Acalculeuze cholecystitis: Galblaasontsteking zonder stenen

Acalculeuze cholecystitis is een zeldzame maar ernstige galblaasaandoening waarbij de wand van de galblaas ontstoken is. In tegenstelling tot andere vormen van cholecystitis, zijn bij acalculeuze cholecystitis geen galstenen aanwezig. Patiënten presenteren zich vaak met vage symptomen zoals buikpijn in de rechterbovenbuik, misselijkheid, en soms boeren. Deze potentieel levensbedreigende aandoening vereist een snelle behandeling, meestal door chirurgische verwijdering van de galblaas. Ondanks snelle medische interventie zijn de vooruitzichten van deze galblaasaandoening vaak niet gunstig.

• Epidemiologie van acalculeuze cholecystitis
• Mechanisme
• Ischemie van de galblaas
• Infectieuze oorzaken
• Immunologische reacties
• Oorzaken van acalculeuze cholecystitis
• Risicofactoren van acalculeuze cholecystitis
• Risicogroepen
• Ouderen
• Patiënten met sepsis
• Patiënten na grote chirurgie
• Patiënten met immuunsuppressieve behandelingen
• Symptomen van acalculeuze cholecystitis
• Alarmsymptomen
• Pijn in de rechterbovenbuik
• Misselijkheid en braken
• Koorts en tachycardie
• Geelzucht
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van acalculeuze cholecystitis
• Prognose van acalculeuze cholecystitis
• Milde gevallen
• Ernstige gevallen
• Langetermijneffecten
• Complicaties van acalculeuze cholecystitis
• Preventie van acalculeuze cholecystitis
• Beheersen van risicofactoren
• Vroege diagnose en behandeling
• Postoperatieve zorg
• Praktische tips voor het omgaan met acalculeuze cholecystitis
• Let op vroege waarschuwingssignalen
• Volg het behandelplan nauwkeurig op
• Zorg voor een licht en aangepast dieet
• Blijf in beweging, maar neem voldoende rust
• Werk samen met je zorgteam
• Blijf alert op complicaties

Epidemiologie van acalculeuze cholecystitis

Acute acalculeuze cholecystitis vertegenwoordigt 2-15% van de gevallen van acute cholecystitis. Deze vorm van cholecystitis komt voornamelijk voor bij ernstig zieke patiënten die in het ziekenhuis zijn opgenomen, met name op de intensive care.

Mechanisme

Het mechanisme van acalculeuze cholecystitis is complex en kan worden beïnvloed door verschillende factoren, waaronder veranderingen in de bloedcirculatie van de galblaas, infectie en immunologische reacties. In tegenstelling tot de typische vorm van cholecystitis, waarbij galstenen de ontsteking veroorzaken, zijn er andere onderliggende pathofysiologische processen die bijdragen aan de ontwikkeling van deze aandoening.

Ischemie van de galblaas

De belangrijkste oorzaak van acalculeuze cholecystitis is ischemie van de galblaas, wat kan optreden bij patiënten die een verminderde bloedtoevoer naar de galblaas hebben, zoals bij sepsis, trauma of ernstige hart- en vaatziekten. Deze verminderde bloedtoevoer kan leiden tot schade aan het weefsel van de galblaas en een ontstekingsreactie veroorzaken.

Infectieuze oorzaken

In sommige gevallen kan acalculeuze cholecystitis worden veroorzaakt door een infectie, zoals een bacteriële infectie. De galblaas kan besmet raken met bacteriën die via het bloed of de lymfe in de galblaas terechtkomen. Deze infecties kunnen leiden tot ontsteking en beschadiging van het galblaasweefsel, wat resulteert in de symptomen van cholecystitis.

Immunologische reacties

Patiënten met acalculeuze cholecystitis kunnen een verhoogde immuunrespons hebben die bijdraagt aan de ontsteking van de galblaas. Dit kan gebeuren als gevolg van systemische ontstekingsreacties, zoals die welke optreden bij ernstige infecties, trauma of chirurgische ingrepen. In sommige gevallen kunnen auto-immuunprocessen ook een rol spelen.

Oorzaken van acalculeuze cholecystitis

Acalculeuze cholecystitis ontstaat meestal door een combinatie van factoren die leiden tot ischemie (onvoldoende bloedtoevoer) en stasis (stilstand van gal) in de galblaas. Mogelijke oorzaken zijn:

• Onvoldoende bloedtoevoer naar de galblaaswand door lage bloeddruk of vasculaire aandoeningen.
• Cholestase (galstuwing), wat kan optreden door langdurige inactiviteit van de galblaas, bijvoorbeeld door vasten of langdurige parenterale voeding.
• Systemische infecties die leiden tot een verstoorde functie van de galblaas.
• Directe schade aan de galblaas door trauma, uitgebreide operaties of brandwonden.

