Cholecystitis: Ontsteking van galblaas met buikpijn & koorts

De galblaas is een zakvormig orgaan dat zich onder de lever bevindt. De galblaas slaat gal op, wat het lichaam gebruikt om vetten te verteren in de dunne darm. Bij cholecystitis ontstaat een ontsteking van de galblaas. Deze kan acuut of chronisch zijn. Acute cholecystitis treedt vaak op als gevolg van een obstructie van de galwegen door galstenen die uit de galblaas voortkomen (cholelithiasis). Symptomen van cholecystitis zijn onder andere buikpijn, uitstralende pijn, koorts, misselijkheid en braken. De behandeling omvat vaak een operatie waarbij de arts de galblaas verwijdert. Ongecompliceerde cholecystitis heeft een uitstekende prognose. Het ontwikkelen van complicaties zoals perforatie of gangreen maakt de prognose minder gunstig.

• Epidemiologie
• Prevalentie van cholecystitis
• Oorzaken van cholecystitis
• Mechanisme
• Galstenen en blokkade van de galwegen
• Ontstekingsreactie en symptomen
• Oorzaken: Vaak galstenen
• Risicofactoren ontsteking van de galblaas
• Symptomen: Buikpijn, koorts en misselijkheid
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling via vocht, antibiotica en operatie
• Prognose galblaasontsteking
• Complicaties
• Preventie acute en chronische cholecystitis
• Praktische tips voor het omgaan met cholecystitis
• Zorg voor een evenwichtig voedingspatroon
• Vermijd zware maaltijden en eet kleine porties
• Drink voldoende water
• Neem pijnstillers zoals voorgeschreven
• Raadpleeg je arts voor verdere behandeling
• Beperk stress en zorg voor voldoende rust
• Volg de medische opvolging
• Let op tekenen van complicaties
• Pas je activiteiten aan tijdens het herstel
• Overweeg psychologische ondersteuning bij langdurige pijn
• Misvattingen rond cholecystitis
• Cholecystitis wordt altijd veroorzaakt door galstenen
• Alcoholgebruik is de belangrijkste risicofactor voor cholecystitis
• Cholecystitis veroorzaakt altijd hevige pijn
• Bloedonderzoeken kunnen altijd cholecystitis opsporen
• Een galblaasoperatie is altijd noodzakelijk bij cholecystitis
• Cholecystitis heeft geen invloed op andere organen
• Iedereen met cholecystitis krijgt koorts

Epidemiologie

Prevalentie van cholecystitis

Cholecystitis is een veelvoorkomende aandoening, vooral bij volwassenen. Het komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen en heeft een verhoogd risico naarmate men ouder wordt, vooral bij mensen met overgewicht.

Oorzaken van cholecystitis

De meeste gevallen van cholecystitis worden veroorzaakt door galstenen die de galblaas blokkeren, wat leidt tot ontsteking en infectie. Andere oorzaken kunnen onder andere infecties, tumoren en trauma zijn.

Mechanisme

Galstenen en blokkade van de galwegen

Galstenen kunnen de galblaas blokkeren, waardoor gal zich ophoopt en de galblaas geïrriteerd raakt. Dit veroorzaakt ontsteking, pijn en in sommige gevallen infectie, wat leidt tot de symptomen van cholecystitis.

Ontstekingsreactie en symptomen

De ontstekingsreactie veroorzaakt zwelling, pijn, koorts en andere symptomen, zoals misselijkheid en braken. In ernstige gevallen kan de infectie zich uitbreiden naar andere delen van het lichaam.

