Galblaaspijn: Oorzaken van pijn in en rond galblaas

De galblaas is een peervormige structuur die zich aan de rechterkant van het lichaam, net onder de lever, bevindt. De galblaas is verbonden met de lever, die gal aan de galblaas afgeeft. Gal is een geelbruine vloeistof die nodig is voor de vertering van vetten in de dunne darm. Onder bepaalde omstandigheden kan de galblaas zijn functie niet goed uitvoeren, wat kan leiden tot galblaaspijn. Deze pijn kan ontstaan door diverse aandoeningen, zoals een galblaasontsteking of galstenen. Ook het eten van bepaalde voedingsmiddelen kan problemen met de galblaas veroorzaken. Symptomen kunnen onder meer koorts, buikpijn en borstpijn zijn. Medicamenteuze behandeling, medische procedures en chirurgie kunnen worden ingezet om het onderliggende probleem te behandelen. Het is belangrijk om een behandeling te ondergaan, omdat het uitblijven ervan kan leiden tot diverse complicaties.

• Anatomie van de galblaas en galblaaspijn
• Epidemiologie van pijn aan de galblaas
• Oorzaken galblaaspijn
• Risicofactoren van galstenen
• Symptomen: Buikpijn en koorts
• Alarmsymptomen van pijnlijke galblaas
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van pijn in en rond galblaas
• Huisremedies
• Prognose van galblaaspijn
• Complicaties
• Preventie van galblaaspijn

Anatomie van de galblaas en galblaaspijn

De galblaas is een klein, peervormig orgaan dat zich onder de lever bevindt, aan de rechterkant van de buikholte. Het speelt een essentiële rol in de spijsvertering door gal op te slaan, een vloeistof die door de lever wordt geproduceerd en helpt bij de vetvertering. De anatomie van de galblaas omvat verschillende belangrijke structuren die bijdragen aan zijn functie en de mogelijke ontwikkeling van galblaaspijn.

Structuur van de galblaas

De galblaas bestaat uit verschillende delen:

Corpus (lichaam): Dit is het grootste deel van de galblaas, waar gal wordt opgeslagen.
Fundus: De bolvormige top van de galblaas die zich het dichtst bij de buikholte bevindt.
Cervix: Het smalle uiteinde van de galblaas dat verbinding maakt met de cystische ductus.
Cystische ductus: Deze ductus vervoert gal van de galblaas naar de gemeenschappelijke galgang.
De wand van de galblaas bestaat uit verschillende lagen, waaronder het slijmvlies, de spierlaag en een buitenste bindweefsel. Deze lagen zijn belangrijk voor de samentrekking van de galblaas en de afgifte van gal in de darmen.

Functie van de galblaas

De belangrijkste functie van de galblaas is het opslaan en concentreren van gal. Na de inname van voedsel, vooral vetten, wordt de galblaas geactiveerd om gal vrij te geven in de dunne darm via de cystische ductus. Dit proces helpt bij de emulsificatie en vertering van vetten, waardoor ze beter door het lichaam kunnen worden opgenomen.

Epidemiologie van pijn aan de galblaas

De epidemiologie van pijn aan de galblaas, vaak geassocieerd met galstenen en galblaasaandoeningen, omvat verschillende factoren zoals prevalentie, risicogroepen en demografische gegevens. Pijn in de galblaas kan variëren in intensiteit en frequentie, afhankelijk van de onderliggende aandoening.

Prevalentie van galblaasaandoeningen

De prevalentie van galblaasaandoeningen, inclusief pijn, verschilt wereldwijd. Geschat wordt dat ongeveer 10-15% van de bevolking galstenen ontwikkelt, met een hogere incidentie bij vrouwen dan bij mannen. Studies tonen aan dat vrouwen tot twee keer zoveel kans hebben om galstenen te ontwikkelen als mannen, wat gedeeltelijk kan worden toegeschreven aan hormonale factoren, zoals het gebruik van orale anticonceptiva en zwangerschap.

Leeftijd en geslacht

Pijn aan de galblaas komt vaker voor bij volwassenen, met een piekincidentie tussen de 40 en 60 jaar. De vergrijzing van de bevolking kan bijdragen aan de toenemende prevalentie van galblaasaandoeningen. Bovendien zijn risicofactoren zoals obesitas, diabetes en een ongezonde levensstijl, die vaker voorkomen bij oudere volwassenen, sterk geassocieerd met galstenen en galblaaspijn.