Risicofactoren van acalculeuze cholecystitis

Verschillende factoren kunnen het risico op het ontwikkelen van acalculeuze cholecystitis verhogen:

• Ernstige systemische ziekten zoals congestief hartfalen, beroerte, diabetes mellitus (suikerziekte), en hypertensie (verhoogde bloeddruk).
• Grote operaties of uitgebreide trauma's.
• Hartaanval.
• Ernstige brandwonden.
• Langdurige mechanische ventilatie.
• Sepsis (bloedvergiftiging).
• Langdurige parenterale voeding (TPN).
• Behandeling met opioïden, die de motiliteit van de galblaas verminderen.
• Leeftijd: zowel zeer jonge kinderen als ouderen hebben een verhoogd risico.
• Geslacht: Mannen zijn drie keer vaker getroffen dan vrouwen.
• Kanker.
• Vasculitis (bloedvatontsteking).

Risicogroepen

Acalculeuze cholecystitis komt voor in verschillende risicogroepen, vaak gerelateerd aan andere onderliggende ziekten of fysiologische omstandigheden.

Ouderen

Ouderen lopen een verhoogd risico op acalculeuze cholecystitis, vooral als ze lijden aan andere chronische ziekten zoals diabetes, hart- en vaatziekten of nierfalen. De verzwakte gezondheid en verminderde circulatie in deze groep verhogen de kans op ischemie van de galblaas.

Patiënten met sepsis

Patiënten die sepsis ervaren, vooral in de context van een infectie zoals pneumonie of urineweginfecties, hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van acalculeuze cholecystitis. Sepsis veroorzaakt een systemische ontstekingsreactie die de bloedtoevoer naar de galblaas kan verstoren.

Patiënten na grote chirurgie

Patiënten die een grote chirurgische ingreep hebben ondergaan, zoals een hartoperatie of een orgaantransplantatie, hebben een verhoogd risico. De postoperatieve toestand, samen met de stress van de operatie, kan de kans op het ontwikkelen van acalculeuze cholecystitis vergroten.

Patiënten met immuunsuppressieve behandelingen

Patiënten die immuunsuppressieve medicatie gebruiken, zoals bij chemotherapie, orgaantransplantaties of auto-immuunziekten, hebben een verhoogd risico op acalculeuze cholecystitis. De onderdrukte immuunrespons maakt het moeilijker voor het lichaam om ontstekingen te bestrijden.

Symptomen van acalculeuze cholecystitis

Patiënten met acalculeuze cholecystitis vertonen vaak een acuut begin van symptomen, waaronder:

• Pijn in de rechterbovenbuik, die soms uitstraalt naar de rechterschouder.
• Misselijkheid en braken.
• Voedselintoleranties, vooral voor voedingsmiddelen met een hoog vetgehalte.
• Opgeblazen gevoel en boeren.
• Koorts en tekenen van systemische infectie.

Symptomen kunnen subtiel zijn en vaak moeilijk te onderscheiden van andere oorzaken van abdominale pijn, vooral bij ernstig zieke patiënten.

Alarmsymptomen

Acalculeuze cholecystitis kan zich presenteren met symptomen die vaak worden verward met andere aandoeningen, waardoor het belangrijk is om op bepaalde alarmsymptomen te letten.

Pijn in de rechterbovenbuik

Een van de meest voorkomende symptomen van acalculeuze cholecystitis is pijn in de rechterbovenbuik, vaak gepaard gaande met gevoeligheid bij palpatie van de galblaas. Deze pijn kan variëren van mild tot hevig en wordt vaak verward met andere gastro-intestinale aandoeningen.

Misselijkheid en braken

Veel patiënten ervaren misselijkheid en braken, wat vaak het gevolg is van de ontsteking en irritatie van de galblaas. Deze symptomen kunnen samen met de buikpijn optreden en wijzen op een verergering van de aandoening.

Koorts en tachycardie

Koorts en een versnelde hartslag (tachycardie) kunnen duiden op een infectie of systemische ontsteking als gevolg van de acalculeuze cholecystitis. Deze symptomen wijzen vaak op de ernst van de aandoening en vereisen onmiddellijke medische aandacht.

Geelzucht

In ernstige gevallen kan de aandoening leiden tot geelzucht, waarbij de huid en het oogwit geel worden door een ophoping van bilirubine. Geelzucht kan optreden als gevolg van een blokkade van de galwegen of ernstige ontsteking van de galblaas.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek
Een gedetailleerde medische voorgeschiedenis en lichamelijk onderzoek zijn essentieel voor de diagnose. Patiënten kunnen een vergrote en pijnlijke galblaas hebben, en vaak vertonen ze tekenen van sepsis.