Oorzaken: Vaak galstenen

Acute cholecystitis
Acute cholecystitis treedt op wanneer gal in de galblaas stilstaat. Dit gebeurt vaak doordat een galsteen (harde afzettingen in de galblaas met galkoliek) het galkanaal blokkeert, de buis waardoor gal in en uit de galblaas stroomt. Wanneer een steen dit kanaal blokkeert, bouwt gal zich op, wat leidt tot irritatie en druk in de galblaas. Dit veroorzaakt zwelling en ontsteking van de galblaas. Andere oorzaken zijn ernstige ziekten zoals hiv-infectie of diabetes mellitus (suikerziekte), en galblaastumoren (zelden). Ook cardiale aandoeningen zoals een myocardinfarct (afsterven van een stuk van de hartspier), sikkelcelziekte (bloedaandoening) en salmonella-infecties (diarree en buikpijn) kunnen cholecystitis veroorzaken.

Chronische cholecystitis

Chronische cholecystitis ontstaat meestal door herhaalde aanvallen van acute (plotselinge) cholecystitis. De meeste van deze aanvallen worden veroorzaakt door galstenen in de galblaas. Door deze aanvallen verdikken de wanden van de galblaas en begint deze te krimpen. Na verloop van tijd is de galblaas minder goed in staat om gal op te slaan en vrij te geven.

Risicofactoren ontsteking van de galblaas

Sommige patiënten hebben een verhoogd risico op galstenen, de oorzaak van cholecystitis. Risicofactoren zijn onder andere:

• diabetes (suikerziekte)
• een oudere leeftijd (vanaf veertig jaar) en een toenemende leeftijd
• een zwangerschap
• het krijgen van hormoontherapie
• hormonale therapie bij vrouwen
• snel gewichtsverlies of een snelle gewichtstoename
• vrouwelijk geslacht
• zwaarlijvigheid

Soms zijn de galwegen slechts tijdelijk geblokkeerd. Wanneer dit herhaaldelijk gebeurt, leidt dit tot chronische cholecystitis. Hierbij is de galblaas steeds gezwollen en geïrriteerd. Uiteindelijk verdikt de galblaas en verhardt deze. De opslag- en vrijgavefunctie van gal is hierdoor verstoord.

Symptomen: Buikpijn, koorts en misselijkheid

De symptomen van cholecystitis treden vaak op na een maaltijd, vooral na een grote of vette maaltijd. Het belangrijkste symptoom is forse, krampachtige en constante pijn in de rechterbovenhoek of het bovenste middengedeelte van de buik (rechts onder de ribben), wat meestal minstens dertig minuten aanhoudt. De galblaaspijn verschilt van galkoliek, waarbij de buikpijn minder dan dertig minuten aanhoudt. De pijn straalt uit (uitstralingspijn) naar de rug of net onder het rechterschouderblad. Een acute buik (plots ernstige buikpijn) kan ook optreden. De patiënt heeft eveneens koorts, is misselijk en moet mogelijk braken. Een geelverkleuring van de huid en het wit van de ogen (geelzucht) kan ook optreden. Tot slot kan de patiënt een kleigekleurde ontlasting hebben.

Diagnose en onderzoeken

De arts voert een lichamelijk onderzoek uit waaruit blijkt dat de patiënt pijn ervaart wanneer de arts de buik aanraakt.

Lichamelijk onderzoek

Ouderen

Oudere patiënten (vooral patiënten met diabetes) presenteren zich mogelijk met vage klachten en zonder een groot aantal belangrijke historische en fysieke bevindingen. Pijn en koorts kunnen ontbreken bij deze patiënten, waardoor buikpijn het enige klinische symptoom van cholecystitis kan zijn. Oudere patiënten krijgen daardoor vaker onverwacht te maken met complicaties.

Kinderen

Ook bij kinderen kan een galblaasontsteking voorkomen. Zij vertonen net als ouderen geen typische klachten. Kinderen die een hoger risico lopen voor het ontwikkelen van cholecystitis zijn onder andere patiënten met sikkelcelziekte, ernstig zieke kinderen, kinderen die langdurig TPN-voeding krijgen (kunstmatige voeding die rechtstreeks in de bloedbaan terechtkomt via een katheter), patiënten met aandoeningen waarbij een afbraak van bloed plaatsvindt, en patiënten met aangeboren afwijkingen en galaandoeningen.

