Epigastrische pijn: Pijn in midden bovenbuik (boven maag)

Het epigastrium is het gedeelte van de bovenbuik dat zich onder de ribben bevindt. Het epigastrische gebied omvat de maag, een deel van de lever, het pancreas en de twaalfvingerige darm. Sommige patiënten ervaren epigastrische pijn (epigastralgie), waarbij ze pijn ervaren in het midden van de bovenbuik, net onder de ribbenkast. De milde tot ernstige pijn gaat afhankelijk van de oorzaak gepaard met andere klachten, zoals diarree, maagzuur en winderigheid. Zowel het stellen van de diagnose en als het maken van een behandelplan zijn sterk afhankelijk van de oorzaak en de ernst van de klachten. Bij veruit de meeste patiënten is de pijn slechts mild en zakt deze spontaan of met enkele huismiddeltjes weg. Af en toe is echter medicatie of een andere medische behandeling nodig om de oorzaak van epigastrische pijn aan te pakken.

• Aandoeningen en pijn boven het maaggebied
• Galblaasaandoening
• Indigestie
• Lactose-intolerantie
• Maagbreuk (hiatus hernia)
• Maagzweer
• Slokdarmontsteking of een maagslijmvliesontsteking
• Zure reflux en GERD
• Andere aandoeningen
• Omgevingsfactoren en pijn boven de maagstreek
• Alcohol drinken
• Voeding
• Zwangerschap
• Symptomen: Pijn boven de maagstreek
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van pijn in het midden van de bovenbuik
• Huismiddeltjes
• Professionele medische behandeling
• Complicaties geassocieerd met epigastrische pijn

Aandoeningen en pijn boven het maaggebied

Verschillende ziekten zijn in staat om de pijn boven de maagstreek te veroorzaken.

Galblaasaandoening

Patiënten die problemen ervaren aan de galblaas ervaren eveneens epigastrische pijn. Dit geldt voor galstenen (harde afzettingen in galblaas met galkoliek), een galblaasontsteking (cholecystitis) of zelfs galblaaskanker. Specifieke symptomen van galblaasproblemen zijn:

• buikpijn
• een kleigekleurde ontlasting
• een opgeblazen gevoel
• een verlies van eetlust
• geelzucht (icterus)
• intense pijn in de buurt van de rechterbovenkant van de maag na het eten
• koorts
• winderigheid

Indigestie

Indigestie treedt meestal op na het eten. Wanneer een patiënt iets eet, produceert de maag zuur om het voedsel te verteren. Soms irriteert dit zuur de bekleding van het spijsverteringsstelsel. Een boer laten, een opgeblazen gevoel in de buik, een vol gevoel (zelfs bij een kleine portiegrootte) en misselijkheid zijn enkele vele voorkomende symptomen die optreden bij indigestie. Deze symptomen zijn vaak voelbaar naast de epigastrische pijn. Hoewel indigestie bij iedereen wel eens voorkomt, wijst dit soms op een intolerantie voor een voedingsmiddel.

Lactose-intolerantie

Patiënten die lactose-intolerant zijn, hebben problemen met het afbreken van lactose, een suiker die aanwezig is in melk en andere zuivelproducten. Voor patiënten met lactose-intolerantie (symptomen bij het consumeren van melk en zuivelproducten) veroorzaakt het eten van zuivel de epigastrische pijn en andere symptomen, waaronder:

• diarree
• een opgeblazen gevoel
• krampen
• maagpijn
• misselijkheid of braken
• winderigheid

Maagbreuk (hiatus hernia)

Bij een maagbreuk (hiatus hernia) steekt een deel van de maag door het middenrif en in de borst. Deze aandoening, die vooral ouderen treft, is het gevolg van een ongeval of verzwakte middenrifspieren. Niet elke patiënt met een maagbreuk krijgt te maken met pijn in het midden van de bovenbuik. Andere symptomen van een hiatus hernia zijn:

• heesheid
• keelpijn
• luide boeren laten
• pijn op de borst
• slikproblemen
• winderigheid

Maagzweer

Bij een maagzweer is de bekleding van de maag of de dunne darm beschadigd door een bacteriële infectie of door het nemen van te veel van bepaalde medicijnen, zoals niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's). Symptomen van maagzweren zijn: epigastrische pijn, maagpijn, vermoeidheid en kortademigheid.