Diagnostisch onderzoek
Om de diagnose acalculeuze cholecystitis te bevestigen, gebruikt de arts verschillende beeldvormende technieken:

• Echografie: De eerste keus voor beeldvorming. Een verdikte galblaaswand (>3,5 mm) kan wijzen op cholecystitis.
• HIDA-scan: Dit nucleair geneeskundig onderzoek beoordeelt de galblaasfunctie en kan galstasis identificeren.
• CT-scan: Wordt vaak gebruikt om complicaties zoals gangreen of perforatie van de galblaas uit te sluiten.
• Bloedonderzoek: Patiënten vertonen vaak een verhoogd aantal witte bloedcellen, maar dit is niet altijd aanwezig.

Differentiële diagnose
Bij het stellen van de diagnose moeten andere aandoeningen die vergelijkbare symptomen veroorzaken worden overwogen, zoals:

• Acute cholecystitis met galstenen.
• Cholangitis (galwegontsteking).
• Hepatitis (leverontsteking).
• Pancreatitis (alvleesklierontsteking).

Behandeling van acalculeuze cholecystitis

Chirurgische behandeling
De voorkeursbehandeling van acalculeuze cholecystitis is een laparoscopische cholecystectomie, waarbij de galblaas via een minimaal invasieve ingreep wordt verwijderd. Als laparoscopie niet mogelijk is, bijvoorbeeld vanwege complicaties of contra-indicaties, kan een open cholecystectomie worden overwogen.

Conservatieve behandeling
Bij patiënten die niet geschikt zijn voor een operatie, kan tijdelijke drainage van de galblaas via een percutane cholecystostomie overwogen worden. Deze ingreep verlicht de druk en ontsteking in de galblaas en kan dienen als overbrugging naar een definitieve chirurgische ingreep.

Prognose van acalculeuze cholecystitis

De prognose van acalculeuze cholecystitis hangt af van de ernst van de aandoening en de snelheid van behandeling. Vroege diagnose en behandeling kunnen de uitkomst verbeteren.

Milde gevallen

In milde gevallen kan acalculeuze cholecystitis vaak succesvol worden behandeld met antibiotica en andere ondersteunende therapieën. Bij deze patiënten is de prognose meestal goed, vooral als er geen andere complicaties optreden.

Ernstige gevallen

Bij ernstigere gevallen, waar de ontsteking leidt tot complicaties zoals perforatie of sepsis, kan de prognose slechter zijn. Dergelijke gevallen vereisen vaak chirurgische ingrepen en intensieve zorg. De sterfte is hoger bij patiënten die al andere ernstige ziekten hebben.

Langetermijneffecten

Bij patiënten die acalculeuze cholecystitis overleven, kunnen er langetermijneffecten zijn, zoals een verhoogd risico op terugkerende cholecystitis of galblaascomplicaties. Vroege interventie kan de kans op dergelijke complicaties verkleinen.

Complicaties van acalculeuze cholecystitis

Mogelijke complicaties van acalculeuze cholecystitis zijn:

• Gangreen van de galblaas: Door de ernstige ontsteking kan het weefsel van de galblaas afsterven.
• Perforatie van de galblaas: Dit kan leiden tot peritonitis, een levensbedreigende ontsteking van het buikvlies.
• Sepsis en septische shock: Als de infectie zich door het lichaam verspreidt, kan dit leiden tot levensbedreigende complicaties.
• Abcesvorming: Infectie kan leiden tot de vorming van abcessen rond de galblaas.

Preventie van acalculeuze cholecystitis

Preventie van acalculeuze cholecystitis is voornamelijk gericht op het beheersen van de risicofactoren en het tijdig herkennen van de aandoening bij risicopatiënten.

Beheersen van risicofactoren

Het beheersen van onderliggende aandoeningen zoals hart- en vaatziekten, diabetes en sepsis kan helpen om het risico op acalculeuze cholecystitis te verminderen. Het optimaliseren van de bloedcirculatie en het verminderen van infecties kan de kans op ischemie van de galblaas verkleinen.

Vroege diagnose en behandeling

Het vroegtijdig herkennen van symptomen en het snel beginnen van behandeling kan de ernst van acalculeuze cholecystitis verminderen. Patiënten met risicofactoren moeten nauwlettend worden gemonitord voor de tekenen van galblaasontsteking.

Postoperatieve zorg

Patiënten die grote operaties ondergaan, moeten nauwkeurig worden gecontroleerd op tekenen van acalculeuze cholecystitis. Het verbeteren van de postoperatieve zorg en het monitoren van de galblaas kan het risico op deze aandoening verminderen.