Diagnostisch onderzoek

De arts voert bij cholecystitis een bloedonderzoek uit. Beeldvormende onderzoeken die de aanwezigheid van galstenen of een ontsteking in de galblaas onthullen, zijn onder andere:

• een CT-scan van de buik
• een echografie van de buik
• een MRI-scan van de buik
• een röntgenfoto van de buik
• een galblaasscan (HIDA-scan)
• een orale cholecystografie

Differentiële diagnose
De klachten die gepaard gaan met een ontsteking van de galwegen moeten onmiddellijk worden onderzocht om een hogere incidentie van morbiditeit en mortaliteit te voorkomen. Soms stelt de arts een verkeerde diagnose vanwege de overlap in symptomen met andere aandoeningen. Dit geldt voor de volgende ziekten:

• acute gastritis (maagslijmvliesontsteking)
• acute mesenteriale ischemie
• acute pyelonefritis (ontsteking van nier(en) en nierbekken)
• appendicitis (een ontsteking van het aanhangsel van de blindedarm)
• cholangiocarcinoom (galwegkanker)
• cholangitis (een ontsteking van de galwegen met koorts en buikpijn)
• een buikslagaderaneurysma (gescheurd aneurysma met pijn in de buik)
• een galaandoening
• een maagzweer
• galblaas mucocele
• galblaaskanker
• galblaastumoren
• galkoliek
• galstenen (cholelithiasis)

Behandeling via vocht, antibiotica en operatie

Acute cholecystitis
Bij ernstige buikpijn is het essentieel om medische hulp in te roepen. De patiënt krijgt op de afdeling spoedeisende hulp in het ziekenhuis intraveneus (via een ader) vocht toegediend. Daarnaast krijgt de patiënt antibiotica om infecties te bestrijden. Ook pijnstillers zijn nodig bij deze pijnlijke aandoening van de galblaas. De patiënt wordt geadviseerd om een vetarme voeding te nuttigen (indien mogelijk). Soms herstelt de patiënt spontaan van cholecystitis met deze maatregelen.

Bij de aanwezigheid van galstenen is een operatie nodig waarbij de arts de galblaas verwijdert. Een spoedoperatie is noodzakelijk bij complicaties zoals:

• een ontsteking van de galwegen
• gangreen (afsterven van weefsel met wijzigingen aan de huid)
• pancreatitis (ontsteking van de alvleesklier met buikpijn en spijsverteringsproblemen)
• perforatie (galblaasperforatie: een gat dat zich vormt in de wand van de galblaas)
• persistente galgang blokkade

Bij een ernstig zieke patiënt plaatst de arts een buis door de buik naar de galblaas om de druk te verlichten. Een operatie is pas nodig wanneer de patiënt zich beter voelt.

Chronische cholecystitis

Chirurgie is de meest voorkomende behandeling voor chronische cholecystitis. De operatie waarbij de arts de galblaas verwijdert, wordt “cholecystectomie” genoemd. Meestal gebruikt de arts de laparoscopische techniek, waarbij kleine chirurgische insneden worden gemaakt die resulteren in een sneller herstel. Hierdoor kunnen patiënten vaak dezelfde dag of de dag na de operatie naar huis. Een open cholecystectomie is een alternatieve operatietechniek waarbij de arts een grotere snede maakt in de rechterbovenhoek van de buik. Patiënten die te ziek zijn om de operatie te ondergaan vanwege een andere ziekte krijgen orale (via de mond ingenomen) medicijnen om de galstenen te verwijderen. Deze behandeltechniek kan echter twee jaar of langer duren, en de symptomen kunnen soms terugkeren na de behandeling.

Prognose galblaasontsteking

Ongecompliceerde cholecystitis heeft een goede prognose, met een zeer laag sterftecijfer. De meeste patiënten met acute cholecystitis ervaren volledige remissie binnen één tot vier dagen. Bij 25-30% van de patiënten is een operatie nodig of ontwikkelen ze een complicatie. De meeste patiënten die een operatie hebben ondergaan, herstellen echter volledig. De operatie is gebruikelijk en brengt weinig risico’s met zich mee. Bij complicaties zijn de vooruitzichten minder gunstig; de mortaliteit bedraagt dan 50-60%.