Slokdarmontsteking of een maagslijmvliesontsteking

Bij een slokdarmontsteking ontstaat een ontsteking van de bekleding van de voedselpijp (slokdarmontsteking). Bij gastritis is het slijmvlies van de maag ontstoken (maagslijmvliesontsteking). Deze infectie is mogelijk te wijten aan de bacterie Helicobacter pylori die vaak zorgt voor maagproblemen. Oesofagitis en gastritis zijn mogelijk het gevolg van zure reflux, infecties en irritatie door bepaalde medicijnen. Sommige stoornissen van het immuunsysteem zijn ook in staat om ontstekingen te veroorzaken. Een onbehandelde ontsteking veroorzaakt littekenweefsel of bloedingen. Andere veel voorkomende symptomen zijn:

• een aanhoudende hoest
• een brandend gevoel in de borst en keel
• een zure smaak in de mond of een braakselachtige smaak in de mond
• misselijkheid
• overgeven of bloed spugen
• slikproblemen
• weinig eten

Zure reflux en GERD

Zure reflux of GERD (gastro-oesofageale reflux) treedt op wanneer het maagzuur dat wordt gebruikt in de spijsvertering, terugvloeit in de voedselpijp (slokdarm). Zure reflux veroorzaakt vaak zuurbranden (pijn in de borst en keel). Aanhoudende zure reflux beschadigt de slokdarm en leidt dan tot gastro-oesofageale refluxziekte. Zuurbranden gaat mogelijk vergezeld met pijn boven de maagstreek, al is het ook mogelijk dat zuurbranden op zichzelf optreedt. Andere veel voorkomende symptomen van zure reflux zijn onder andere:

• brandende pijn op de borst
• een aanhoudende hoest
• een aanhoudende keelpijn of een hees stemgeluid
• een brokgevoel in de keel (of borst)
• een zure of braakselachtige smaak in de mond
• indigestie

Gastro-oesofageale reflux leidt mogelijk tot een Barrett-slokdarm (schade aan wand van slokdarm door reflux).

Andere aandoeningen

Andere aandoeningen die resulteren in pijn in het midden van de bovenbuik zijn onder andere:

• aandoeningen waarbij een patiënt continu moet hoesten
• abdominale aorta aneurysma (buikslagaderaneurysma met pijn in de buik)
• abdominale spierspanning
• cardiovasculaire problemen zoals hartaanvallen
• een haakworminfectie (infectie met haakworm door lopen op de grond)
• eierstokkanker (kanker in eierstokken met weinig symptomen)
• gastro-enteritis (buikgriep)
• maagkanker (maagcarcinoom): kanker in maagslijmvlies
• pancreaskanker (kanker in alvleesklier met geelzucht)
• pancreatitis (alvleesklierontsteking)
• virale hepatitis (leverontsteking veroorzaakt door een virus)
• ziekte van Ménétrier (symptomen aan maag en zwelling van de benen)
• zweer in de twaalfvingerige darm

Omgevingsfactoren en pijn boven de maagstreek

Een aantal omgevingsfactoren verhogen bovendien het risico op pijn boven het maaggebied.

Alcohol drinken

Mensen die weinig of matig drinken ervaren meestal geen maag- of darmproblemen. Bij het drinken van te veel alcohol (alcoholmisbruik), ontstaan ontstekingen in de maagwand. Deze ontsteking leidt mogelijk tot epigastrische pijn en andere spijsverteringsproblemen. Ook de consumptie van alcohol tijdens het eten leidt af en toe tot epigastrische pijn.

Voeding

De maag is erg flexibel. Meer eten dan nodig is, doet de normale maagcapaciteit uitzetten. Hierdoor ontstaat druk op de organen rond de maag, hetgeen leidt tot epigastrische pijn. Teveel eten resulteert bovendien soms in indigestie, zure reflux en brandend maagzuur. Ook het eten van overmatig pittig voedsel irriteert de maag, met pijn in het midden van de bovenbuik als gevolg.

Zwangerschap

Zwangere vrouwen lijden vaak aan milde epigastrische pijn. Dit is vaak het gevolg van zure reflux of druk op de buik door de groeiende baarmoeder. Daarnaast vertragen verschillende hormonale veranderingen het spijsverteringsproces, waardoor zure reflux en epigastrische pijn verergert. Ernstige of aanhoudende epigastrische pijn tijdens de zwangerschap wijst mogelijk op een ernstigere aandoening, dus een zwangere vrouw moet de arts bezoeken bij ongewone symptomen.

