingen in de galblaas die galkoliek veroorzaken), een galblaasontsteking (cholecystitis) of zelfs galblaaskanker. Specifieke symptomen van galblaasproblemen zijn:

• buikpijn
• kleigekleurde ontlasting
• opgeblazen gevoel
• verlies van eetlust
• geelzucht (icterus)
• intense pijn in de rechterbovenkant van de maag na het eten
• koorts
• winderigheid

Indigestie

Indigestie treedt meestal op na het eten. Wanneer een patiënt eet, produceert de maag zuur om het voedsel te verteren. Soms kan dit zuur de bekleding van het spijsverteringsstelsel irriteren. Symptomen zoals een boer laten, een opgeblazen gevoel, een vol gevoel (zelfs bij een kleine portie) en misselijkheid komen vaak voor bij indigestie. Deze symptomen kunnen samen met epigastrische pijn optreden. Hoewel indigestie bij iedereen wel eens voorkomt, kan het ook wijzen op een intolerantie voor bepaald voedsel.

Lactose-intolerantie

Patiënten die lactose-intolerant zijn, hebben moeite met het afbreken van lactose, een suiker die aanwezig is in melk en andere zuivelproducten. Voor patiënten met lactose-intolerantie veroorzaakt het consumeren van zuivelproducten epigastrische pijn en andere symptomen, waaronder:

• diarree
• opgeblazen gevoel
• krampen
• maagpijn
• misselijkheid of braken
• winderigheid

Maagbreuk (hiatus hernia)

Bij een maagbreuk (hiatus hernia) steekt een deel van de maag door het middenrif en in de borstkas. Deze aandoening, die vooral ouderen treft, kan het gevolg zijn van een ongeval of verzwakte middenrifspieren. Niet elke patiënt met een maagbreuk ervaart pijn in het midden van de bovenbuik. Andere symptomen van een hiatus hernia zijn:

• heesheid
• keelpijn
• luide boeren
• pijn op de borst
• slikproblemen
• winderigheid

Maagzweer

Bij een maagzweer is de bekleding van de maag of de dunne darm beschadigd door een bacteriële infectie of door het gebruik van te veel bepaalde medicijnen, zoals niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's). Symptomen van maagzweren zijn epigastrische pijn, maagpijn, vermoeidheid en kortademigheid.

Slokdarmontsteking of maagslijmvliesontsteking

Bij een slokdarmontsteking ontstaat een ontsteking van de bekleding van de slokdarm. Bij gastritis is het slijmvlies van de maag ontstoken (maagslijmvliesontsteking). Deze infectie kan worden veroorzaakt door de bacterie Helicobacter pylori, die vaak maagproblemen veroorzaakt. Oesofagitis en gastritis kunnen het gevolg zijn van zure reflux, infecties en irritatie door bepaalde medicijnen. Sommige immuunstoornissen kunnen ook ontstekingen veroorzaken. Een onbehandelde ontsteking kan leiden tot littekenweefsel of bloedingen. Andere veel voorkomende symptomen zijn:

• aanhoudende hoest
• brandend gevoel in de borst en keel
• zure smaak in de mond of een braakselachtige smaak in de mond
• misselijkheid
• overgeven of bloed braken
• slikproblemen
• weinig eten

Zure reflux en GERD

Zure reflux of GERD (gastro-oesofageale reflux) treedt op wanneer het maagzuur dat wordt gebruikt in de spijsvertering terugvloeit naar de slokdarm. Zure reflux veroorzaakt vaak zuurbranden (pijn in de borst en keel). Aanhoudende zure reflux kan de slokdarm beschadigen en leiden tot gastro-oesofageale refluxziekte. Zuurbranden kan gepaard gaan met pijn boven de maagstreek, hoewel het ook op zichzelf kan voorkomen. Andere veel voorkomende symptomen van zure reflux zijn onder andere:

• brandende pijn op de borst
• een aanhoudende hoest
• een aanhoudende keelpijn of heesheid
• een brokgevoel in de keel (of borst)
• een zure of braakselachtige smaak in de mond
• indigestie

Gastro-oesofageale reflux kan leiden tot een Barrett-slokdarm (schade aan de wand van de slokdarm door reflux).