Complicaties

Onbehandeld kan cholecystitis leiden tot de volgende gezondheidsproblemen:

• chronische buikpijn
• verergering van de aandoening empyeem (pus in de galblaas)
• galblaaskanker (zelden)
• gangreen
• geelzucht (icterus)
• pancreatitis (ontsteking van de alvleesklier)
• perforatie
• peritonitis (ontsteking van het slijmvlies van de buik)

Preventie acute en chronische cholecystitis

Galblaas verwijderen
Het verwijderen van de galblaas en galstenen voorkomt verdere aanvallen, maar het voorkomen van galstenen is niet altijd mogelijk.

Voeding en leefstijl
Een gezond dieet, rijk aan vezels en arm aan verzadigde vetten, kan helpen om de vorming van galstenen te verminderen. Regelmatige lichaamsbeweging kan ook bijdragen aan een gezond gewicht en een lager risico op galstenen en cholecystitis.

Vervolgonderzoek
Er is voortdurend onderzoek naar betere diagnostische technieken en behandelingsopties voor cholecystitis. Het gebruik van geavanceerde beeldvormingstechnieken en verbeterde chirurgische technieken kan bijdragen aan een snellere diagnose en betere behandelresultaten.

Vaccinatie en preventieve zorg
Hoewel er momenteel geen vaccinatie beschikbaar is voor de preventie van cholecystitis, blijft preventieve zorg, zoals regelmatige controles bij risicopatiënten, belangrijk om de aandoening vroegtijdig te herkennen en te behandelen.

Praktische tips voor het omgaan met cholecystitis

Cholecystitis is een ontsteking van de galblaas die vaak wordt veroorzaakt door galstenen of een infectie. Het kan hevige pijn in de buik, vooral in de rechterbovenbuik, veroorzaken. Het doel bij het omgaan met cholecystitis is om de ontsteking te verminderen, de pijn te verlichten en complicaties te voorkomen. Hier volgen enkele praktische tips om de symptomen te beheersen en het herstelproces te ondersteunen.

Zorg voor een evenwichtig voedingspatroon

Bij cholecystitis is het belangrijk om je voedingspatroon aan te passen om de galblaas te ontlasten. Vermijd vette voedingsmiddelen zoals gefrituurd eten, vette vleessoorten en volle zuivelproducten, omdat deze de galblaas kunnen prikkelen en de ontsteking kunnen verergeren. Kies voor een evenwichtig voedingspatroon dat rijk is aan vezels, groenten, fruit en magere eiwitten, zoals kip of vis. Dit kan helpen de belasting van de galblaas te verminderen en je spijsvertering te bevorderen.

Vermijd zware maaltijden en eet kleine porties

Bij cholecystitis kan het nuttig zijn om de maaltijdgrootte te verkleinen en vaker kleinere maaltijden te eten in plaats van drie grote maaltijden per dag. Dit helpt de galblaas minder te belasten en voorkomt dat de galblaas overbelast raakt door een te grote hoeveelheid voedsel. Eet langzaam en probeer je maaltijden goed te kauwen, wat het spijsverteringsproces kan vergemakkelijken.

Drink voldoende water

Voldoende vochtinname is cruciaal voor het herstel van je lichaam en het ondersteunen van je spijsvertering. Drink minstens 8 glazen water per dag om je lichaam gehydrateerd te houden en de galvloed te bevorderen. Water kan helpen het gal te verdunnen en het makkelijker maken voor de galblaas om gal af te geven tijdens de spijsvertering.