Symptomen: Pijn boven de maagstreek

De milde tot ernstige en intermitterende of constante pijn verschijnt veelal tijdens of net na het eten. De pijn gaat mogelijk gepaard met andere symptomen van de onderliggende aandoening. Maar ook andere tekenen treden mogelijk op zoals:

• buikpijn
• constipatie
• diarree
• een abnormale zure smaak in de mond
• een brandend gevoel in de buik, in de borst en/of in de keel
• een brokgevoel in de keel
• een kleigekleurde ontlasting
• een opgeblazen gevoel
• een verlies van eetlust / weinig eten
• een zwelling in de buik
• geelzucht (icterus)
• heesheid
• hoesten
• indigestie
• keelpijn
• maagpijn
• maagzuur
• misselijkheid en overgeven
• slikproblemen
• veel boeren
• vermoeidheid
• winderigheid

Alarmsymptomen
Epigastrische pijn is meestal niet ernstig en verdwijnt vaak binnen één à twee uur. Wanneer de patiënt echter lijdt aan volgende tekenen, is een bezoek aan de arts noodzakelijk:

• aanhoudende pijn die al langer dan twee dagen aanhoudt
• ademhalingsproblemen
• bewustzijnsverlies
• bloed braken
• bloed in de ontlasting
• een regelmatig branderig gevoel en pijn na het eten
• ernstige pijn
• extreme vermoeidheid
• frequente zure oprispringen
• hartkloppingen (palpitaties)
• hoge koorts
• kortademigheid
• misselijkheid, braken of diarree die langer dan 24 uur aanhouden bij volwassenen
• pijn die langs de schouder en arm beweegt
• pijn of druk op de borst en de maag

Diagnose en onderzoeken

Het diagnosticeren van de oorzaak van epigastrische pijn is essentieel voor een goede behandeling. De arts bevraagt in eerste instantie de medische geschiedenis van de patiënt waarbij hij ook kijkt naar het medicatiegebruik. Hij vraagt ook naar het soort pijn en de eventuele bijkomende symptomen. Vervolgens voert hij een lichamelijk onderzoek uit. Verdere noodzakelijke onderzoeken zijn:

• een bloedonderzoek
• een CT-scan
• een echografie
• een endoscopie (inwendig kijkonderzoek van de binnenkant van het lichaam) (om problemen in de slokdarm op te sporen (zoals een slokdarmontsteking of een tumor)
• een hartonderzoek
• een röntgenfoto van de buik (om een verstopping of tumor op te sporen)
• een urineonderzoek

Behandeling van pijn in het midden van de bovenbuik

Huismiddeltjes

Enkele huismiddeltjes verzachten de pijn boven de maagstreek. Voedsel vermijden dat zorgt voor irritatie en kleinere porties eten is aangewezen. Aloëverasap dat verdund is in andere vloeistoffen, behandelt verschillende maagproblemen. Voorts verlicht gemberthee maagaandoeningen door het zuur te neutraliseren en een ontsteking of irritatie in het weefsel van het spijsverteringskanaal te verminderen. Het eten van verbrande toast ontgift de maag. Daarnaast bestrijdt kamillethee symptomen van epigastrische pijn, verlicht dit brandend maagzuur en kalmeert dit de maag. Pepermuntthee blijkt bovendien een goede remedie te zijn, behalve voor gastro-oesofageale reflux. Yoghurt eten verlicht indigestie. Zuiveringszout gecombineerd met warm water neutraliseert de zuurgraad in de maag

Professionele medische behandeling

Een aantal patiënten met epigastrische pijn heeft geen behandeling nodig wanneer deze mild is en de patiënt geen andere tekenen ervaart. De behandeling is echter afhankelijk van de diagnose en de onderliggende oorzaak van de pijn.

De arts schrijft mogelijk diverse medicijnen voor om de epigastrische pijn te verlichten.

• antacida: Deze medicijnen verminderen het teveel aan zuren dat in de maag wordt geproduceerd
• H2-blokkers: Deze geneesmiddelen zijn inzetbaar bij maagzweren en voorkomen de overmatige zuurproductie in de maag
• niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's): Deze medicijnen verlichten de pijn en verminderen koorts en ontstekingen.

Verder zet de arts indien nodig andere medicijnen in indien deze leiden tot epigastrische pijn.

Complicaties geassocieerd met epigastrische pijn

Epigastrische pijn veroorzaakt af en toe ernstige complicaties als de symptomen verslechteren. Dit resulteert in ongemak tijdens het eten en heeft invloed op de eetgewoonten, waardoor gewichtsverlies ontstaat. Volgende mogelijke complicaties komen dan tot stand:

• een infectie
• een verhoogd risico op kanker
• een verminderde levenskwaliteit
• gewichtsverlies
• hartaanvallen
• kanker van de slokdarm, de maag en andere organen
• littekens en een vernauwing van de slokdarm
• ondervoeding door minder te eten

Lees verder

• Pijn in de bovenbuik: Oorzaken van bovenbuikpijn