Risikofactoren

Naast geslacht en leeftijd zijn er verschillende risicofactoren die bijdragen aan de ontwikkeling van galblaasaandoeningen. Obesitas is een significante risicofactor, met studies die aantonen dat mensen met overgewicht tot 3 keer meer kans hebben om galstenen te ontwikkelen. Een dieet rijk aan vet en cholesterol, evenals een laag vezelgehalte, kan ook bijdragen aan de vorming van galstenen. Genetische predispositie en een familiegeschiedenis van galblaasaandoeningen kunnen eveneens een rol spelen.

Geografische variaties

Geografische variaties in de incidentie van galblaasaandoeningen zijn ook vastgesteld. Bijvoorbeeld, in sommige landen met een hoger percentage van een vetrijk dieet en een sedentaire levensstijl, zoals de Verenigde Staten, is de prevalentie van galstenen hoger in vergelijking met landen waar een gezond dieet en actieve levensstijl meer gebruikelijk zijn. Dit benadrukt de rol van leefstijlfactoren in de epidemiologie van galblaasaandoeningen.

Complicaties en gezondheidsimpact

Pijn aan de galblaas kan leiden tot verschillende complicaties, waaronder cholecystitis (ontsteking van de galblaas), pancreatitis en galblaascarcinoom. De gezondheidsimpact van deze aandoeningen is aanzienlijk, met mogelijke ziekenhuisopnames en de noodzaak van chirurgische ingrepen zoals cholecystectomie (verwijdering van de galblaas). Het begrijpen van de epidemiologie van pijn aan de galblaas is cruciaal voor het ontwikkelen van effectieve preventie- en behandelingsstrategieën.

Toekomstig onderzoek en preventie

Toekomstig onderzoek is nodig om de prevalentie en risicofactoren van galblaasaandoeningen beter te begrijpen, vooral in opkomende populaties. Preventieve maatregelen, zoals voorlichting over gezonde voeding en levensstijl, kunnen bijdragen aan het verminderen van de incidentie van galblaasaandoeningen. Het verbeteren van de bewustwording van risicofactoren en symptomen van galblaasaandoeningen kan ook helpen bij vroege detectie en behandeling.

Oorzaken galblaaspijn

Cholecystitis

Cholecystitis is de medische term voor ‘galblaasontsteking’. De ontsteking van de galblaas resulteert vaak uit galstenen die de galwegkanalen blokkeren. Ook andere galwegproblemen en tumoren in de galblaas leiden tot een verstopping van de galstroom. De patiënt ervaart hierbij ernstige pijn in het rechtergedeelte van de buik, pijn in de rechterschouder of rug, misselijkheid, braken en koorts.

Galstenen

Galstenen (biliaire calculi) ontstaan door onevenwichtigheden in het cholesterolniveau in het lichaam, alsook door een slecht werkende galblaas. Deze harde afzettingen in de galblaas zijn één tot enkele millimeter groot en veroorzaken normaal gezien geen problemen. Indien de galstenen echter de galwegen blokkeren, krijgt de patiënt galblaaspijn en galkoliek (buikpijn door galsteen die galweg blokkeert). Volgende klachten komen tot uiting bij galstenen: ernstige buikpijn, geelzucht (vergeling van de huid en ogen) en koorts.

Voedingsproducten

Volgens Livestrong.com leiden volgende voedingsmiddelen mogelijk tot pijn in en rond de galblaas:

• chips, koekjes en taarten
• eieren
• ijs
• mayonaise
• pittig voedsel
• pittige mosterd
• pizza
• rode hete chilipepers
• vet vlees zoals rundsvlees of varkensvlees
• vette oliën
• zeer zure vruchten
• zout
• zuivelproducten

Risicofactoren van galstenen

Diverse risicofactoren zijn bekend voor galstenen, die leiden tot galblaaspijn.