Neem pijnstillers zoals voorgeschreven

De pijn bij cholecystitis kan behoorlijk intens zijn, vooral wanneer de galblaas ontstoken is. Overleg met je arts welke pijnstillers voor jou geschikt zijn. Meestal worden niet-steroïde ontstekingsremmers (NSAID's) zoals ibuprofen voorgeschreven om de pijn te verlichten en de ontsteking te verminderen. Neem de medicatie altijd volgens de aanwijzingen van je arts en vermijd het gebruik van pijnstillers zonder overleg, omdat sommige medicijnen de galblaas kunnen irriteren.

Raadpleeg je arts voor verdere behandeling

Als de cholecystitis ernstig is of er sprake is van complicaties zoals galstenen die een blokkade veroorzaken, kan een medische ingreep noodzakelijk zijn. Je arts kan besluiten om de galblaas te verwijderen (cholecystectomie) om verdere problemen te voorkomen. Dit is een gangbare operatie die vaak laparoscopisch wordt uitgevoerd, wat betekent dat het een minimaal invasieve procedure is. Zorg ervoor dat je in nauw contact blijft met je arts om het behandelplan en eventuele noodzakelijke ingrepen te bespreken.

Beperk stress en zorg voor voldoende rust

Stress kan bijdragen aan maagklachten en het herstelproces vertragen. Probeer stressvolle situaties te verminderen en neem de tijd om regelmatig te ontspannen. Zorgen voor voldoende rust is essentieel om je immuunsysteem te ondersteunen en je lichaam te helpen herstellen van de ontsteking. Vermijd zware fysieke activiteiten die de pijn kunnen verergeren en focus op kalme, ontspannende activiteiten zoals wandelen of ademhalingsoefeningen.

Volg de medische opvolging

Bij cholecystitis is het belangrijk om regelmatig medische controles te ondergaan om de voortgang van de aandoening te monitoren. Je arts zal mogelijk bloedonderzoeken of beeldvormende technieken zoals een echografie of CT-scan gebruiken om de toestand van je galblaas te evalueren. Dit helpt om eventuele complicaties vroegtijdig op te sporen en je behandeling indien nodig aan te passen.

Let op tekenen van complicaties

Hoewel de meeste gevallen van cholecystitis goed te behandelen zijn, kunnen er complicaties optreden, zoals het lekken van gal in de buikholte of infecties die zich uitbreiden naar andere organen. Let goed op symptomen zoals koorts, ernstige buikpijn, geelzucht (gele verkleuring van de huid of ogen), of veranderingen in je stoelgang. Als je deze symptomen ervaart, neem dan onmiddellijk contact op met je arts voor verdere evaluatie en behandeling.

Pas je activiteiten aan tijdens het herstel

Na een galblaasoperatie of tijdens een ontstekingsperiode is het belangrijk om je fysieke activiteiten aan te passen en voldoende rust te nemen. Vermijd tillen van zware voorwerpen of intensieve inspanning totdat je arts aangeeft dat het veilig is om weer volledig actief te zijn. Geef je lichaam de tijd om te herstellen en volg het advies van je arts over het geleidelijk hervatten van fysieke activiteiten.

Overweeg psychologische ondersteuning bij langdurige pijn

Chronische pijn door cholecystitis kan emotioneel en mentaal belastend zijn. Als je merkt dat de aandoening je gemoedstoestand beïnvloedt of dat je moeite hebt om met de pijn om te gaan, overweeg dan om psychologische ondersteuning te zoeken. Therapie of gesprekshulp kan je helpen om effectief met stress, angst of depressie om te gaan, die vaak gepaard gaan met chronische gezondheidsproblemen.

Misvattingen rond cholecystitis

Cholecystitis is een ontsteking van de galblaas die acuut of chronisch kan zijn. Deze aandoening wordt vaak verkeerd begrepen, wat kan leiden tot onjuiste aannames over de oorzaken, symptomen en behandeling. Hier bespreken we enkele veelvoorkomende misvattingen en verduidelijken we wat cholecystitis werkelijk inhoudt.