Andere aandoeningen

Andere aandoeningen die pijn in het midden van de bovenbuik kunnen veroorzaken zijn onder andere:

• aandoeningen waarbij een patiënt voortdurend moet hoesten
• abdominale aorta-aneurysma (buikslagaderaneurysma met buikpijn)
• abdominale spierspanning
• cardiovasculaire problemen zoals hartaanvallen
• haakworminfectie (infectie met haakworm door lopen op de grond)
• eierstokkanker (kanker in de eierstokken met weinig symptomen)
• gastro-enteritis (buikgriep)
• maagkanker (maagcarcinoom): kanker in het maagslijmvlies
• pancreaskanker (kanker in de alvleesklier met geelzucht)
• pancreatitis (alvleesklierontsteking)
• virale hepatitis (leverontsteking veroorzaakt door een virus)
• symptomen van prikkelbare darm syndroom (PDS) zoals opgeblazen gevoel en darmproblemen

Omgevingsfactoren en pijn boven de maagstreek

Een aantal omgevingsfactoren kan het risico op pijn boven de maagstreek verhogen.

Alcoholgebruik

Mensen die weinig of matig alcohol drinken ervaren meestal geen maag- of darmproblemen. Bij overmatig alcoholgebruik (alcoholmisbruik) kunnen ontstekingen in de maagwand optreden. Deze ontstekingen kunnen epigastrische pijn en andere spijsverteringsproblemen veroorzaken. Ook het consumeren van alcohol tijdens maaltijden kan af en toe leiden tot epigastrische pijn.

Voeding

De maag is behoorlijk flexibel. Wanneer iemand meer eet dan nodig is, kan de maag uitzetten, wat druk uitoefent op de omliggende organen en leidt tot epigastrische pijn. Overeten kan ook leiden tot indigestie, zure reflux en brandend maagzuur. Het eten van extreem pittig voedsel kan de maag irriteren, wat pijn in het midden van de bovenbuik tot gevolg kan hebben.

Zwangerschap

Zwangere vrouwen ervaren vaak milde epigastrische pijn. Dit komt vaak door zure reflux of door de druk van de groeiende baarmoeder. Bovendien kunnen hormonale veranderingen (hormonale veranderingen) de spijsvertering vertragen, waardoor zure reflux en epigastrische pijn kunnen verergeren. Ernstige of aanhoudende epigastrische pijn tijdens de zwangerschap kan wijzen op een ernstigere aandoening, dus zwangere vrouwen moeten bij ongewone symptomen een arts raadplegen.

Symptomen: Pijn boven de maagstreek

De pijn kan variëren van mild tot ernstig en kan intermitterend of constant zijn. Vaak verschijnt de pijn tijdens of net na het eten. Deze pijn kan gepaard gaan met andere symptomen die wijzen op de onderliggende oorzaak, zoals:

• buikpijn
• constipatie
• diarree
• een abnormale zure smaak in de mond
• een brandend gevoel in de buik, borst en/of keel
• een brokgevoel in de keel
• kleigekleurde ontlasting
• opgeblazen gevoel
• verlies van eetlust of weinig eten
• buikwandzwelling
• geelzucht (icterus)
• heesheid
• hoesten
• indigestie
• keelpijn
• maagpijn
• maagzuur
• misselijkheid en overgeven
• slikproblemen
• veel boeren
• vermoeidheid
• winderigheid

Alarmsymptomen
Epigastrische pijn is meestal niet ernstig en verdwijnt vaak binnen één à twee uur. Als echter een van de volgende symptomen optreedt, is het noodzakelijk om een arts te raadplegen:

• aanhoudende pijn die langer dan twee dagen aanhoudt
• ademhalingsproblemen
• bewustzijnsverlies
• bloed braken
• bloed in de ontlasting
• regelmatig branderigheid en pijn na het eten
• ernstige pijn
• extreme vermoeidheid
• frequente zure oprispingen
• hartkloppingen (palpitaties)
• hoge koorts
• kortademigheid
• misselijkheid, braken of diarree die langer dan 24 uur aanhouden bij volwassenen
• pijn die uitstraalt naar de schouder en arm
• pijn of druk op de borst en de maag

Diagnose en onderzoeken

Het vaststellen van de oorzaak van epigastrische pijn is cruciaal voor een effectieve behandeling. De arts begint meestal met het verzamelen van de medische geschiedenis van de patiënt en beoordeelt het medicatiegebruik. Hij vraagt ook naar het type pijn en eventuele bijkomende symptomen. Daarna volgt een lichamelijk onderzoek. Indien nodig worden verdere onderzoeken uitgevoerd, zoals:

• bloedonderzoek
• CT-scan
• echografie
• endoscopie (inwendig kijkonderzoek van de binnenkant van het lichaam) om problemen in de slokdarm op te sporen (zoals slokdarmontsteking of tumoren)
• hartonderzoek
• röntgenfoto van de buik om verstoppingen of tumoren te detecteren
• urineonderzoek

Behandeling van pijn in het midden van de bovenbuik

Huismiddeltjes

Er zijn verschillende huismiddeltjes die de pijn boven de maagstreek kunnen verzachten. Het vermijden van voedsel dat irritatie veroorzaakt en het eten van kleinere porties kunnen nuttig zijn. Verdund aloëverasap kan diverse maagproblemen behandelen. Gemberthee kan maagaandoeningen verlichten door het zuur te neutraliseren en ontsteking of irritatie in het spijsverteringskanaal te verminderen. Verbrande toast kan helpen bij het ontgiften van de maag. Kamillethee kan symptomen van epigastrische pijn bestrijden, brandend maagzuur verlichten en de maag kalmeren. Pepermuntthee kan ook nuttig zijn, hoewel het niet aanbevolen wordt bij gastro-oesofageale reflux. Yoghurt kan indigestie verlichten. Zuiveringszout, gemengd met warm water, kan de zuurgraad in de maag neutraliseren.

Professionele medische behandeling

Bij milde epigastrische pijn kan behandeling vaak overbodig zijn, vooral als er geen andere symptomen zijn. De behandeling hangt echter af van de diagnose en de onderliggende oorzaak van de pijn.

De arts kan verschillende medicijnen voorschrijven om de epigastrische pijn te verlichten:

• Antacida: Deze medicijnen verminderen de overmatige zuurproductie in de maag.
• H2-blokkers: Deze geneesmiddelen worden gebruikt bij maagzweren en voorkomen de overmatige zuurproductie in de maag.
• Niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's): Deze medicijnen verlichten pijn en verminderen koorts en ontstekingen.

Daarnaast kan de arts indien nodig andere medicijnen voorschrijven als deze leiden tot epigastrische pijn.

Complicaties geassocieerd met epigastrische pijn

Epigastrische pijn kan in sommige gevallen leiden tot ernstige complicaties, vooral als de symptomen verergeren. Dit kan ongemak tijdens het eten veroorzaken en invloed hebben op de eetgewoonten, wat kan leiden tot gewichtsverlies. Mogelijke complicaties zijn:

• infecties
• verhoogd risico op kanker
• verminderde levenskwaliteit
• gewichtsverlies
• hartaanvallen
• kanker van de slokdarm, maag en andere organen
• littekens en vernauwing van de slokdarm
• ondervoeding door verminderde voedselinname

Lees verder

• Pijn in de bovenbuik: Oorzaken van bovenbuikpijn