• Familiale geschiedenis: Erfelijkheid speelt een rol bij de ontwikkeling van galstenen.
• Medische aandoeningen bij kinderen: Een ruggengraatletsel, een geschiedenis van een buikoperatie, een verzwakt immuunsysteem en intraveneuze (in een ader) voeding bij kinderen verhogen de kans op galstenen.
• Metabolische aandoeningen: Diabetes mellitus (suikerziekte) en obesitas (zwaarlijvigheid) zijn risicofactoren voor het krijgen van galstenen en dus ook galblaaspijn.
• Nationaliteit: Mensen van Spaanse en Noord-Europese afkomst hebben een hoger risico op het ontwikkelen van galstenen dan mensen van Aziatische en Afrikaanse afkomst.
• Vrouwen: Galstenen treden vaker op bij vrouwen, vooral bij een zwangerschap en bij vrouwen die na de menopauze hormoonvervangende therapie krijgen.
• Andere risicofactoren: Ziekte van Crohn (aandoening met diarree en buikpijn), een beenmerg- of orgaantransplantatie, chronische hemolytische anemie (voortijdige afbraak van rode bloedcellen), sikkelcelanemie, het consumeren van hoge hoeveelheden ijzer, levercirrose en het metabolisch syndroom.

Symptomen: Buikpijn en koorts

Diverse mogelijke klachten komen tot stand. De pijn is intermitterend (met tussenpozen) of constant en mild tot ernstig. Verder is de pijn enkel geassocieerd met buikpijn, maar uitstralende pijn naar de rug behoort ook tot de mogelijkheden. Het is voor de arts interessant om te weten welke symptomen geassocieerd zijn met de pijn in of rond de galblaas om de juiste oorzaak hiervan te bepalen.

Acalculeuze cholecystitis

Bij acalculeuze cholecystitis zijn geen galstenen aanwezig. Deze ontsteking van de galblaas is vooral een complicatie van andere problemen zoals een trauma of brandwonden. Patiënten hebben ernstige symptomen en lijken erg ziek.

Acute cholecystitis

Bij acute cholecystitis is de galblaas plots (op enkele uren tijd) ontstoken. Dit komt vaak door een galsteen die het galwegkanaal blokkeert. Ernstige en stabiele pijn die langer aanhoudt dan galkoliek komt hierbij voor. Verder is de pijn gevoelig en pijnlijk bij beweging of bij het hoesten. Acute cholecystitis kenmerkt zich door zweten, misselijkheid, braken, koorts, koude rillingen en een opgeblazen gevoel.

Acute ontsteking aan de alvleesklier

Wanneer de alvleesklier plots ontstoken is, ontstaat ernstige buikpijn (voelbaar onder de ribben). De pijn van acute pancreatitis verergert veelal binnen enkele dagen. Verder is de pijn bij pancreatitis eveneens voelbaar in de rug. Misselijkheid en braken zijn andere symptomen die hierbij optreden.

Cholangitis

Een ontsteking van de galwegen is in medische termen gekend als ‘cholangitis’. Veelal is dit te wijten aan bacteriën uit de dunne darm die zijn opgeklommen (opstijgende cholangitis). Vaak voorkomende tekenen van een galwegontsteking zijn onder meer buikpijn in het rechter bovenste kwadrant, een lage bloeddruk (hypotensie), koorts en geelzucht. Wanneer mentale veranderingen ontstaan, zoals verwardheid, wijst dit mogelijk op sepsis (bloedvergiftiging), hetgeen een noodsituatie is.

Galblaaskoliek

Plotselinge, snel toenemende pijn in het bovenste buikgedeelte is gekend als ‘galblaaskoliek’. Soms verspreidt deze pijn zich naar andere buikgebieden. Deze galblaaskoliek houdt veelal één tot vijf uur aan, maar bij sommige patiënten is de pijn slechts enkele minuten aanwezig. De consumptie van vet voedsel is een veel voorkomende uitlokkende factor van galblaaskoliek en gaat vaak gepaard met misselijkheid en braken.

Andere symptomen

Andere symptomen van pijn aan de galblaas omvatten:

• acute buikpijn (een acute buik)
• borstpijn
• een gezwollen buik
• een kleiachtige lichtgekleurde ontlasting
• een licht gevoel in het hoofd
• een matige, scherpe of krampachtige pijn
• geelzucht
• koorts met koude rillingen
• kortademigheid
• misselijkheid en overgeven
• pijn die naar de rug of tussen de schouderbladen uitstraalt
• pijn die verslechtert na het eten van een maaltijd, vooral vette maaltijden
• pijn in de buik en dit in het rechter bovenkwadrant
• verhoogde pijn bij een diepe ademhaling
• zure reflux, indigestie (maagklachten na het eten of drinken) en winderigheid
• zwakte
• zweten

Alarmsymptomen van pijnlijke galblaas

Galblaaspijn kan variëren van mild tot ernstig en kan verschillende symptomen met zich meebrengen. Het is belangrijk om op de hoogte te zijn van de alarmsymptomen die kunnen duiden op ernstigere aandoeningen die onmiddellijke medische aandacht vereisen.