Cholecystitis wordt altijd veroorzaakt door galstenen

Een veelvoorkomende misvatting is dat cholecystitis altijd het gevolg is van galstenen. Hoewel galstenen een veelvoorkomende oorzaak zijn, kunnen andere factoren, zoals infecties, letsel aan de galwegen of bepaalde ziekten, ook leiden tot een ontsteking van de galblaas. In sommige gevallen ontstaat cholecystitis zonder duidelijke aanwezigheid van galstenen, een vorm die bekendstaat als acalculeuze cholecystitis.

Alcoholgebruik is de belangrijkste risicofactor voor cholecystitis

Hoewel overmatig alcoholgebruik schadelijk is voor de lever en het spijsverteringsstelsel, is het geen primaire oorzaak van cholecystitis. De grootste risicofactoren zijn obesitas, snel gewichtsverlies, zwangerschap en bepaalde medische aandoeningen die de galstroom beïnvloeden. Het vermijden van alcohol kan de algemene gezondheid bevorderen, maar heeft niet per se een directe invloed op het voorkomen van cholecystitis.

Cholecystitis veroorzaakt altijd hevige pijn

Hoewel acute cholecystitis vaak gepaard gaat met ernstige pijn in de rechterbovenbuik, kunnen sommige gevallen mildere of zelfs vage symptomen hebben. Chronische cholecystitis kan zich uiten in een doffe pijn of ongemak dat komt en gaat. Dit kan ervoor zorgen dat de aandoening niet onmiddellijk wordt herkend, wat kan leiden tot complicaties als deze onbehandeld blijft.

Bloedonderzoeken kunnen altijd cholecystitis opsporen

Hoewel bloedonderzoeken nuttig kunnen zijn bij het vaststellen van ontstekingsindicatoren en leverfuncties, zijn ze op zichzelf niet voldoende om cholecystitis te diagnosticeren. Beeldvormende technieken zoals een echografie of een CT-scan zijn vaak noodzakelijk om de aanwezigheid van ontstekingen of galstenen in de galblaas te bevestigen. Zonder deze aanvullende beeldvormende onderzoeken kan de diagnose onvolledig zijn.

Een galblaasoperatie is altijd noodzakelijk bij cholecystitis

Niet alle gevallen van cholecystitis vereisen een operatie. In sommige situaties, vooral bij milde vormen of als er contra-indicaties zijn voor een operatie, kunnen antibiotica en dieetmaatregelen voldoende zijn om de ontsteking onder controle te krijgen. Toch is een operatie, zoals een cholecystectomie, vaak de voorkeursbehandeling bij herhaalde of ernstige aanvallen om toekomstige complicaties te voorkomen.

Cholecystitis heeft geen invloed op andere organen

Hoewel cholecystitis zich voornamelijk in de galblaas afspeelt, kan het ook gevolgen hebben voor andere organen. Een onbehandelde ontsteking kan bijvoorbeeld leiden tot infecties in de lever of de alvleesklier, wat ernstige complicaties met zich mee kan brengen. Daarnaast kunnen galstenen de galwegen blokkeren en zo een verstoring veroorzaken in de spijsvertering en leverfunctie.

Iedereen met cholecystitis krijgt koorts

Hoewel koorts een veelvoorkomend symptoom is van acute cholecystitis, ervaart niet elke patiënt dit. Sommige mensen, vooral ouderen of patiënten met een verzwakt immuunsysteem, kunnen subtielere symptomen hebben, zoals vermoeidheid, misselijkheid of een algemeen gevoel van malaise zonder duidelijke temperatuurverhoging. Dit maakt een vroege diagnose soms moeilijker, waardoor aandacht voor andere symptomen van cruciaal belang is.

Lees verder

• Acalculeuze cholecystitis: Galblaasontsteking zonder stenen
• Laparoscopische cholecystectomie: Verwijdering galblaas
• Galaandoeningen: Soorten ziekten aan galblaas en galwegen
• Galblaaskanker: Kanker in galblaas met buikpijn en geelzucht
• Galblaaspijn: Oorzaken van pijn in en rond galblaas