Praktische tips voor het omgaan met acalculeuze cholecystitis

Acalculeuze cholecystitis is een ontsteking van de galblaas die optreedt zonder de aanwezigheid van galstenen, in tegenstelling tot de meer voorkomende vorm van cholecystitis. Het wordt vaak gezien bij mensen met een ernstig onderliggende aandoening, zoals na een operatie, trauma, of infectie, en vereist snel medisch ingrijpen. Naast de behandeling door artsen, kun je zelf ook een belangrijke rol spelen in het beheersen en herstellen van deze aandoening. Hier zijn praktische tips om ermee om te gaan.

Let op vroege waarschuwingssignalen

Een snelle herkenning van symptomen is cruciaal bij acalculeuze cholecystitis. Let op tekenen zoals een aanhoudende pijn in de rechterbovenbuik, koorts, misselijkheid, braken en een gevoel van zwakte. Soms straalt de pijn uit naar je rechterschouder of rug. Als je deze symptomen opmerkt, is het belangrijk om niet te wachten maar direct medische hulp in te schakelen. Een snelle diagnose kan complicaties, zoals een galblaasruptuur of sepsis, helpen voorkomen.

Volg het behandelplan nauwkeurig op

Als je de diagnose acalculeuze cholecystitis hebt gekregen, zal je arts een behandelplan voor je opstellen, dat vaak antibiotica en mogelijk een ziekenhuisopname omvat. Het is van vitaal belang dat je deze medicatie precies volgens voorschrift inneemt. Stop nooit met je medicijnen zonder overleg, zelfs niet als je je beter voelt.

Als er een drainageprocedure of een operatie nodig is, zorg er dan voor dat je de nazorginstructies goed begrijpt. Vraag je arts om duidelijk uit te leggen wat je kunt verwachten, en zorg dat je thuisomgeving voorbereid is op je herstelperiode. Zorg voor comfortabele rustruimtes en zorg ervoor dat je hulp inschakelt van familie of vrienden als je deze nodig hebt.

Zorg voor een licht en aangepast dieet

Tijdens en na de behandeling is het belangrijk om je galblaas niet onnodig te belasten. Kies voor een licht verteerbaar dieet, dat bestaat uit magere eiwitten, gestoomde groenten, en vezelrijke granen. Vermijd vetrijke, gefrituurde of gekruide voedingsmiddelen, omdat deze de productie van gal kunnen stimuleren en je symptomen kunnen verergeren. Kleine, regelmatige maaltijden zijn vaak beter te verdragen dan grote porties.

Drink voldoende water, maar wees voorzichtig met suikerhoudende dranken en alcohol, omdat deze een negatieve invloed kunnen hebben op je herstel. Als je twijfelt over wat je kunt eten, vraag dan om advies aan een diëtist of je behandelend arts.

Blijf in beweging, maar neem voldoende rust

Hoewel rust essentieel is voor je herstel, kan lichte lichaamsbeweging je helpen om sneller sterker te worden. Wandelen, zelfs korte stukjes, kan je bloedsomloop verbeteren en helpt complicaties zoals trombose te voorkomen, vooral als je langere tijd in bed hebt gelegen. Luister echter naar je lichaam: overbelasting kan je herstel vertragen. Bouw je activiteit geleidelijk op en neem voldoende pauzes.

Werk samen met je zorgteam

Een goede communicatie met je artsen en verpleegkundigen is cruciaal. Stel vragen over je diagnose, behandeling en herstel. Wees niet bang om opheldering te vragen als iets onduidelijk is. Houd ook een dagboek bij waarin je je symptomen, medicatie en dieet noteert, zodat je samen met je arts kunt nagaan hoe het herstel verloopt.

Als je al een ernstige medische geschiedenis hebt, zoals een recente operatie of chronische aandoeningen, is het belangrijk om ervoor te zorgen dat je artsen deze kennen. Dit helpt hen om je behandeling aan te passen aan je specifieke behoeften.

Blijf alert op complicaties

Ook na een succesvolle behandeling van acalculeuze cholecystitis is het belangrijk om alert te blijven op mogelijke complicaties. Dit kunnen zijn: terugkerende buikpijn, koorts, of veranderingen in je eetlust. Informeer je arts direct als je merkt dat je symptomen terugkeren of verergeren.

Tot slot: wees geduldig met jezelf. Het herstellen van acalculeuze cholecystitis kan enige tijd duren, vooral als je al een onderliggende aandoening hebt. Zorg voor een ondersteunende omgeving waarin je rust kunt vinden en hulp kunt vragen wanneer nodig. Samen met een goede medische begeleiding kun je werken aan een zo optimaal mogelijk herstel.

Lees verder

• Galaandoeningen: Soorten ziekten aan galblaas en galwegen
• Cholecystitis: Ontsteking van galblaas met buikpijn & koorts
• Cholestase: Galstuwing door vernauwing van galwegen
• Galblaaspijn: Oorzaken van pijn in en rond galblaas
• Galkoliek: Buikpijn door galsteen die galweg blokkeert