Ernstige buikpijn

Intense, aanhoudende pijn in de rechterbovenbuik kan wijzen op een acute aandoening, zoals cholecystitis of galstenen die de galwegen blokkeren. Deze pijn kan aanvoelen als een scherpe, stekende pijn die zich naar de rug of schouder kan uitstralen.

Koorts en koude rillingen

De aanwezigheid van koorts, vooral wanneer gecombineerd met buikpijn, kan duiden op een infectie, zoals acute cholecystitis. Koude rillingen kunnen ook een teken zijn van een ernstige infectie die onmiddellijke behandeling vereist.

Misselijkheid en braken

Ernstige misselijkheid en braken die aanhouden kunnen wijzen op een galblaasaandoening of een blokkade in de galwegen. Dit kan ook gepaard gaan met een verlies van eetlust en dehydratie.

Veranderingen in huid- en oogkleur

Geelzucht, wat zich uit in een gele verkleuring van de huid en het oogwit, kan optreden als de galwegen geblokkeerd zijn door galstenen. Dit vereist onmiddellijke medische evaluatie, omdat het kan wijzen op ernstige lever- of galblaasaandoeningen.

Donkere urine of lichte ontlasting

Veranderingen in de kleur van urine (donker) en ontlasting (licht of kleurloos) kunnen ook indicaties zijn van galwegobstructie. Dit symptoom kan samen met geelzucht optreden en duidt op een onderliggende aandoening die behandeld moet worden.

Snelle hartslag of ademhalingsproblemen

Een versnelde hartslag of ademhalingsproblemen kunnen wijzen op een systemische reactie op pijn of infectie. Dit kan ook wijzen op een ernstige aandoening, zoals sepsis, en vereist directe medische aandacht.

Diagnose en onderzoeken

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek

De arts bevraagt de patiënt over het soort, de ernst en de locatie van de pijn. De arts palpeert (betast) daarna voorzichtig het pijnlijk gebied van de buik om een idee te krijgen over het soort pijn. Scherpe pijn wijst bijvoorbeeld op acute cholecystitis. Verder test de arts de patiënt op het ‘teken van Murphy’. De patiënt gaat hierbij op de rug liggen en ademt diep in. Wanneer de arts de galblaas vervolgens palpeert en de patiënt pijn heeft, dan wijst dit duidelijk op een galblaasprobleem.

Diagnostisch onderzoek
De arts voert meerdere beeldvormende onderzoeken uit voor het bepalen van de oorzaak van de pijn aan de galblaas.

• een bloedonderzoek
• een cholangiografie (röntgenfoto van de galwegen)
• een echografie van de buik
• een endoscopische echografie (de arts maakt een echografie vanuit het lichaam door het plaatsen van een flexibele buis met een kleine ultrageluidssonde in de mond die vervolgens leidt naar de darmen)
• een endoscopische retrograde cholangiopancreatografie (ERCP) (inwendig kijkonderzoek van de galwegen en het pancreas)
• een HIDA-scan (cholescintigrafie) (radiografisch onderzoek van de galwegen en de lever)
• een magnetische resonantiecholangiopancreatografie (MRCP) (brengt de galwegen en pancreaskanalen in beeld)
• een röntgenfoto van de buik

Behandeling van pijn in en rond galblaas

De behandeling van galblaaspijn is erg afhankelijk van de onderliggende oorzaak, alsook van de frequentie en intensiteit van de pijn.

Medicatie
Soms zet de arts medicijnen in. Veroorzaakt een bacteriële infectie galblaaspijn, dan gebruikt de arts antibiotica om deze infectie te bestrijden. Pijnstillers in de vorm van NSAID’s (niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen) zijn inzetbaar wanneer een patiënt een operatie nodig heeft. Verder zijn andere krachtige pijnstillers zoals morfine soms nodig, al probeert de arts dit te voorkomen door het verslavende effect. Een ander medicijn is ‘ursodeoxycholzuur’. Dit medicijn, dat de patiënt oraal (via de mond) inneemt, helpt bij kleine galstenen en vermindert de klachten van galblaaspijn.

Medische procedure

Soms moet de arts een medische procedure inzetten. Chemotherapie en radiotherapie zijn nodig wanneer galblaaspijn toe te schrijven is aan galblaaskanker. Door deze kankerbehandelingen komt kanker minder snel terug. Soms is extracorporale shock-wave lithotripsie nodig. Hierbij gebruikt de arts schokgolven om kleine galstenen te vergruizen. Af en toe zet hij chemicaliën in die dan direct in de galblaas terechtkomen via een injectie.

Chirurgie

Verder is soms een operatie nodig om de galblaas te verwijderen, hetgeen in medische termen gekend is als ‘cholecystectomie’. De arts verkiest een laparoscopische cholecystectomie omdat via deze techniek maar een klein sneetje in het lichaam wordt gemaakt, waardoor de operatiewonde kleiner is, minder snel infecties ontstaan en de patiënt sneller herstelt.

Huisremedies

Intense buikpijn vereist zo snel mogelijk medische hulp. Goedaardige galblaaspijn is te verhelpen met enkele huismiddelen zoals:

• een vermindering van vet in de voeding
• koffie drinken
• pepermunt, alfalfa, appelciderazijn
• regelmatige lichaamsbeweging

Verder zijn enkele alternatieven voorhanden voor de voedingsproducten die sneller leiden tot galblaaspijn, zoals:

• bevroren fruitrepen
• gedroogde of verse vruchten
• groene paprika
• ketchup
• mager vlees zoals vis, kalkoen en kip is een betere optie
• mosterdsaus die niet pittig is
• vetvrije yoghurt

Prognose van galblaaspijn

Algemene prognose

De prognose van galblaaspijn hangt af van de onderliggende oorzaak en de behandeling die wordt ingezet. In veel gevallen kan galblaaspijn succesvol worden behandeld met medicatie, voedingsaanpassingen, of chirurgische ingrepen. Het herstel is vaak goed, vooral wanneer de oorzaak tijdig wordt aangepakt.

Na behandeling

Na een succesvolle behandeling, zoals een laparoscopische cholecystectomie, ervaren de meeste patiënten aanzienlijke verlichting van de symptomen. Herstel na een galblaasverwijdering is meestal snel, en veel patiënten kunnen hun normale activiteiten binnen enkele weken hervatten.

Complicaties

Indien galblaaspijn wordt veroorzaakt door complicaties zoals peritonitis of galblaaskanker, kan de prognose minder gunstig zijn en is mogelijk een intensievere behandeling noodzakelijk. De aanwezigheid van ernstige infecties of kanker kan de prognose aanzienlijk beïnvloeden en vereisen vaak langdurige medische zorg en opvolging.

Preventieve maatregelen

Het naleven van preventieve maatregelen zoals een gezond voedingspatroon, regelmatige lichaamsbeweging, en het vermijden van risicofactoren kan de kans op herhaling van galblaaspijn verkleinen en bijdragen aan een betere algehele prognose.

Complicaties

Complicaties van galblaaspijn omvatten:

• een afname in de kwaliteit van het leven
• een galbuisblokkering
• elektrolytafwijkingen
• ernstige infecties zoals empyeem en gangreen (afsterven van weefsel) van de galblaas
• galblaaskanker
• gewichtsverlies
• ongemak tijdens het eten
• pancreatitis
• peritonitis (ontsteking van het buikvlies door infectie in de buikholte)

Preventie van galblaaspijn

Om galblaaspijn te voorkomen, kunnen de volgende maatregelen nuttig zijn:

• Gezonde voeding: Vermijd vetrijk en zwaar voedsel. Kies voor een dieet rijk aan vezels, fruit en groenten.
• Regelmatige lichaamsbeweging: Beweging helpt bij het handhaven van een gezond gewicht en vermindert de kans op galstenen.
• Hydratatie: Drink voldoende water om een goede galstroom te bevorderen.
• Vermijd crashdiëten: Snelle gewichtsverliesdiëten kunnen de kans op galstenen verhogen.
• Behandel chronische ziekten: Controleer en behandel aandoeningen zoals diabetes en obesitas adequaat.

Lees verder

• Cholecystitis: Ontsteking van galblaas met buikpijn & koorts
• Cholangitis: Ontsteking van galwegen met koorts en buikpijn
• Galblaaskanker: Kanker in galblaas met buikpijn en geelzucht
• Acalculeuze cholecystitis: Galblaasontsteking zonder stenen
• Galblaaspoliepen: Meestal goedaardige gezwellen in galblaas